8 yếu tố 'sống còn' để giảm nguy cơ đột quỵ

Duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ có thể giúp bạn phòng ngừa đột quỵ từ sớm hiệu quả.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ tư tại Mỹ, cướp đi sinh mạng của 162.639 người vào năm 2023. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng khuyết tật trên toàn thế giới.

Chia sẻ với The Conversation, Siobhan Mclernon, giảng viên cao cấp về điều dưỡng người lớn tại Đại học South Bank London, cho biết trong khi nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi tác, nó có thể xảy ra bất cứ lúc nào - và các trường hợp ở người lớn từ 55 tuổi trở xuống đang gia tăng. Thậm chí đáng báo động hơn, một khi bạn đã bị đột quỵ, nguy cơ bị đột quỵ lần nữa sẽ tăng đột biến.

Theo Mclernon, việc áp dụng những thay đổi đơn giản về lối sống có thể giúp giảm nguy cơ đột quỵ, tối ưu hóa sức khỏe tim mạch và não bộ.

Bỏ thuốc lá

Những người hút một gói thuốc lá có nguy cơ đột quỵ cao gấp 6 lần. Hút thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ vì các hóa chất độc hại trong thuốc lá góp phần hình thành mảng bám trong động mạch, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Điều này làm giảm lượng oxy trong máu và khiến tim bơm máu mạnh hơn.

Thậm chí, những người hít phải khói thuốc lá tự động cũng có nguy cơ cao. Việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động gây ra hơn 8.000 ca tử vong do đột quỵ hàng năm, theo CDC.

Kiểm tra huyết áp, cholesterol và đường huyết

Sàng lọc huyết áp cao, cholesterol cao và lượng đường trong máu cao đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa cơn đột quỵ đầu tiên, theo Hiệp hội Đột quỵ Mỹ.

Huyết áp cao và lượng đường trong máu cao đều làm suy yếu mạch máu theo thời gian, tạo ra môi trường lý tưởng để cục máu đông hình thành và di chuyển đến não. Trong khi đó, cholesterol cao dẫn đến sự tích tụ các chất béo trong động mạch, làm hẹp và cứng động mạch, tạo điều kiện cho cục máu đông chặn dòng máu lên não.

Mỗi yếu tố nguy cơ này đều làm tăng nguy cơ đột quỵ, khi kết hợp lại, nguy cơ càng tăng cao và khả năng xảy ra kết cục xấu, bao gồm tử vong, tàn tật và đột quỵ tái phát cũng tăng theo.

Mclernon cho biết: "Nếu bạn trên 18 tuổi, hãy kiểm tra huyết áp thường xuyên để nếu có dấu hiệu bị huyết áp cao, bạn có thể ngăn chặn ngay từ đầu và thay đổi lối sống phù hợp để giúp giảm nguy cơ đột quỵ".

Để giảm lượng đường trong máu, bà khuyên bạn nên tập thể dục thường xuyên, ăn uống cân bằng giàu chất xơ, uống đủ nước, duy trì cân nặng khỏe mạnh và kiểm soát căng thẳng.

Trong khi đó, để giảm cholesterol, hãy cố gắng giữ lượng chất béo bão hòa - có trong thịt mỡ, bơ, phô mai và các sản phẩm từ sữa nguyên kem - dưới 7% lượng calo hàng ngày.

Hoạt động thể chất

Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giảm nguy cơ đột quỵ tới 30%, giúp hạ huyết áp, cải thiện mức cholesterol và ổn định lượng đường trong máu. Nhiều nghiên cứu khuyến nghị người lớn nên tập thể dục cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần, cộng với các bài tập tăng cường cơ ít nhất 2 ngày/tuần.

Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Theo Mclernon, thừa cân hoặc béo phì là yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ, làm tăng khả năng đột quỵ lần lượt là 22% và 64%. Nhưng vấn đề không chỉ là bạn mang bao nhiêu cân thừa - mà còn là khu vực thừa mỡ. Đặc biệt, mỡ bụng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao, tiểu đường và các vấn đề sức khỏe khác, tất cả đều góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Chú ý đến những gì bạn ăn

Chế độ ăn uống cân bằng là một trong những cách tốt nhất để duy trì cân nặng khỏe mạnh và giảm nguy cơ đột quỵ. Mclernon khuyên bạn nên áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải, với các nghiên cứu cho thấy lối sống nhiều dầu, cá, protein nạc và rau làm giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là ở phụ nữ.

Một số loại thực phẩm cũng có thể ngăn ngừa các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác. Ví dụ, thực phẩm giàu kali - như khoai lang, chuối và cà chua - rất tốt để duy trì huyết áp khỏe mạnh. Các loại cá như cá hồi, cá ngừ và cá hồi giúp kiểm soát cholesterol.

Ngủ ngon

Cân bằng giấc ngủ là điều quan trọng. McClernon giải thích: "Ngủ quá ít có thể dẫn đến huyết áp cao. Tuy nhiên, ngủ quá nhiều cũng có liên quan đến nguy cơ đột quỵ tăng cao".

Nghiên cứu đăng trên tạp chí y khoa của Viện Hàn lâm Thần kinh học Mỹ cho thấy những người ngủ trên 9 tiếng mỗi đêm có nguy cơ đột quỵ cao hơn 23% so với người ngủ ít hơn 8 tiếng. Nguyên nhân có thể là ngủ quá nhiều báo hiệu các vấn đề tiềm ẩn như trầm cảm hoặc ngưng thở khi ngủ - cả hai đều làm tăng nguy cơ đột quỵ. McClernon khuyên bạn nên ngủ 7-9 tiếng mỗi đêm để có sức khỏe tốt nhất.