Bất cập trong quản lý công trình hồ đập tại địa phương

Toàn tỉnh hiện có 179 công trình hồ đập trữ, chứa nước, trong đó 139 công trình đang do các địa phương quản lý. Theo báo cáo kết quả khảo sát của các đoàn kiểm tra liên ngành tại 14 địa phương trong tỉnh về công tác an toàn hồ đập mới đây cho thấy, không ít công trình do địa phương quản lý chưa phát huy tác dụng, nhiều công trình đang xuống cấp, hư hỏng, nguy cơ xảy ra sự cố cao, gây ảnh hưởng tới tài sản và tính mạng của nhân dân vùng hạ du.

[links()]

Hồ Khe Mai (xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn) đang được Sở NN&PTNT tham mưu UBND tỉnh cho phép chuyển giao từ địa phương về Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập quản lý.

Ông Vũ Mạnh Huy, Chi cục phó Chi cục Thủy lợi tỉnh, cho biết: Hầu hết các địa phương vì nhiều lý do hiện chưa thực sự quan tâm đúng mức tới công tác quản lý, khai thác, vận hành các công trình hồ đập được giao; một số nơi phó mặc cho cấp xã, thậm chí là cấp thôn, khu. Các hồ đập không đảm bảo về mặt hồ sơ, thủ tục vận hành công trình theo quy định. Chính bởi vậy, không chỉ thiếu hiệu quả trong công tác vận hành, cung cấp nước tưới cho các diện tích canh tác, mà còn khiến các công trình bị xâm hại, xuống cấp, hư hỏng, lãng phí vốn đầu tư.

Theo quy định, đối với các hồ đập có dung tích từ 500.000m³ trở lên phải được cán bộ có chuyên môn, được đào tạo bài bản, chính quy về thủy lợi vận hành; phải được lập và quản lý về hồ sơ thiết kế xây dựng công trình, hồ sơ trình cấp bù tiền thủy lợi phí, cũng như hồ sơ phương án vận hành, trong đó có phương án quan trọng trong công tác vận hành an toàn là bảo vệ thân đập và tiêu thoát nước vùng hạ du... Tuy nhiên, qua kiểm tra có đến 1/3 công trình “trắng” các điều kiện này.

Riêng về việc lập hồ sơ trình phương án cấp bù giá thủy lợi phí, gần như các địa phương chưa thực hiện, trong khi đó đây là cơ sở để được cấp kinh phí vận hành công trình hồ đập. Chính bởi vậy nhiều công trình chỉ có người quản lý làm nhiệm vụ đóng, mở cống khi cần thiết, thậm chí có công trình không có hoạt động.

Đơn cử như hồ Khe Lăng (TP Móng Cái) mặc dù mới được đầu tư chưa đến 10 năm, tuy nhiên do không được duy tu, bảo vệ, nên hiện nền và chân đập bị rò rỉ, không có khả năng tích trữ nước dẫn đến cứ qua mùa mưa là hồ hết nước. Hay hồ Vĩnh Trung (TP Móng Cái) nhiều năm qua không vận hành tích nước mà hồ luôn được để ở chế độ xả. Hồ Khe Cả (xã Sơn Dương, huyện Hoành Bồ) còn bị người dân lấn chiếm hành lang, trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ trên thân đập...

Công ty TNHH MTV Thủy lợi Miền Đông huy động nhân lực khắc phục sự cố vỡ kênh dẫn nước hồ Tràng Vinh. (Ảnh do công ty cung cấp)

Trước tình hình này, đại diện Chi cục Thủy lợi tỉnh cho rằng các địa phương cần phải khắc phục những tồn tại, hạn chế hiện có. Trong đó phải sớm xây dựng phương án vận hành của 100% hồ chứa; lập tổ chức thủy lợi để vận hành (theo mô hình HTX hoặc tổ hợp tác); xây dựng phương án cấp bù thủy lợi phí cho công trình hồ đập đang được giao quản lý. Bên cạnh đó, các đơn vị chức năng của tỉnh cần tiếp tục hướng dẫn các hoạt động phân cấp quản lý, trong đó đối với các công trình có sức chứa khá, từ 500.000m³ trở lên, thân đập cao trên 10m thì nên bàn giao lại cho các công ty thủy lợi quản lý, khai thác, vận hành.

Thực tế, trước đây đã từng có nhiều công trình từ địa phương chuyển giao về cho các công ty thủy lợi quản lý hoạt động rất hiệu quả. Cụ thể như hồ Quán Vuông, Gốc Thau, Linh Sơn (TX Đông Triều), hồ Phình Hồ (TP Móng Cái) hiện đã được cắm mốc bảo vệ; chỉnh trang, nâng cấp thân, chân đập, tràn, kênh; nạo vét, tu sửa rãnh thoát nước, kênh dẫn nước…

Được biết, vừa qua Sở NN&PTNT đã tham mưu với UBND tỉnh về việc bàn giao 3 công trình thủy lợi là: Khe Mai, Khe Bòng và Vồng Tre hiện đang do huyện Vân Đồn quản lý về Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập. Thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất UBND tỉnh cho phép chuyển giao các công trình hồ đập của TP Móng Cái, huyện Hoành Bồ về doanh nghiệp quản lý.

Số công trình hồ đập trữ, chứa nước do địa phương quản lý trên toàn tỉnh không nhỏ, tuy nhiên hiệu quả phát huy các công trình này lại không lớn, dẫn đến lãng phí đầu tư. Trước thực trạng này, thiết nghĩ đã đến lúc các địa phương, đơn vị chuyên môn cần có sự thay đổi, thắt chặt, nâng cao công tác quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công trình hồ đập.

Việt Hoa