Vinh danh các nghệ sĩ Vùng mỏ

Trong đợt xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) năm nay, Quảng Ninh có 5 nghệ sĩ có hồ sơ đủ điều kiện trình Thủ tướng Chính phủ xét trình Chủ tịch nước phong tặng các danh hiệu trên. Đây là phần thưởng xứng đáng cho những đóng góp bền bỉ, hết mình cho nghệ thuật của các nghệ sĩ, đồng thời cũng là niềm vinh dự, tự hào cho Vùng mỏ Quảng Ninh, “cái nôi” nuôi dưỡng tài năng các nghệ sĩ.

Minh Huệ và giọng chèo tựa thảm lúa vàng

15 tuổi vào nghề tại Đoàn chèo Hải Dương, gần chục năm sau cơ duyên đã đưa Minh Huệ về với Đoàn chèo Quảng Ninh. Chị đã sớm khẳng định được tài năng của mình, chỉ 1 năm sau, Minh Huệ đoạt Huy chương Vàng với vai Tiểu Quế (vở Tiếng hát người Dao) tại Hội diễn chèo toàn quốc năm 1970. Năm sau nữa, Minh Huệ tham gia Đội văn công xung kích của Quảng Ninh xung phong vào tuyến lửa. Nơi chiến trường ác liệt, điều kiện sinh sống khắc nghiệt với người nghệ sĩ, nhưng Minh Huệ kiên cường bám trụ, diễn miệt mài bất kể ngày đêm. Quãng thời gian hơn 1 năm ở chiến trường là những ký ức tuổi trẻ không thể nào quên với người nữ nghệ sĩ tài sắc này để rồi sau khi trở về, tiếng hát của chị càng vang xa hơn, tài năng của chị càng toả sáng hơn.

Nghệ sĩ Minh Huệ được đánh giá rất hợp với những vai nữ chính. Chị chinh phục người xem bởi giọng hát chèo ngọt ngào, mượt mà như một thảm lúa vàng cùng lối diễn chân thật, gần gũi với đời sống. Nhờ đó, lần nào đi hội diễn toàn quốc, Minh Huệ cũng mang “vàng” về cho Quảng Ninh. Sở hữu tới 4 Huy chương Vàng từ sân chơi lớn này, Minh Huệ đã được đề nghị phong tặng danh hiệu NSND đợt này. Trước đó, Minh Huệ là nghệ sĩ duy nhất của Quảng Ninh được phong tặng danh hiệu NSƯT đợt đầu tiên vào năm 1984.

Nghệ sĩ Minh Huệ (phải) và nghệ sĩ Thanh Mai trong vở diễn “Trái tim tượng đá”. (ảnh do nhân vật cung cấp)

Vũ Tiến Mác - duyên nghiệp với cải lương

Gia đình riêng hiện nay của nghệ sĩ Vũ Tiến Mác cả 4 người đều có gen về nghệ thuật, nhưng Tiến Mác lại sinh trưởng trong một gia đình không có ai theo nghiệp “cầm ca”. Anh theo học cải lương tại Trường Nghệ thuật sân khấu Việt Nam từ những năm 1976-1980 rồi về công tác tại quê hương Thái Bình. Năm 1996, Tiến Mác về đầu quân cho Đoàn Cải lương Quảng Ninh.

Chuyên đóng “kép chính” như vai vua, hoàng tử, tướng lĩnh chững chạc, nghiêm túc, nhưng Tiến Mác cũng rất hợp với các vai có chất hài, vai hiện đại, có chiều sâu nội tâm. Đa năng cả về diễn, vũ đạo, nhưng thế mạnh lớn nhất của anh là giọng hát trời cho rất khoẻ, bền bỉ, không chỉ diễn trên đất Bắc mà ngay cả khi vào phương Nam - “cái nôi” của cải lương, nhiều nghệ sĩ cũng rất nể giọng hát của Tiến Mác, thậm chí muốn giữ anh ở lại với cải lương miền Nam.

Đến nay, Tiến Mác sở hữu tới 4 Huy chương Vàng, 4 Huy chương Bạc qua các kỳ hội diễn chuyên nghiệp toàn quốc. Năm 2007, anh được phong tặng danh hiệu NSƯT, đợt xét tặng lần này, anh là một trong 2 NSƯT đầu tiên của tỉnh (cùng với Minh Huệ) được thông qua hồ sơ đề nghị công nhận NSND.

