Cơ giới hoá trong nông nghiệp - yêu cầu tất yếu

Những năm gần đây, cơ giới hóa nông nghiệp tại Quảng Ninh đã có những bước phát triển đáng khích lệ; nhiều loại máy móc, thiết bị được áp dụng rộng rãi trong sản xuất, góp phần nâng cao năng suất lao động và giá trị nông sản. Tuy nhiên, để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại đáp ứng yêu cầu phát triển của cuộc công nghiệp 4.0 thì Quảng Ninh vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Cơ giới hoá trong sản xuất nông nghiệp hiện được xem là yếu tố then chốt, tác động đến sự phát triển, tính cạnh tranh của sản phẩm. Những năm qua, tỉnh đã chú trọng đẩy mạnh ứng dụng KHCN, công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, hiệu quả lao động. Đặc biệt, tỉnh đã linh hoạt thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với triển khai có hiệu quả chương trình Mỗi xã, phường một sản phẩm ( OCOP). Qua đó, tập trung nhân rộng mô hình sản xuất, xây dựng các mô hình ứng dụng tiến bộ KHCN mới; xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm đặc thù địa phương, phát triển vùng sản xuất nông sản tập trung áp dụng theo tiêu chuẩn VietGAP…

Đặc biệt, trong những năm qua, nhờ hàng loạt các chính sách hỗ trợ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp theo các Nghị quyết của HĐND tỉnh đã góp phần tăng mạnh số lượng máy móc trên đồng ruộng. Không chỉ có máy làm đất, máy bơm nước, máy gặt mà còn có thêm rất nhiều loại máy móc tiên tiến, như: Máy bay bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật; hệ thống tưới nước tiết kiệm, điều khiển từ xa; máy cấy, máy cuộn rơm, máy lên luống, máy gieo hạt... Điển hình như trong lĩnh vực trồng trọt, các địa phương trong tỉnh đã xây dựng và phát triển các vùng sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung, phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực có lợi thế của tỉnh; ưu tiên, khuyến khích phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, cơ giới hóa để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, tăng hiệu quả sản xuất trên đơn vị diện tích đất, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, thân thiện với môi trường. Nhiều sản phẩm OCOP chủ lực trên địa bàn tỉnh được ứng dụng KHCN vào các khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, đóng gói và tiêu thụ. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng, đa dạng hóa mẫu mã, giúp nâng tầm giá trị trên thị trường và quan trọng nhất là chiếm được lòng tin của người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Quảng Ninh hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP với 565 sản phẩm, trong đó có 193 sản phẩm hạng 3 sao, 68 sản phẩm hạng 4 sao, 3 sản phẩm hạng 5 sao cấp tỉnh và 3 sản phẩm hạng 5 sao cấp quốc gia.

Theo đánh giá của Sở NN&PTNT, tốc độ cơ giới hoá trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh thời gian gần đây tương đối cao, bước đầu tạo sự chuyển biến lớn trong sản xuất, góp phần tăng năng suất, sản lượng cây trồng. Với việc tiếp cận KHKT và hệ thống máy móc, trang thiết bị đã giúp nông dân ngày càng chủ động, sáng tạo, thay đổi tư duy, hướng đến sản xuất bền vững. Những năm qua, các địa phương trong tỉnh đã chủ động hỗ trợ phát triển sản phẩm có lợi thế; chỉ đạo bố trí nguồn lực tập trung, tăng hỗ trợ lãi suất, máy móc, nhà xưởng, thiết bị sản xuất, hạ tầng vùng sản xuất tập trung... qua đó, số lượng máy và tỷ lệ áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh không ngừng tăng. Theo thống kê của Sở NN&PTNT, toàn tỉnh hiện có 7.000 máy làm đất các loại, đáp ứng 95% diện tích canh tác; hơn 2.500 máy tuốt đập; 3.000 máy xay xát đáp ứng trên 95% nhu cầu sản xuất; trên 700 máy gieo sạ, đáp ứng khoảng 40% diện tích cấy lúa; tỷ lệ cơ giới hóa trong khâu thu hoạch đạt trên 80%; tưới tiêu chủ động đạt 80% diện tích…

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng phải thẳng thắn nhìn nhận, mức độ cơ giới hóa của tỉnh vẫn chưa đồng bộ và toàn diện. Một số khâu như: gieo cấy, sơ chế, chế biến sâu mức độ cơ giới hóa còn thấp. Nhất là khả năng chế biến đối với một số sản phẩm nông nghiệp có thế mạnh còn hạn chế, công suất chế biến chưa đáp ứng được nhu cầu. Một số doanh nghiệp chế biến nông sản còn hạn chế về vốn, công nghệ, thiết bị, lao động có tay nghề cao, năng lực quản lý...

Trong bối cảnh lực lượng lao động chuyển dịch từ nông nghiệp sang lĩnh vực phi nông nghiệp trở thành xu hướng phổ biến, tình trạng thiếu hụt lao động trong nông nghiệp diễn ra ở nhiều nơi, đặc biệt là vào các mùa vụ chính thì việc tháo gỡ các khó khăn nội tại để tiếp tục đẩy mạnh hoạt động này là yêu cầu bức thiết. Bởi việc cơ giới hoá không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn giải được bài toán về lao động, nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh của nông sản; thúc đẩy quá trình liên kết sản xuất; hình thành các tổ chức dịch vụ ở nông thôn. Hiện nay, việc cơ giới hoá trong nông nghiệp đã giúp giảm công lao động, rút ngắn chu kỳ sản xuất, giảm chi phí từ 20-30% so với làm đất thủ công. Việc áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất đã góp phần làm tăng năng suất cây trồng, vật nuôi lên khoảng 10-15%, giảm chi phí sản xuất, giảm tổn thất sau thu hoạch, từ đó tăng thu nhập cho các hộ dân sản xuất nông nghiệp.

Từ các chính sách ưu đãi của tỉnh, có thể khẳng định, các điều kiện, cơ chế để mở đường cho cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp rất thông thoáng, thuận lợi. Vấn đề còn lại là làm thế nào để nâng cao nhận thức, thay đổi suy nghĩ, cách làm của đội ngũ cán bộ cơ sở và người dân để triển khai có hiệu quả các chính sách này. Từ đó, hướng tới nền nông nghiệp hiện đại và bền vững, nông dân có thu nhập tốt hơn và không còn phải "chân lấm tay bùn" như trước kia.