Xử lý chất thải đô thị: Còn nhiều khó khăn

Mặc dù đã có chuyển biến so với trước đây, nhưng vấn đề xử lý chất thải khu vực đô thị trên địa bàn Quảng Ninh vẫn còn nhiều tồn tại, cần tập trung đầu tư để môi trường đô thị được cải thiện hơn.

Là thành phố trung tâm của tỉnh, Hạ Long tập trung khá đông dân cư. Bởi vậy, lượng nước thải sinh hoạt khu vực đô thị nơi đây lên đến hơn 31.720m³/ngày, đêm; còn lượng rác thải sinh hoạt khoảng 100.000 tấn/năm. Từ nhiều năm nay, TP Hạ Long đã đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung; hợp đồng với doanh nghiệp thu gom chất thải rắn của người dân. Tỷ lệ thu gom chất thải rắn của thành phố đạt khoảng 98% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn, số còn lại được người dân xử lý tại chỗ.

Với nước thải đô thị, hiện TP Hạ Long có 5 trạm xử lý nước thải được đưa vào sử dụng với công suất 14.276m3/ngày, đêm. Tuy nhiên, các trạm này mới xử lý được khoảng 45% nước thải sinh hoạt khi xả vào nguồn tiếp nhận chung. Hiện thành phố đang triển khai giai đoạn II dự án thoát nước và xử lý nước thải với tổng mức đầu tư gần 3.200 tỷ đồng. Dự án hoàn thiện sẽ giúp thành phố xử lý toàn bộ nước thải sinh hoạt trên địa bàn.

Không chỉ TP Hạ Long, hiện hệ thống đô thị của Quảng Ninh được tập trung phát triển, nâng cấp theo quy hoạch; toàn tỉnh có 13 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 67,5%, là một trong 5 địa phương có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất cả nước. Tuy nhiên kéo theo đó là vấn để xử lý chất thải đô thị gặp nhiều khó khăn. Theo thống kê của Sở TN&MT, mỗi ngày, các đô thị trên địa bàn tỉnh phát sinh khoảng 1.397 tấn chất thải rắn sinh hoạt thông thường, nhưng còn khoảng 5,5% chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị chưa được thu gom. Điều đáng nói là phần lớn lượng rác thải vẫn được xử lý theo hình thức chôn lấp.

Bên cạnh đó còn có lượng chất thải nguy hại khoảng 9,5 triệu tấn từ hoạt động khai thác khoáng sản, sản xuất công nghiệp, y tế... cũng ảnh hưởng tới môi trường đô thị.

Hệ thống thoát nước đô thị của Quảng Ninh cơ bản là thoát nước chung (bao gồm cả nước mưa và nước thải). Hệ thống này đã xuống cấp, một số tuyến cống trong đô thị đã bị lấn chiếm, bồi lấp… Cùng với đó, tốc độ đô thị hóa nhanh, các diện tích mặt đất và mặt nước tự nhiên (ao, hồ, kênh mương) bị thu hẹp ảnh hưởng đáng kể đến việc tiêu thoát nước. Hoạt động xây dựng, chỉnh trang đô thị làm ảnh hưởng đến vận hành hệ thống thoát nước, trong khi công tác nạo vét, bảo trì hệ thống thoát nước chưa đảm bảo...

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh mới chỉ có TP Hạ Long đã đầu tư xây dựng và vận hành hệ thống thoát nước và xử lý nước thải đô thị tập trung cơ bản như đã nói ở trên. Với tất cả các huyện, thị, thành phố trên địa bàn, khi thực hiện các dự án đầu tư xây dựng mới như: Khu đô thị, khu công nghiệp, xây dựng nhà ở chung cư, công trình công cộng tại nơi chưa có mạng lưới thu gom xử lý nước thải tập trung đều bắt buộc phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải đạt quy chuẩn, tiêu chuẩn cho phép trước khi thải ra môi trường, hoặc thực hiện đấu nối với hệ thống thoát nước thải tập trung của đô thị... Tuy nhiên nhìn chung, xử lý nước thải đô thị hiện nay vẫn rất khó khăn. Tỷ lệ các đô thị loại 4 trở lên trên địa bàn tỉnh có hệ thống xử lý nước thải tập trung hiện mới đạt trên 21%.

Việc di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm môi trường ra khỏi khu dân cư đã được các địa phương triển khai thực hiện, nhưng tỷ lệ di dời chưa được nhiều.

Mới đây, ngày 26/9/2022, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị 10-NQ/TU về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022-2030. Trong đó, nghị quyết đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2025, tỷ lệ thu gom và xử lý rác thải rắn sinh hoạt tại các khu đô thị, các xã đảo, xã có hoạt động du lịch bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn trên 99%, thực hiện hiệu quả phân loại tại nguồn, tái sử dụng, tái chế, thu hồi năng lượng và hạn chế chôn lấp.

Tỷ lệ thu gom, xử lý nước thải khu vực đô thị tâp trung tại các địa phương: Hạ Long, Cẩm Phả, Vân Đồn, Quảng Yên đến năm 2025 đạt trên 65%, đến năm 2030 đạt trên 70%. Các địa phương: Đông Triều, Uông Bí, Móng Cái đến năm 2025 đạt trên 30%, đến năm 2030 đạt trên 50%. 100% dự án được cấp phép mới đầu tư theo quy hoạch xây dựng hạ tầng dân cư đô thị, các dự án phát triển KT-XH xung quanh vịnh Cửa Lục, vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long và tại các khu đô thị bảo đảm phải có hệ thống thu gom, xử lý triệt để nước thải...

Để đạt mục tiêu đề ra của nghị quyết, ngoài đầu tư nguồn lực của tỉnh, đòi hỏi rất lớn sự chủ động, linh hoạt của các địa phương trong thu hút đầu tư các dự án xử lý chất thải rắn, nước thải sinh hoạt đô thị; đồng thời tiếp tục hoàn thiện quy hoạch hệ thống xử lý nước thải, rác thải một cách đồng bộ để phát huy hiệu quả tối ưu nhất trong công tác bảo vệ môi trường đô thị trên địa bàn tỉnh.