Báo cáo sơ bộ kết quả khảo cổ địa điểm Đồng Chổi

Sáng 19/4, tại TP Hạ Long, Bảo tàng Quảng Ninh (Sở VH-TT) tổ chức báo cáo sơ bộ kết quả thăm dò khảo cổ địa điểm Đồng Chổi, xã Minh Châu, huyện Vân Đồn. Chương trình do các thành viên Dự án Khảo cổ học hàng hải Việt Nam và cán bộ Viện Khảo cổ học trực tiếp thực hiện.

Tiến sỹ Whitley Thomas báo cáo về quá trình thăm dò khảo cổ địa điểm Đồng Chổi.

Các hoạt động khai quật được tiến hành tại di chỉ Đồng Chổi, Cống Cái - Sơn Hào, khu vực đình - chùa và miếu Quan Lạn từ ngày 11-19/4. Kết quả khai quật thăm dò di tích Đồng Chổi cho thấy đây có thể là 1 khu mộ địa của cư dân thời kỳ đồ đá mới, sống bằng phương thức khai thác nguồn lợi hải sản sử dụng công cụ đồ đá nhỏ, trao đổi nguyên liệu với các cư dân khác. Họ có thể là nhóm cư dân tham gia vào mạng lưới trao đổi hàng hải sớm nhất hiện biết ở khu vực đảo Quan Lạn. Việc sử dụng thiên thạch và các loại đá cứng làm công cụ là đặc điểm độc đáo nhất, chưa phổ biến trong các cộng đồng cư dân tiền sử ở Việt Nam. Đây là giá trị lớn nhất của di tích trong bối cảnh lịch sử thương cảng Vân Đồn. Di tích Đồng Chổi hứa hẹn nhiều tiềm năng và trữ lượng nghiên cứu lớn; có thể cung cấp tư liệu cho việc nghiên cứu về mực nước biển cổ, môi trường sinh thái, đời sống của cư dân cổ sinh sống ở đây.

Theo tiến sỹ Lê Thị Liên, cố vấn khoa học Viện Khảo cổ học Việt Nam từ trước tới nay trong các di tích ở miền Bắc Việt Nam, chưa có nơi nào có sự tập trung nhiều các công cụ đá như tại Đồng Chổi cùng với sự xuất hiện dày đặc của di vật khảo cổ làm bằng gốm với số lượng lên tới gần 160kg chỉ trong diện tích 4m vuông.

Di vật khảo cổ làm từ gốm thu được tại khu vực Đồng Chổi.

Các kết quả khảo sát ở khu vực Cống Cái - Sơn Hào cũng cho thấy các phương pháp khảo sát không tác động có thể giúp phát hiện nhiều dấu tích khảo cổ học trong phạm vi rộng, tốn ít thời gian và công sức. Trong tương lai, việc mở rộng diện tích khảo sát khai quật có thể giúp xác định rõ hơn quy mô, hiện trạng các di tích thuộc hệ thống thương cảng Vân Đồn và các di tích liên quan sớm hơn.

Trưởng đoàn nghiên cứu, tiến sỹ Whitley Thomas thuộc Đại học Sonoma State (Hoa Kỳ), cho biết, các phương pháp khảo sát, máy dò kim loại, radar và máy dò GPR đã được nhóm sử dụng để xác định giá trị, tiềm năng các di tích khảo cổ Đồng Chổi. Bản đồ phân bố di tích, số lượng lớn di vật thu được đã cho thấy ý nghĩa thực tiễn của khu vực Đồng Chổi trong việc quy hoạch bảo tồn, bảo vệ các di tích cũng như quy hoạch sử dụng đất đai và phát triển kinh tế địa phương.

Các đại biểu xem xét các di vật thu được trong quá trình khảo cổ.

Cũng tại hội nghị, các nhà khoa học đã kiến nghị một số giải pháp cấp bách. Bên cạnh việc tiếp tục khảo sát, nghiên cứu các di tích thuộc hệ thống thương cảng Vân Đồn cần bảo vệ, tạo điều kiện tiếp tục nghiên cứu di tích Đồng Chổi cũng như các di tích tiền - sơ sử khác thuộc hai xã Quan Lạn, Minh Châu. Hiện nay, bên cạnh việc các ngôi mộ xây dựng trong phạm vi quá rộng, việc đổ phế thải xây dựng, hoạt động của các lò đốt rác và khai thác cát đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến di tích. Các cơ quan chức năng cần nhanh chóng đưa Đồng Chổi vào danh mục các di tích được xếp hạng và khoanh vùng bảo vệ. Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra đề xuất về việc tiếp tục hợp tác với Bảo tàng Quảng Ninh để triển khai các dự án khảo cổ, nghiên cứu, qua đó phát huy giá trị văn hóa của di tích Đồng Chổi cũng như các khu vực thuộc thương cảng Vân Đồn.

Mai Linh

[links()]