Xanh, sạch, an toàn để phát triển bền vững

Đề án đảm bảo môi trường cấp bách ngành than giai đoạn 2016-2020 được xây dựng nhằm xác định các công trình môi trường cấp bách cần triển khai để đảm bảo an toàn dân cư và giảm tác động đến môi trường đô thị trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Đến nay, kết quả từ việc thực hiện đề án đã mang lại những lợi ích thiết thực, hạn chế những ảnh hưởng từ các hoạt động sản xuất than tới đời sống người dân và môi trường xung quanh, góp phần phát triển ngành than theo hướng bền vững.

Xác định ý nghĩa của Đề án đảm bảo môi trường cấp bách ngành than, từ năm 2017 đến nay, Tập đoàn  Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng Công ty Đông Bắc đều khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đề ra.

Trong đó, xử lý, phục hồi môi trường bãi đổ thải sau khai thác than là vấn đề được hết sức quan tâm. Triển khai Đề án, các đơn vị khai thác, sản xuất than tại Quảng Ninh đã chú trọng xanh hóa và đảm bảo an toàn các bãi thải. Đến nhiều khu vực bãi thải mỏ trước đây chỉ toàn đất đá, hiện đã dễ dàng thấy màu xanh của nhiều loại cây như keo, phi lao… đang trải ra ngày một dài và mát mắt hơn. Cây trồng trên các bãi thải cũng theo năm tháng bám rễ sâu, giữ đất, giữ đá, góp phần hạn chế việc đất đá trôi mỗi khi trời mưa như trước đây và lọc không khí tốt hơn cho các khu vực này.

Các đơn vị sản xuất than trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là TKV, đã tập trung phủ xanh nhiều bãi thải mỏ.

Để có được kết quả đó, giai đoạn 2016-2020, chỉ riêng TKV đã tập trung trồng cây phủ xanh trên 1.000ha bãi thải, gồm các bãi thải như: Nam Khe Tam - Đông Khe Sim, Đông Cao Sơn, Chính Bắc Núi Béo, Đông Cao Sơn... Với Tổng Công ty Đông Bắc, đơn vị đã san lấp xong khu vực moong khai thác, đồng thời cải tạo phục hồi môi trường lộ vỉa 9a, 9b cánh Nam khu Đồi Sắn, khu vực Lộ Trí, Khe Sim, bãi thải Nam Khe Tam - Đông Khe Sim. Trong năm nay, Tổng Công ty đang tiếp tục trồng cây phủ xanh 92ha các khu vực bãi thải mỏ như: Nam Tràng Bạch, khu mỏ Khe Sim, mỏ Đông, Nam Khe Hùm…

Không chỉ “xanh hóa” các bãi thải sau khai thác than, việc đổ thải đất đá theo đúng quy chuẩn và xây dựng đê, đập chống trôi lấp đất đá cũng được thực hiện đảm bảo an toàn cho dân cư và môi trường xung quanh. Từ năm 2017 trở lại đây, đã có 4 công trình đê, đập chắn dưới chân các bãi thải được hoàn thành. Trong đó, TKV đã hoàn thành 2 công trình là đập số 8 và mương thoát nước số 2 bãi thải Bàng Nâu; Tổng Công ty Đông Bắc đã thực hiện cải tạo xong các đê số 1, 4 mỏ Nam Tràng Bạch và hoàn thành đập bãi thải đất đá Dự án cải tạo các hồ chứa nước Đông Triều.

Cùng với đó, các đơn vị đã hoàn thành 13/21 công trình nạo vét hệ thống thoát nước tại một số sông, hồ gần các khu vực khai thác than; xây dựng đập hồ lắng đất đá các suối Đá Mài, Khe Chàm, cầu 2, Bắc Bàng Danh… để giảm bớt cặn lắng ra môi trường cũng như tránh ngập lụt trong mùa mưa bão. Với nhiều nỗ lực, đến hết năm 2019, cả TKV và Tổng công ty Đông Bắc đã hoàn thành vượt số lượng các hạng mục nạo vét hệ thống thoát nước. Đáng chú ý, hiện tất cả các tuyến suối thoát nước từ khu vực khai thác mỏ của TKV ra ngoài đều đã có đập hồ lắng, hoàn thành mục tiêu đề ra trong Đề án. Còn Tổng Công ty Đông Bắc đã thực hiện xong khu vực Hồ cầu Cuốn, Hồ nội Hoàng Tây – Mỏ Nam Tràng Bạch. Nước từ các hồ lắng này sẽ được quay vòng phục vụ tưới tiêu cho nông nghiệp hoặc tưới giảm bụi.

