Trung Quốc quyết tâm đạt 'zero COVID', chuỗi cung ứng toàn cầu điêu đứng

Các quy định trong chính sách zero COVID của Trung Quốc chưa có dấu hiệu được nới lỏng và sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu cũng không có dấu hiệu giảm bớt.

Trung Quốc là nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, đồng thời cũng nắm vị trí trọng yếu trong ngành vận tải biển. Do đó, việc Bắc Kinh quyết bám trụ chiến lược zero COVID một cách cực đoan cũng ảnh hưởng tiêu cực đến ngành này, làm kéo dài cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng đã khiến các cảng tắc nghẽn còn kệ hàng trên toàn thế giới thì trống rỗng.

Nhằm ngăn chặn dịch COVID-19, Trung Quốc đã cấm các thủy thủ đoàn ngoại quốc thay đổi thuyền viên, ngay cả những tàu bổ sung thủy thủ đoàn ở nơi khác cũng phải chờ thêm 2 tuần để cập cảng Trung Quốc. Không chỉ vậy, thuyền viên Trung Quốc về nước bắt buộc phải cách ly tới 7 tuần.

Để tuân thủ những quy định đó, các chủ tàu phải chuyển hướng đi, thay đổi thủy thủ đoàn và trì hoãn các chuyến hàng, gây trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng.

“Bất kỳ hạn chế nào đối với hoạt động tàu đều gây ứ đọng chuỗi cung ứng và dẫn đến sự gián đoạn”, ông Guy Platten, tổng thư ký Văn phòng Vận tải biển Quốc tế, cho biết.

Các nhà khai thác gồng gánh thêm đủ loại phí phát sinh

Các nhà máy, công ty vận chuyển và người tiêu dùng trên toàn thế giới vẫn đang nỗ lực khắc phục cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng vì đại dịch. Tình trạng thiếu hụt nguồn cung có dấu hiệu được cải thiện ở Mỹ nhưng lại xấu đi ở Anh. Một số cảng ở châu Á đã giảm tắc nghẽn, nhưng các tàu ở California vẫn đang mắc kẹt.

Trong bối cảnh đó, việc Trung Quốc siết chặt các chính sách zero COVID tương đương với làm khó các nhà quản lý và khai thác tàu. Họ kêu gọi quốc gia này nới lỏng hạn chế, đồng thời ưu tiên vận tải biển, nếu không, vấn đề gián đoạn chuỗi cung ứng có nguy cơ nghiêm trọng hơn do ngành hàng hải phải gánh chịu các khoản phí tổn khổng lồ.

Ngay cả các nhà khai thác lớn trên thế giới như tập đoàn Cargill cũng gặp khó khăn khi hoạt động tại Trung Quốc. Ông Eman Abdalla, giám đốc chuỗi cung ứng tại Cargill cho biết: “Chúng tôi đã có những con tàu phải trả phí trễ hạn và phải thay đổi lịch trình để đến được Trung Quốc. Trong nhiều trường hợp, sự chậm trễ chỉ mất vài giờ, nhưng cũng có khi kéo dài tới hàng ngày”.

Euronav NV, một trong những chủ sở hữu tàu chở dầu lớn nhất thế giới, đã phải chi khoảng 6 triệu USD để xử lý các sự cố liên quan đến việc thay đổi thuyền viên. Theo giám đốc điều hành Euronav NV Hugo De Stoop, hiện nay việc luân chuyển thủy thủ đoàn ở Trung Quốc “về cơ bản là bất khả thi”.

Ngành vận tải biển cũng phải gánh thêm nhiều khoản phí lớn do giá container tăng mạnh. Cuối tuần trước, mức giá này lên đến 9.146 USD/container cao 12m, giá cước đã tăng gấp 6 lần so với mức trung bình 5 năm tính đến năm 2019.

Thủy thủ đoàn không thể rời tàu

Các chủ tàu và nhà khai thác thừa nhận rằng họ phải đối phó với các hạn chế của Trung Quốc bằng cách “chia bớt” gánh nặng cho thuyền viên.

Theo ông Bjorn Hojgaard, giám đốc điều hành công ty quản lý tàu Anglo-Eastern Univan Group kiêm chủ tịch Hiệp hội chủ tàu Hong Kong, do chính quyền Bắc Kinh chỉ cho phép tối đa 3 thuyền viên Trung Quốc trên một chuyến tàu cập cảng nên nhiều người phải mất hàng tháng trời mới được trở về nhà.

Khoảng 800 trong số 16.000 thủy thủ đoàn thuộc Anglo-Eastern đang bị quá hạn trợ cấp và hơn 100 người đã ở trên tàu hơn 11 tháng.

“Chúng tôi đang cố gắng hết sức để giải quyết cho họ nhưng không thể”, ông Hojgaard nói.

Các hạn chế mới nhất tại cảng Trung Quốc chủ yếu nhằm vào những thuyền viên đến từ chính quốc gia này. Họ phải cách ly đến 3 tuần mới được về nước, sau đó lại cách ly thêm 2 tuần tại cảng và 2 tuần nữa ở tỉnh rồi mới được về nhà đoàn tụ với gia đình.

“Trung Quốc đang làm rất tốt trong việc ngăn chặn COVID-19, nhưng cái giá phải trả là không cho các thuyền viên cập cảng, ngay cả các thuyền viên Trung Quốc đôi khi cũng không thể quay về nước”, ông Hojgaard nói.

Tới nay, Trung Quốc vẫn quyết duy trì các biện pháp nghiêm ngặt nhằm loại bỏ hoàn toàn dịch bệnh và các quy tắc chưa có dấu hiệu được nới lỏng.

Trong khi đó, sự gián đoạn chuỗi cung ứng cũng không có dấu hiệu giảm bớt. Theo một cuộc khảo sát trong tháng 10 của Oxford Economics với 148 doanh nghiệp, gần 80% số doanh nghiệp được hỏi cho rằng cuộc khủng hoảng nguồn cung sẽ diễn biến xấu hơn.

“Trung Quốc quyết tâm đạt được zero COVID và họ sẽ không nới lỏng các quy định do chính sách này. Họ thậm chí có thể tăng cường các quy định để chuẩn bị cho Thế vận hội Mùa đông diễn ra vào tháng 2 sang năm”, ông Terence Zhao, giám đốc điều hành Singhai Marine Services, cho biết.