Bản Dự thảo thể hiện trí tuệ, khoa học và tầm nhìn đổi mới, chiến lược

Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp do Quốc hội đưa ra so với Hiến pháp sửa đổi 1992 thể hiện trí tuệ, khoa học và tầm nhìn đổi mới, chiến lược; diễn đạt được những nội dung cơ bản của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và tầm nhìn mang tính thời đại. Các nội dung sửa đổi, bổ sung thể hiện được những thành tựu nổi bật trong công cuộc đổi mới đã được Đảng ta đúc kết thành bài học kinh nghiệm. So với bản Hiến pháp 1992 sửa đổi đã gọn hơn, trình bày khoa học hơn, giảm được 23 điều. Nhiều điều được trình bày ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu. Qua nghiên cứu kỹ, tôi thấy một vài điều cần góp ý, làm rõ như sau:

Tại điều 22, sửa đổi Điều 71, trong mục 3 có nêu “Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kỳ hình thức thử nghiệm khác trên cơ thể phải được người đó đồng ý”. Trong nghiên cứu, phát triển y học hiện đại hiện nay, cần thiết phải cởi mở hơn, tạo điều kiện tốt hơn cho các nhà nghiên cứu vì mục đích nhân đạo. Trong thực tế có rất nhiều trường hợp do tai biến không còn khả năng nhận thức, hoặc ngay từ khi mới sinh ra đã không còn khả năng nhận thức. Những nghiên cứu trên các đối tượng này là cần thiết vì mục đích tìm ra căn nguyên của căn bệnh, phát triển các phương pháp điều trị mới nhằm phòng trị bệnh hiệu quả hơn. Vì thế nên mở rộng thêm như sau “Trường hợp đối tượng không có khả năng nhận thức, cần được sự đồng ý của cha mẹ hoặc các con trong gia đình”.

Điều 67 (sửa đổi, bổ sung điều 37, 38) có câu “Đảm bảo quyền tự do nghiên cứu và sáng tạo khoa học công nghệ”. Hiện nay có chuyện, người nông dân nghiên cứu, chế tạo máy bay tốn kém rất nhiều nhưng cuối cùng không được phép cất cánh, hoặc cũng có người nghiên cứu, sáng tạo ra các hoá chất cấm, các vũ khí, chất nổ rất nguy hiểm cho xã hội… Vì vậy cần diễn đạt chặt chẽ hơn “Đảm bảo quyền tự do nghiên cứu và sáng tạo khoa học công nghệ theo quy định của pháp luật”. Cũng từ ý này, hệ thống luật cần cụ thể hơn các lĩnh vực mọi công dân được quyền nghiên cứu, sáng tạo.

Điều 68 (mới), tại ý 1: “Bảo vệ môi trường là trách nhiệm của nhà nước, xã hội, và là nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân”. Hiện nay, nhiều vùng môi trường đã và đang bị tàn phá nặng nề, chỉ bảo vệ thôi chưa thật đủ. Theo tôi cần diễn đạt lại như sau: “Bảo vệ, cải tạo môi trường là trách nhiệm của nhà nước, xã hội, và là nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân”.

Trong dự thảo Hiến pháp sửa đổi cũng cần chuẩn hoá một số cụm từ. Ví dụ ở Điều 60 (sửa đổi, bổ sung điều 27) dùng cụm từ “Cơ quan, tổ chức, cá nhân”, Điều 68 (mới) lại dùng “mọi tổ chức, cá nhân”. Sử dụng như vậy là không đồng nhất. Vì vậy cần nghiên cứu, dùng các cụm từ cho nhất quán trong Hiến pháp.

Tiến Mạnh