Hoàng Diễn - nghệ sĩ đa năng

Rời vùng quê Thái Thụy (Thái Bình) đi học, rồi gắn bó với Quảng Ninh, đến nay nghệ sĩ Hoàng Diễn đã có hơn 20 năm gắn bó với Vùng mỏ. Cái duyên với chèo giúp anh vượt qua nhiều thăng trầm cùng Đoàn Chèo Quảng Ninh; gắn với hàng chục vai chính trong 15 năm qua. Không chỉ đảm nhận vai chính ở những đề tài hiện đại, anh cũng rất có duyên với những vai chính về đề tài lịch sử, như vai Phật hoàng Trần Nhân Tông, Trần Khánh Dư, Trần Hưng Đạo, Trần Quốc Tảng, vua Trần Anh Tông, vua Lê Thánh Tông... Bên cạnh sở trường chèo, anh còn thể hiện nhiều loại hình nghệ thuật dân tộc khác như hát văn, xẩm, dân ca quan họ. Anh đã đoạt 1 Huy chương Vàng, 3 Huy chương Bạc tại các Hội diễn sân khấu toàn quốc từ năm 2000 đến năm 2013.

Anh còn thường xuyên tham gia các chương trình văn nghệ của tỉnh; tham gia xây dựng các chương trình văn nghệ quần chúng ở khu dân cư, các ban, ngành, đoàn thể, cơ quan, xí nghiệp. Cùng với niềm vui được xét tặng danh hiệu NSƯT đợt này, vừa qua anh đã được giao trọng trách Phó đoàn Phụ trách Đoàn Nghệ thuật Chèo Quảng Ninh.

Thanh Mai - “cô thôn nữ nền nã”

Rời vùng quê Kim Thành (Hải Dương), Thanh Mai về Đoàn Chèo Quảng Ninh. Trong chiến tranh biên giới năm 1979, chị cùng các nghệ sĩ của đoàn xung kích đi biểu diễn tại các chốt điểm cao trên khu vực biên giới như Pò Hèn, Cao Ba Lanh, 224 rồi các khu vực hải đảo xa xôi như Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, Thanh Lân, Cô Tô.

Là “kép chính”, “đào thương” của đoàn, chị có tới hơn chục vai diễn được công chúng yêu mến. Chị tự nhận, giọng hát không phải là thế mạnh của chị mà chị mạnh hơn về diễn. Hợp với các vai người con gái thời xưa, tuy nhiên, chị vào các vai hiện đại cũng rất ngọt.

Các vai diễn đậm chất chèo, có sự truyền cảm riêng của Thanh Mai đã giúp chị đoạt 1 Huy chương Vàng, 2 Huy chương Bạc tại Hội diễn sân khấu toàn quốc các năm 1990, 1995, 2000 và một giải B tại Liên hoan Nghệ thuật các tỉnh phía Bắc năm 1991, một Huy chương Vàng tại Hội diễn sân khấu miền Duyên hải năm 1996. Hội đủ các tiêu chuẩn, chị được đề nghị xét tặng danh hiệu NSƯT đợt này.

Được giao vị trí Phó Đoàn từ năm 2010, Thanh Mai cùng các nghệ sĩ khác đã dẫn dắt để Đoàn Chèo ngày càng đi lên trong chặng đường 50 năm trưởng thành và phát triển của đơn vị.

Nghệ sĩ Phạm Hữu Lượng: Thế mạnh từ kịch hát

Hữu Lượng nổi lên từ phong trào nghệ thuật quần chúng tại Nhà máy điện Uông Bí. Năm 1980 anh chuyển về Đoàn ca múa nhạc Quảng Ninh và trở thành ca sĩ chính của Đoàn. Tham gia Hội diễn Ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc tại Hải Phòng năm 1985, đoàn Quảng Ninh mang đi 2 chương trình thì Hữu Lượng tham gia cả 2 và đoạt 1 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc. Trong đó, với vở kịch hát Tiếng đàn Thạch Sanh, anh đã vừa hát, vừa diễn trong suốt hơn 2 tiếng rưỡi và xuất sắc đoạt Huy chương Vàng với vai Thạch Sanh. Kết quả của anh đã góp phần đưa Quảng Ninh trở thành một trong những đoàn đạt thành tích xuất sắc của hội diễn năm đó, là đơn vị tiên phong trong việc tìm những phương thức biểu diễn mới trong ca - múa - nhạc với thể loại kịch hát.

Tại Hội diễn ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 1990, anh  tiếp tục được nhận Huy chương Vàng với vai chính trong vở kịch hát Cô gái hát rong và chàng hoàng tử. Anh là ca sĩ chính của đoàn trong nhiều năm, có mặt biểu diễn phục vụ các chiến sĩ, đồng bào các dân tộc vùng biên giới, hải đảo, các chốt, điểm tựa của Quảng Ninh, nhiều tỉnh, thành khác của toàn quốc và biểu diễn giao lưu với tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). Trong số các cá nhân được đề nghị xét tặng danh hiệu NSƯT đợt này của tỉnh, anh là nghệ sĩ duy nhất hoạt động trong lĩnh vực ca múa nhạc. Anh hiện là Trưởng Phòng Nghiệp vụ Văn hoá (Sở VH-TT&DL), phụ trách mảng nghệ thuật biểu diễn của tỉnh.

Phan Hằng