Kỷ niệm 95 năm Cách mạng tháng Mười Nga: Và “Matxcơva bây giờ đã khác”

Nguyễn Huy Hoàng tin rằng mỗi người Việt Nam đã ở Nga, đã yêu nước Nga thì đều là một nhà thơ, họ chỉ không thể hiện ra bên ngoài mà thôi. Tập thơ Một thời tôi từng có, ông viết cho những con người như thế.

Nguyễn Huy Hoàng, cái tên nổi bật trong lớp người Việt viết văn xa xứ ở Nga, có buổi ra mắt tập thơ mới nhất Một thời tôi từng có tại Thư viện Hà Nội chiều 5/11. Đây là tập thơ thứ 12, ngoài ra còn 2 tập chưa xuất bản. Thơ Nguyễn Huy Hoàng làm có hai phần, như ông nói “Phần nhỏ là nước Nga, phần lớn hơn là nước Việt, như hai trang của tờ giấy, không thể tách rời trong tôi”.

Có những “nhà văn hóa Việt” ở Nga

18 năm trước, hai nhà thơ Nguyễn Đình Chiến và Trần Đăng Khoa khai sinh ra Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tại Liên bang Nga. “18 năm, quãng thời gian không dài so với lịch sử và đời người, nhưng là một quãng thời gian vời vợi đối với chúng tôi. Hội đã trải qua những thử thách, tưởng như không thể tồn tại được nữa, nhưng cuối cùng vẫn tồn tại” - Nguyễn Huy Hoàng chia sẻ.

Nhà thơ Nguyễn Huy Hoàng (trái) và ông Vũ Mão, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội

Các doanh nhân Việt Nam tại Nga là những người góp công sức đáng kể hỗ trợ văn học nghệ thuật. Mới đây, Nhật ký Đặng Thùy Trâm bản dịch tiếng Nga được xuất bản là nhờ một nhóm doanh nghiệp Việt Nam tại Matxcơva tài trợ chi phí in và quảng bá. Nguyễn Huy Hoàng chính là người tổ chức thực hiện bản dịch này. Đối với ông, các doanh nhân Việt ở Nga cũng là “những nhà văn hóa”.

“Tôi mong tác phẩm của tôi đến được với công chúng ở Nga để người Nga hiểu rằng người Việt Nam không chỉ đến Nga để mang bao tải hàng trên vai, mở công ty sản xuất và làm giàu, người Việt còn có một nền văn hóa. Nền văn hóa đó âm ỉ cháy trong mỗi con người. Bên trong mỗi người là một nhà thơ. Có những nhà thơ thể hiện điều đó ra bên ngoài, có những người ấp ủ trong lòng. Tôi muốn nói hộ những người Việt ở Nga điều đó”.

“Matxcơva không tin vào nước mắt”

Nguyễn Huy Hoàng đọc thơ, không chỉ một bài. Kể chuyện nước Nga đến đâu, ông đọc thơ đến đó. Cứ như những bài thơ đã ở sẵn trong tiềm thức, khi cần cứ thế bật ra. Ông tự hào thổ lộ: “Tôi yêu nước Nga”.

“Nước Nga ơi!/ Tôi không cắt rốn, chôn rau trên mảnh đất của người/ Tôi mang họ tên Á Đông thuần khiết/ Đêm xa nhà, trong những giấc mơ tôi gọi thầm tiếng Việt/ Bàn thờ tổ tiên tôi ngự nơi trang trọng giữa nhà…/ Nhưng cõi lòng tôi sâu nặng với hồn Nga!” - ông viết trong bài Nước Nga.

Nguyễn Huy Hoàng gắn bó với nước Nga “khoảng một phần tư thế kỷ, từ khi Liên Xô tan rã đến nay” - lời nhà thơ, và hiện vẫn sống cùng gia đình và dạy học ở Matxcơva. Bao nhiêu đẹp đẽ, bao nhiêu trăn trở của nước Nga, ông đều đã chứng kiến.
Tập thơ Một thời tôi từng có

“Nước Nga không có gì nhỏ nhưng thấm vào tôi không phải là sự hùng cường mà là thiên nhiên Nga. Tôi đã đến thăm hầu hết các thành phố ở Nga, ăn những bữa ăn nghèo khó nhất”.

Và ông viết: “Matxcơva không tin vào nước mắt(*)/ Không mơ màng bánh vẽ chín tầng mây/ Đêm choáng lộn phơi trần lưng phố cổ/ Thần tượng chen cùng quảng cáo trưng bày… Vẫn còn lại những người dân chất phác/ Nói chuyện bể dâu chỉ biết lắc đầu/ Matxcơva bây giờ đã khác/ Những cái nhìn đầy ắp nỗi lo âu” (bài Matxcơva bây giờ đã khác).

Hình như chẳng có gì để buồn cả. Nhà thơ chỉ mô tả, còn sống, vẫn cứ phải sống thôi.

Người Việt ở Nga bây giờ, hoặc đơn giản là ghé qua Nga trong những chuyến đi ngắn hạn, cũng gặp không ít những điều chẳng như tưởng tượng, mong muốn. Nhưng tình yêu Việt Nam - Nga vẫn nồng cháy, dù nó đằm sâu hơn, đời thường hơn, "hiện thực" hơn. Cũng như vậy, thơ Nguyễn Huy Hoàng viết về nước Nga tràn ngập tình yêu nhưng cũng không ít đau khổ. Ông hiểu “tha hương, đó là số phận”.

Bây giờ mỗi lần nghe nói chuyện về nước Nga, vẫn là những gương mặt đó, nhưng câu chuyện vừa mới lại vừa cũ. Những con người đó không bao giờ trẻ lại. Những người Việt đang trẻ thì đã xa ngái với tâm hồn Nga lắm rồi. Biết làm sao được?

* Tên một bộ phim Xô Viết nổi tiếng, từng được chiếu trên truyền hình Việt Nam.

Theo Vnexpress