Phát huy giá trị gia đình truyền thống người Dao

Người Dao sống ở hầu khắp các huyện, thị trên địa bàn tỉnh, nhưng ở huyện Ba Chẽ họ tập trung nhiều hơn cả. Truyền thống gia đình trong cộng đồng người Dao ở Ba Chẽ cũng rất cao.

Người Dao thường sống thành vùng riêng biệt, có lẽ cũng một phần để từ đó người ta bảo ban nhau dễ hơn trong việc giữ gìn các truyền thống dân tộc mình. Khác với một số dân tộc khác, người Dao ở Ba Chẽ mặc quần áo truyền thống dân tộc mình cả những ngày bình thường trong năm. Trong gia đình, người lớn tuổi (thường là phụ nữ) dạy bảo con cái cách thêu thùa quần áo truyền thống ngay từ khi còn bé.

Ông Lê Văn Đánh, là người Kinh sống ở thị trấn Ba Chẽ, có một thời ông sống chung với đồng bào Dao ở một số thôn bản trong huyện. Ông Đánh kể: Người Dao rất tôn trọng truyền thống gia đình, có rất ít vợ chồng Dao đã cưới nhau lại bỏ nhau, dù nghèo khổ họ vẫn sống với nhau vui vẻ. 

Những ngày Tết của người Dao, truyền thống gia đình cũng được phát huy mạnh mẽ. Ông Triệu Thanh Xuân, 78 tuổi, thôn Nà Bắp, xã Đồn Đạc kể về phong tục đón Tết của người Dao rằng, ngày mùng một Tết tất cả người trong dòng họ tập trung ở nhà người lớn tuổi và có vị trí lớn nhất trong dòng họ để cúng những người đã mất. Ngày mùng một Tết họ chỉ mừng tuổi người già, con cháu sống trong ngôi nhà mình, kiêng mừng tuổi người sống khác nhà, bởi họ quan niệm đồng tiền hôm đó là lộc, với người trong nhà thì lộc không mất đi đâu hết. Từ ngày mùng hai Tết trở đi họ mới mừng tuổi người già và trẻ con ở nhà khác.

Chuyện đến nhà nhau ăn Tết của người Dao cũng mang tính gia đình rất cao, trong những ngày Tết hầu như họ chỉ ăn Tết ở gia đình họ hàng anh em trong nhà. Ngày mùng một Tết, cả họ kéo đến gia đình chủ nhà là người lớn tuổi nhất trong họ, rồi lần lượt đến nhà người khác theo độ tuổi thấp dần. Khi đến nhà nào có gì ăn nấy, nếu người có kinh tế khá hơn thì cầm theo chai rượu, con gà đến nhà người nghèo hơn mình ăn Tết, để gia đình nào cũng được đón khách là anh em, họ hàng vào dịp Tết.

Trong những năm gần đây, huyện Ba Chẽ đã tổ chức nhiều hoạt động giúp người Dao phát huy tốt hơn tính cộng đồng trong gia đình. Nổi bật gần đây nhất là Lễ hội Bàn Vương lần thứ II năm 2022 tại huyện Ba Chẽ. Đây là hoạt động gắn kết con cháu 12 dòng họ Dao giống như gia đình lớn cùng thờ chung thủy tổ Bàn Vương. Từ nhiều nguồn vốn, năm 2020, huyện đã xây dựng Nhà truyền thống cộng đồng người Dao có tổng diện tích 1.600m2, trong đó, diện tích nhà 707,1m² gồm 2 tầng. Công trình được coi như nhà thờ tổ người Dao nơi gắn kết cộng đồng người Dao cùng thờ chung một ông tổ. Hàng năm vào dịp Lễ hội Bàn Vương, người Dao từ muôn nơi đổ về Ba Chẽ dự hội. 

Cứ như thế, dù cuộc sống nhiều đổi thay nhưng truyền thống gia đình trong cộng đồng người Dao vẫn luôn bền chặt.