Cổ vật Việt gây chú ý trên sàn quốc tế 2022

2022 đánh dấu sự tăng trưởng của cổ vật Việt, cả về số lượng lẫn giá cả trên sàn đấu giá quốc tế. Trong năm, có tám hiện vật được bán ở mức trên 30.000 euro (758 triệu đồng), trong khi đó từ năm 2010 đến 2021, chỉ có sáu cổ vật đạt mức này.

Cuối tháng 11, hãng Millon của Pháp chào bán ấn Hoàng đế chi bảo của vua Minh Mạng với giá 2-3 triệu euro (48 đến 72 tỷ đồng). Sau đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đàm phán thành công để chuyển giao ấn về Việt Nam. Câu chuyện về chiếc ấn được xem là hiện tượng cổ vật Việt trên thị trường đấu giá, được nhiều chuyên trang quốc tế như Artnet, Bloomberg... đăng tải thông tin.

Cổ vật xuất xứ từ triều Nguyễn xuất hiện nhiều trong các phiên đấu giá và đạt mức cao. Bát ngọc được giới thiệu của vua Tự Đức đứng đầu phiên Bộ sưu tập của ngài Nam Phương - hoàng hậu cuối cùng của Việt Nam - Mỹ thuật châu Á của Drouot hồi tháng 6 với mức 845.000 euro (20,7 tỷ đồng). Bát làm bằng ngọc bích, phần thân khắc nổi hai con rồng đang bay lượn trên mây tìm ngọc thiêng. Phía ngoài của đáy bát có dấu chữ triện "Tự Đức niên tạo".

Cùng phiên, nghiên của vua Khải Định, xuất xứ từ cung An Định ở Huế, đạt giá 286.000 euro (7,02 tỷ đồng). Cặp hộp ngọc bích hình động vật ở thế kỷ 18, 19 đạt giá 221.000 euro (5,4 tỷ đồng). Hai tách trà men xanh lam thời vua Thiệu Trị được bán giá 104.000 euro (2,6 tỷ đồng).

Chào bán cùng ấn vàng, Millon bán thành công bát vàng của vua Khải Định ở mức 680.000 euro (16,7 tỷ đồng), chưa bao gồm thuế phí. Kim bài của triều đại vua Duy Tân (1907-1916) đạt mức 70.000 euro (1,7 tỷ đồng), gấp 8,7 lần mức dự đoán ban đầu.

Trong phiên Nghệ thuật châu Á 5.000 năm của Sotheby's Paris hồi tháng 4, long bào được cho là thuộc triều Nguyễn, thế kỷ 20 bán giá 35.549 euro (897 triệu đồng). Hai sắc lệnh được ghi là của triều Nguyễn, thế kỷ 20, được bán 2.394 euro (60 triệu đồng). Theo Sotheby's, một tờ kích thước 48,5x120,1cm, có đề ngày mùng 6 tháng 4 năm Bảo Đại thứ tư (tức năm 1929). Một tờ 49,2x112 cm, ghi ngày 18 tháng 3 năm Khải Định thứ hai (1917). Hai hiện vật thuộc bộ sưu tập tư nhân của Pháp.

Cổ vật ở các thời kỳ cũng được bán với giá cao. Tượng phật Quan Âm bằng đồng mạ vàng, đề của Việt Nam thế kỷ 18, bán giá 31.500 euro trong phiên Art d'Asie của Christie's hôm 16/12. Tượng ngồi ở tư thế anh hùng (virasana), mắt nhắm, hai tay đưa về trước ngực, 20 cánh tay tỏa ra ở hai bên, thực hiện các thủ ấn khác nhau.

Bát sứ xanh trắng thế kỷ 19 được Aguttes bán giá 23.750 euro (599 triệu đồng) hôm 3/10. Thạp gốm trắng men xanh đề là của Việt Nam thế kỷ 15-16 được bán giá 5.292 bảng (152 triệu đồng) trong phiên Bộ sưu tập cá nhân của Joseph Hotung hôm 13/12 tại Sotheby's London. Trong phần giới thiệu, nhà đấu giá ghi hiện vật được Hotung - doanh nhân, nhà sưu tập nghệ thuật và nhà từ thiện Hong Kong - mua vào ngày 7/5/1979.

Giới chuyên môn nhận định thị trường cổ vật Việt đang ngày càng phát triển, là mảnh đất màu mỡ cho các nhà sưu tập. Nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn nhận định xuất phát từ nhu cầu thị trường, khi ngày càng có nhiều người thích sưu tầm đồ dùng của vua chúa, các cổ vật thời Nguyễn được đưa lên sàn ngày một nhiều do có giá trị cao.

Nhà nghiên cứu cổ vật Trần Đức Anh Sơn dự đoán có nhiều cổ vật đạt giá cao trong thời gian tới. "Cổ vật thời Nguyễn, bất kỳ chất liệu gì, đang được giới sưu tầm trong nước và quốc tế đặc biệt quan tâm và mua bán với giá cao kinh hoàng. Đây là tín hiệu vui cho những nhà sưu tầm đang sở hữu cổ vật thời Nguyễn", ông nói.

Nhà nghiên cứu Philippe Trương, đang sống tại Pháp, cho biết thị trường cổ vật Việt đi chậm hơn các nước khác nhưng có sự tăng trưởng rõ rệt năm qua. Ông nhiều lần được nhà đấu giá hoặc người mua nhờ tư vấn, đưa ra nhận xét về hiện vật trước khi vào phiên. Ngoài những vật phẩm thật, có lai lịch rõ ràng, cũng có không ít đồ giả. "Cổ vật ngày càng được bán với giá cao, vì vậy, chuyện làm giả là điều không thể tránh khỏi. Quan trọng nhất là người mua phải tỉnh táo, tìm hiểu hoặc tham khảo ý kiến của giới chuyên môn trước khi đấu giá", ông nói.

Bên cạnh cổ vật, tranh Việt vẫn tiếp tục được chú ý trên sàn quốc tế. Bức Dáng hình trong vườn của Lê Phổ đạt 2,28 triệu USD, cao thứ hai trong lịch sử đấu giá tranh Việt, ở phiên Modern Evening Auction tại Sotheby's Hong Kong vào tháng 4. Tác phẩm Phụ nữ Việt Nam của danh họa đạt mức 781.200 SGD (hơn 13 tỷ đồng) hồi tháng 8. Tranh Mẹ và con của Lê Thị Lựu được bán giá 573.925 USD (hơn 13 tỷ đồng). Tranh sơn mài La famille de bergers của họa sĩ Nguyễn Khang đạt giá 501.240 euro bao gồm thuế phí.