Tất cả chuyên mục
Thứ Sáu, 03/05/2024 08:07 (GMT +7)
Làng Quỳnh
Chủ nhật, 21/10/2012 | 05:03:35 [GMT +7] A A
Theo các bô lão và gia phả một số dòng họ thì làng Quỳnh Biểu (xã Liên Hoà, TX Quảng Yên) có gốc tích là cư dân di cư từ Quỳnh Lưu (Nghệ An) ra đây lập nghiệp từ cách đây hơn 400 năm, khi đảo Hà Nam đã hình thành những hương ấp đầu tiên trên vùng cửa sông Bạch Đằng.
Trong mười làng ở Hà Nam (TX Quảng Yên), Quỳnh Biểu là làng duy nhất mà cả làng sinh sống bằng ngư nghiệp, chủ yếu là nghề chắn cá đọn. Chắn đọn, người ta dùng lưới chăng qua dãy cọc gỗ cắm vây chắn các lũng bãi triều, rồi đặt các túi xăm cũng bằng lưới ở các cửa cái. Khi thuỷ triều dâng, các loài cá tôm ngoài vịnh Bắc Bộ, ngoài các cửa sông theo nước vào ăn mé bờ. Khi thuỷ triều rút, cá tôm phơi ra, trút xuống lạch, dồn vào túi xăm, chỉ việc bắt. Nghề biển đã mang lại nguồn lợi dồi dào cho làng. Suốt một dải bãi triều đông nam đảo Hà Nam là ngư trường khai thác đánh bắt thuỷ, hải sản của người làng Quỳnh. Thế kỷ trước, vào những năm 1960-1970, ở đây có HTX ngư nghiệp Quyết Tiến từng phát triển cực thịnh với hàng trăm thuyền nghề đánh bắt, ra khơi vào lộng. Các bãi Kênh Tráp, Kênh Ẳng, Bãi Giai, Bãi Vẹt... rải khắp những khẩu đọn. Mỗi khẩu đọn chắn dài trên 2 cây số, từng nuôi dưỡng bao thế hệ ngư dân và nuôi bao cậu tú, ông cử người làng đỗ đạt…
Đình làng Quỳnh. |
Đất chật người đông. Con người buộc phải bấu víu vào thiên nhiên. Nghề biển các loại, các nơi tung ra mỗi ngày một nhiều. Nạn đánh bắt cá tôm bằng mìn nổ, bằng xiếc điện tràn lan. Đầm nuôi trồng thuỷ sản quai đắp, lấn chặn các bãi biển, rừng ngập mặn. Nguồn lợi thuỷ sản dần cạn kiệt. Ngư trường của làng Quỳnh bị thu hẹp, mất đi nhiều vụng bãi. Thuyền, lưới giải nghệ. Các khẩu đọn vắng bóng lúc nào không biết. Lò mắm Quyết Tiến nổi tiếng một thời ở Quảng Ninh, một phần chuyển ra Đại Yên, còn cũng tự nó tan rã. Dân làng Quỳnh bỏ biển lên bờ bám ruộng, chỉ còn khoảng 20% lay lắt với nghề sông nước. Nhiều cư dân rời làng ra đi, cũng tìm những nghề ven sông ven biển như tổ tiên của họ. Các vùng Quỳnh Phú xã Minh Thành, Bến Khơi xã Tân An (Quảng Yên), Quỳnh Trung xã Đại Yên (TP Hạ Long) v.v.. là do người làng Quỳnh khai hoang lập nên... Chưa kể hàng trăm hộ dân đi Uông Bí, Hồng Gai, Cẩm Phả, Móng Cái... làm nghề khác. Cư dân trên đảo Hoàng Tân 1/3 là gốc người làng Quỳnh...
