Công trình nước sạch tự chảy ở các xã 135, huyện Tiên Yên: Xây đã khó, quản lý còn khó hơn

Huyện Tiên Yên hiện vẫn còn 3 xã và 2 thôn nằm trong diện đặc biệt khó khăn, địa phương đang phấn đấu đến hết năm 2019 sẽ đưa các xã, thôn này ra khỏi diện 135. Vì vậy, ở các xã này, nhiều công trình dân sinh đã được xây dựng, giúp người dân ổn định sản xuất và nâng cao đời sống. Thế nhưng, khi các công trình đưa vào đời sống thì không phải ai cũng có ý thức bảo quản nên các xã, thôn đã đề ra các quy ước buộc người dân có ý thức hơn khi sử dụng.

Cán bộ thôn Khe Quang (xã Đại Dực, huyện Tiên Yên) kiểm tra công trình nước sạch của thôn.

Xã 135 Đại Dực có 5 thôn thì tất cả đều có công trình nước sạch tự chảy, thế nhưng ở một số thôn trước đây nước chỉ có một thời gian sau đó trục trặc, do đường ống hỏng, thậm chí cả bể chứa cũng bục, nhiều hộ kêu ca không có nước. Nguyên nhân do trâu, nghé đi qua giẫm đạp vào, nhưng cái chính vẫn là các công trình không có người quản lý. Có những người thiếu ý thức, đưa nước sinh hoạt của thôn để xả tưới tiêu cho cánh đồng nhà mình. Nhiều hộ đục đường ống chung đưa nước về bể nhà mình, rồi cứ để nước chảy tràn không tắt đi. Vậy là các hộ dân nhà ở vị trí cao hơn không có nước. Công trình chung mà “kẻ cười, người khóc”, từ đó nảy sinh bức xúc trong cộng đồng dân cư.

Trước thực tế đó, UBND xã Đại Dực đã triệu tập, tổ chức các buổi họp thôn và đưa ra Quy chế quản lý, sử dụng công trình nước sạch tự chảy trên địa bàn xã. Các thôn thành lập Ban Quản lý công trình hệ thống nước sạch tự chảy, mỗi Ban có 3 thành viên do người dân trong thôn bầu ra và do Chủ tịch UBND xã quyết định công nhận. Các Ban hoạt động theo nguyên tắc kiêm nhiệm tự quản, tự trang trải nguồn kinh phí do nhân dân đóng góp, có trách nhiệm bảo vệ, bảo dưỡng hệ thống nước sạch tự chảy của thôn mình. Các hộ dân phải làm bản cam kết với nội dung: Tham gia đóng góp ngày công phục vụ công trình khi thôn yêu cầu, mua téc chứa để đựng nước, mua van khoá để tránh chảy lãng phí nước.

Anh Nình A Sủi, Trưởng thôn Khe Quang, cho hay: “Chúng tôi đã vận động nhân dân đóng góp 6.000 đồng/người/tháng và luôn theo dõi, kịp thời nhắc nhở các gia đình gây lãng phí nước. Để có nguồn nước dồi dào, Ban Quản lý còn thường xuyên vận động người dân bảo vệ rừng nguyên sinh trên địa bàn xã để tạo nguồn nước”.

Hà Lâu là xã 135 của huyện Tiên Yên, nhiều năm đứng trước bài toán thiếu nước sạch. Tuy xã có nhiều sông suối, nhưng rất khó đem nguồn nước về với thôn bản, vì hầu hết các công trình này đòi hỏi phải đầu tư nhiều tiền, trong khi xã còn rất nghèo. Cuối tháng 8-2012, dự án nước sạch và phát triển cộng đồng tại xã Hà Lâu được khởi công tại thôn Pò Mẩy - Khe Ngà là một trong những thôn nghèo nhất xã Hà Lâu, từ nguồn vốn tài trợ của Công ty DNV (Det Norske Veritas) của Na Uy thông qua Hội Chữ thập đỏ Na Uy và Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và vốn đối ứng của huyện Tiên Yên. Dự án không chỉ giúp cho các hộ dân của Pò Mẩy - Khe Ngà, mà còn cho một phần dân ở thôn Bắc Buông - Khe Chanh và cả điểm trường tiểu học, mầm non, nhà văn hoá thôn Pò Mẩy - Khe Ngà có nước sạch phục vụ cuộc sống hàng ngày.

Thế nhưng, công trình sử dụng được mấy năm, do ý thức kém của một số hộ dân khiến công trình hư hỏng, nên buộc UBND xã Hà Lâu cũng phải lập ra các tổ bảo vệ. Người dân trong thôn đóng góp từ 5.000 - 10.000 đồng/người/tháng, tuỳ theo tháng đó phải khắc phục công trình nhiều hay ít. Anh Sằn Mằn Pẩu, Bí thư Chi bộ thôn Pò Mẩy - Khe Ngà, cho biết: “Tổ bảo vệ chúng tôi còn có trách nhiệm bảo vệ 20ha diện tích rừng đầu nguồn của thôn. Tuy rừng đã được cấp sổ đỏ cho dân, nhưng chúng tôi vận động các hộ có rừng không phá rừng đầu nguồn để trồng keo, mục đích để bảo vệ nguồn nước”.

Đến nay, huyện Tiên Yên cũng đã dự toán tổng kinh phí đầu tư hỗ trợ các xã, thôn hoàn thành mục tiêu chương trình 135, giai đoạn 2017-2020 là 84,725 tỷ đồng, từ đó sẽ đầu tư nhiều công trình dân sinh phục vụ người dân. Song song với việc đầu tư, các xã cũng chú trọng việc nâng cao ý thức của người dân để bảo vệ các công trình phục vụ chính đời sống của bà con.

Anh Vũ