Vân Đồn - Lựa chọn số 1 cho thử nghiệm mô hình phát triển mới

“Đất nước cần có những đột phá phát triển và Vân Đồn, Vân Phong, Phú Quốc được chọn là 3 điểm đầu tàu đột phá cho 3 miền Bắc - Trung - Nam của đất nước”. Tâm sự của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong chuyến thăm và làm việc với nhân dân huyện đảo Vân Đồn đã tiếp thêm sức mạnh cho tỉnh Quảng Ninh xây dựng Đề án Đặc khu hành chính - kinh tế Vân Đồn báo cáo Bộ Chính trị, với mong muốn đây sẽ là nơi thử nghiệm mô hình phát triển mới.

Một vùng nước non kỳ thú

Là quần đảo lớn nhất khu vực miền Bắc, diện tích 2.171km2 (đất liền 551km2) và mặt biển 1.620km2, địa hình Vân Đồn hết sức đa dạng, có rừng, biển, đảo đá, đảo đất (tập hợp hơn 600 hòn đảo lớn nhỏ). Thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho Vân Đồn những cảnh đẹp có một không hai với Vịnh Bái Tử Long và liền kề Vịnh Hạ Long - Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới. Trong lòng Vân Đồn có Vườn Quốc gia Bái Tử Long với hơn 80 loài nằm trong sách đỏ của Việt Nam. Điều đặc biệt ở Vân Đồn không chỉ có biển xanh, cát trắng, nắng vàng với những bãi biển tự nhiên đẹp hoang sơ nhất Vịnh Bắc Bộ như Bãi Dài, Quan Lạn, Ngọc Vừng, Minh Châu, Sơn Hào... mà vùng nước non kỳ thú này còn có những cánh rừng nguyên sinh rủ bóng bên những bãi cát vàng như rừng trâm nguyên sinh khoảng 300 tuổi trên xã đảo Minh Châu lớn và độc đáo nhất Việt Nam.

Vịnh Bái Tử Long nhìn từ Vân Đồn.

Nếu chỉ sở hữu những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú chắc hẳn Vân Đồn không thể có được cảnh trên bến dưới thuyền từ thời Lý, thời Trần, bởi bên cạnh thiên nhiên tuyệt đẹp nơi đây còn có hàng chục di tích lịch sử, văn hoá và kiến trúc nghệ thuật như: Hệ thống bến cảng cổ của Thương cảng Vân Đồn được vua Lý Anh Tông lập năm 1149, có đình Quan Lạn, đền thờ vua Lý Anh Tông, thờ tướng Trần Khánh Dư, có đền Cặp Tiên, chùa Cái Bầu - Thiền viện Trúc Lâm Giác Tâm, dấu tích thành cổ nhà Mạc, nhà Nguyễn, dấu tích thời Pháp thuộc khai thác than ở đảo Cái Bầu...

Một vùng đất mang lợi thế cạnh tranh đặc biệt

So với 14 KKT ven biển của cả nước, Vân Đồn là KKT duy nhất nằm trong khu vực hợp tác “Hai hành lang - một vành đai” kinh tế Việt - Trung, hợp tác liên vùng Vịnh Bắc Bộ mở rộng, cầu nối ASEAN - Trung Quốc, Hành lang kinh tế Nam Ninh - Singapore, trong Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Nằm trên tuyến đường hàng hải quốc tế sôi động của khu vực, nằm ở điểm giữa của tuyến đường biển Hạ Long - Móng Cái thông thương với các địa phương trong nước qua Quốc lộ 18A, 4B và thông qua đường biển đến với thế giới. Nếu đi theo đường biển từ cảng vạn Hoa hoặc cảng biển phía bắc đảo Cái Bầu sẽ đến các cảng của đảo Hải Nam (Trung Quốc) khoảng 200 hải lý, Hồng Kông 580 hải lý và Singapore 1.300 hải lý, đây là khoảng cách mà các doanh nghiệp lữ hành coi là lý tưởng để mở các tour du lịch đường biển quốc tế. Nếu tính theo khoảng cách hiện đại của đường hàng không thì từ Vân Đồn chỉ cần 1-2 giờ bay là đến các trung tâm kinh tế, tài chính, du lịch của Trung Quốc và thủ đô của các nước trong khu vực Đông Nam Á và cũng chỉ từ 3-4 giờ bay là có thể đến Bắc Kinh (Trung Quốc), Seoul (Hàn Quốc), Tokyo (Nhật Bản), Dubai (UAE).