Làng Quỳnh bây giờ với hơn 400 hộ dân, hơn 2.000 nhân khẩu, canh tác trên 65ha ruộng đất, mỗi người chưa đầy 1 sào. Diện tích chua mặn nhiều nên năng suất lúa rất bấp bênh. Đời sống cư dân còn nhiều khó khăn, bởi nghề phụ ít ỏi. Bộ mặt nông thôn chưa đổi mới được bao nhiêu. Mãi đến năm 1998, đường làng mới được bê tông hoá. Làng Quỳnh là một trong số ít làng nghèo còn lại ở Hà Nam. Nhưng tinh thần hiếu học và học hành thành đạt thì các làng khác không dễ vượt được. Từ những năm 1960, làng Quỳnh đã nổi lên như một điểm sáng của sự học. Học để có trình độ cao, học để có điều kiện đi xa, trong đó có động cơ thoát khỏi nơi đất nghèo chốn sông nước đang đứng trước nguy cơ cạn kế mưu sinh. Vì vậy, các bậc ông bà, cha mẹ dồn sức, dồn lực cho con cháu ăn học hơn người. Con trai con gái đều được đến trường. Từ 1961-1970, phong trào giáo dục của Liên Hoà dâng lên rất mạnh, là Lá cờ đầu toàn tỉnh, được Bộ Giáo dục công nhận là “Trường Tiên tiến miền Bắc” và được Nhà nước tặng thưởng 2 Huân chương Lao Động hạng Ba... đều có sự góp mặt của người Quỳnh Biểu. Ông Trần Duyệt, nguyên hiệu trưởng Trường Tiểu học Liên Hoà, cho biết: Cho đến nay, làng Quỳnh là làng có nhiều người làm nghề dạy học nhất ở TX Quảng Yên với hơn 100 giáo viên đang dạy tại các trường học và đã nghỉ hưu...
Làng Quỳnh có một ngôi đình cổ bị sập đổ và mất dấu tích từ năm 1963. Cùng với đình Lưu Khê và đình Trung Bản nằm trên dải đất Liên Hoà, đình Quỳnh Biểu cất dựng cách đây khoảng 200 năm dưới triều Nguyễn. Ông Nguyễn Văn Nhậm kể: Thời đó, làng chỉ có 49 suất đinh (từ 18 tuổi trở lên) cùng các bô lão trong làng đã đồng lòng cất dựng lên một ngôi đình khang trang, bề thế và đẹp có tiếng tổng Hà Nam. Đình quay hướng bắc nhìn ra hồ bán nguyệt, kiến trúc theo lối chữ Đinh gồm tiền sảnh 5 gian làm nơi đại lễ và một hậu cung thờ thành hoàng là Đức thánh Trần Hưng Đạo. Đặc biệt, đình Quỳnh Biểu còn là một ngôi đình cổ có nghệ thuật trang trí, điêu khắc chuyên tả về chủ đề đời sống các loài thuỷ vật và nghề đánh bắt thuỷ, hải sản... Các hình tôm, cua, cá, thuỷ tức, các cảnh trai tráng kéo lưới, thổi tù và, cảnh mèo bắt cá... được điêu khắc, chạm trổ rất tinh xảo, sinh động trên các bức phù điêu. Có bức tạc hình thiếu nữ thuyền chài cưỡi cá, cưỡi rồng, tay cầm lá sen che đầu hoặc che ngực, xung quanh nổi hình hoa văn sóng nước rất uyển chuyển... Rất tiếc những hình điêu khắc này không còn nữa, đã bị tàn tạ theo thời gian.
Ngoài việc thờ cúng đức thánh Trần Hưng Đạo, đình Quỳnh Biểu còn là một di tích lịch sử. Trong kháng chiến chống Pháp, Quỳnh Biểu là “làng chiến đấu” có ngôi đình duy nhất ở Hà Nam tạo hầm bí mật dưới sàn đình làm nơi họp bí mật của cán bộ cách mạng vùng Yên Hưng. Thầy giáo, liệt sĩ Lê Văn Tủng từng dạy học và hy sinh tại đây. Thời chống Mỹ, hàng trăm trai làng chài từ sân đình lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và nhiều người đã hy sinh anh dũng trên các chiến trường…
Làng Quỳnh Biểu hôm nay là một trong 3 khu dân cư lớn của xã Liên Hoà - TX Quảng Yên.
Cẩm Phượng
Liên kết website
Ý kiến ()