TKV đầu tư mở rộng, nâng công suất 3 trạm xử lý nước thải mỏ, kết hợp lắp đặt ngay hệ thống quan trắc môi trường tự động.

Khi ngành than gia tăng sản lượng khai thác, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam đã và đang tích cực triển khai giải pháp xử lý nước thải mỏ. Từ 2019 đến nay, tuy không đầu tư mới nhưng TKV đã rà soát và đầu tư mở rộng, nâng công suất 3 trạm xử lý nước thải mỏ, kết hợp lắp đặt ngay hệ thống quan trắc môi trường tự động tại Trạm +25 Núi Nhện; Trạm -97,5 Mông Dương và Trạm +131 Đông Vàng Danh. Về phía Tổng Công ty Đông Bắc, hiện đơn vị đang tích cực thi công xây dựng trạm xử lý nước thải mặt bằng mỏ Nam Tràng Bạch, dự kiến hoàn thành trong tháng 11/2020.

Tính chung cả TKV và Tông Công ty Đông Bắc, hiện đã hoàn thành lắp đặt xong 57 trạm quan trắc môi trường tự động. Hệ thống quan trắc môi trường tự động này đã đem lại hiệu quả trong việc cảnh báo kịp thời về chất lượng các nguồn thải, giúp các đơn vị có biện pháp khắc phục nhằm đảm bảo chất lượng nguồn thải đạt quy chuẩn môi trường.

Ngoài ra, để hạn chế ô nhiễm về bụi và tiếng ồn từ các hoạt động sản xuất, bốc xúc, vận chuyển đất đá, các đơn vị đã tập trung đầu tư nhiều công trình giảm thiểu bụi, tiếng ồn tại nơi sản xuất cũng như các khu vực liên quan. Đáng chú ý, TKV đã hoàn thành 11 công trình giảm thiểu bụi ồn, bằng 133% khối lượng đề ra trong Đề án đảm bảo môi trường cấp bách ngành than. Đó là việc đưa vào hoạt động 2 tuyến băng tải than Khe Ngát - cảng Điền Công và cụm sàng Công ty than Mông Dương cùng nhiều tuyến băng tải trước đó để thay thế hoạt động vận tải than bằng ô tô vốn phát sinh nhiều bụi trước đây. Đó là hệ thống cấp nước chống bụi khu vực bãi thải Nam Khe Tam - Đông Khe Sim, Bàng Nâu… hay đầu tư thêm hàng loạt máy phun sương dập bụi cao áp, lưới chắn bụi tại các mỏ; xây dựng các trạm rửa xe ô tô, thực hiện việc tưới nước chống bụi… Công tác chống bụi, vệ sinh môi trường tại các khu vực sản xuất, tuyến đường vận chuyển thường xuyên được đôn đốc, thực hiện... 

Hàng loạt máy phun sương dập bụi quạt cao áp được lắp trên tại các mỏ than.

Những kết quả từ việc thực hiện Đề án đảm bảo môi trường cấp bách ngành than giai đoạn 2016-2020 đã mang lại diện mạo mới cho những khu vực khai thác than trên địa bàn tỉnh trước đây; đảm bảo sự phát triển của ngành than hài hòa với môi trường, cộng đồng và các ngành kinh tế khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Tuy nhiên, vẫn còn một số nhiệm vụ, công trình chưa đảm bảo đúng tiến độ đề ra do nhiều nguyên nhân khác nhau trong quá trình thực hiện Đề án. Điều này đòi hỏi cả TKV và Tổng Công ty Đông Bắc cần tiếp tục nỗ lực để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành than.

Linh An