Với điều kiện vị trí địa lý và sự phong phú về tài nguyên biển đảo đã tạo cho Vân Đồn nhiều điều kiện lý tưởng cho phát triển công nghiệp giải trí và các loại hình du lịch chất lượng cao. Đây chính là yếu tố cốt lõi để Vân Đồn trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái biển đảo lớn có đủ sức cạnh tranh trong nước, khu vực và quốc tế.

Để thể nghiệm mô hình phát triển mới

Khi tỉnh Quảng Ninh trình bày Đề án Khu hành chính - Kinh tế đặc biệt Vân Đồn, rất nhiều chuyên gia đã đặt câu hỏi “tại sao lại chọn Vân Đồn làm nơi thử nghiệm mô hình phát triển mới?”. Câu trả lời bắt đầu từ chính ưu thế về vị trí địa kinh tế, chính trị của Vân Đồn, bởi đây là quần đảo nằm trọn trong một đơn vị hành chính, tương đối tách biệt với đất liền gồm các xã đảo biệt lập, hoang sơ nhưng lại có khả năng kết nối nhanh với khu vực và quốc tế bằng đường bộ, đường biển, đường hàng không. Tuy là huyện nghèo nhưng tiềm năng phát triển của Vân Đồn rất đa dạng, phong phú, phù hợp với tiêu chí lựa chọn một vùng đất tách biệt để thử nghiệm một mô hình phát triển mới, nơi thử nghiệm các thể chế, cơ chế chính sách cạnh tranh toàn cầu, các ý tưởng cải cách, đổi mới trước khi nhân rộng, đồng thời có thể đo lường được tính hiệu quả và sức lan toả của mô hình mới. Điều đặc biệt ở Vân Đồn là có diện tích đủ lớn, hoang sơ, trong đó có khoảng 200km2 đất chưa sử dụng, phần diện tích này có địa hình, địa chất, mặt bằng, không gian phù hợp, nguồn nước ngọt dồi dào, thuận lợi cho công tác giải phóng mặt bằng... để xây dựng đồng bộ các công trình hạ tầng, phát triển toàn diện KT-XH. Đồng thời đảm bảo việc bố trí và phát triển các phân khu chức năng như: Khu dịch vụ du lịch phức hợp cao cấp, có casino, khu du lịch sinh thái biển, trung tâm tài chính, khu công nghiệp, khu cảng du lịch và trung tâm du thuyền, khu thương mại, khu thuế quan, khu sân bay và phi thuế quan, khu dịch vụ, khu văn phòng, khu đô thị...

Mô hình phát triển mới mà Quảng Ninh đề xuất cho Vân Đồn đó là thể chế phải cải cách, đổi mới đồng bộ, toàn diện và khác biệt cơ bản so với các khu kinh tế còn lại. Khu kinh tế này phải được trao quyền tự chủ cao, tự do phát triển kinh tế, có cơ chế chính sách đủ sức cạnh tranh toàn cầu (tối thiểu phải bằng hoặc cao hơn mức mà đặc khu kinh tế, khu kinh tế tự do trên thế giới đang áp dụng). Tổ chức bộ máy hành chính thật sự tinh gọn, hiệu quả, ít can thiệp vào phát triển kinh tế, theo hướng tổ chức chính quyền đô thị một cấp. Dù rằng xác định là nơi thử nghiệm nhưng phải có Luật khung hoặc Luật cho Khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn để đảm bảo thí điểm nhưng có tính ổn định đồng thời hấp dẫn các nhà đầu tư.

Hội tụ nhiều tiềm năng, đủ không gian để phát triển kết nối với thị trường Trung Quốc trên 1 tỷ dân, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới, Vân Đồn đang là sự lựa chọn ưu tiên của các nhà đầu tư tầm cỡ thế giới. Xây dựng một Vân Đồn mới với các thể chế đột phá để đánh thức chú “sư tử” này là kỳ vọng của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân Quảng Ninh.

Ngọc Lan