Đặc khu Vân Đồn: Cơ chế đặc thù sẽ phát huy tối đa lợi thế

Vân Đồn (Quảng Ninh) cùng với Phú Quốc (Kiên Giang) và Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) được Bộ Chính trị đồng ý thành lập Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Theo đó, các địa bàn này sẽ được hưởng những cơ chế đặc thù, nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, tạo sức hấp dẫn, cạnh tranh cao trong thu hút đầu tư. Báo Quảng Ninh tổng hợp các ý kiến của các chuyên gia đã được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng trong nước liên quan đến nội dung này.

PGS.TS Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, ĐBQH khóa XIV:  “Đặc khu sẽ trở thành động lực kéo theo các vùng lân cận phát triển”

Tôi được biết, Quảng Ninh là một trong những địa phương rất tích cực và chủ động trong việc xây dựng đặc khu. Theo đề án, dự kiến đến năm 2030, Vân Đồn cần 270.000 tỷ đồng đầu tư; một nửa huy động trong nước và một nửa huy động vốn đầu tư nước ngoài. Do vậy, cơ chế thu hút đầu tư của Vân Đồn phải rất thông thoáng và thuận lợi để mời gọi và giữ chân được các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước.

Là một đặc khu thì nguồn nhân lực phải đáp ứng tiêu chuẩn lao động quốc tế. Do vậy, Vân Đồn cần xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngay trong giai đoạn 2017-2020 để đạt được mục tiêu 70% lao động được qua đào tạo, trong đó 100% cán bộ quản lý hành chính qua đào tạo đại học trở lên. Cùng với việc cử cán bộ đi bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ ở nước ngoài, tăng cường kỹ năng tin học, ngoại ngữ, trình độ lý luận chính trị thì việc đào tạo nghề cho lao động trẻ, lao động nông thôn trên địa bàn huyện cũng cần đặc biệt quan tâm để có bước chuyển về chất lượng lao động phù hợp với yêu cầu phát triển.

Đặc khu đi vào hoạt động và khai thác có hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh sẽ có tác động lan toả tích cực rất lớn, khuyến khích, thúc đẩy các doanh nghiệp mở rộng đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh hay cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho đặc khu; hỗ trợ các ngành kinh tế còn yếu và thiếu; đặc biệt là đặc khu sẽ trở thành một động lực để kéo theo các vùng kinh tế lân cận khác phát triển.Với các thành quả đó, các đặc khu thành công đồng nghĩa với việc đời sống của người dân trong vùng có sự chuyển biến tích cực; người dân có đời sống cao hơn gắn liền với việc nâng cao lòng tin tưởng và ổn định trật tự xã hội.

Ông Trương Minh Hoàng, Ủy viên Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội: “Nên có cơ chế đặc thù, nghĩa là từ trình tự thủ tục, nghiên cứu trả lời, điều hành thủ tục hành chính đều phải nhanh gọn”

Tôi đã đi cùng đoàn khảo sát đến các địa phương và thấy các tỉnh đã vào cuộc rất quyết liệt, lập dự án, chủ động mời gọi thu hút đầu tư. Đặc biệt như Vân Đồn đã thu hút hơn 50.000 tỷ đồng để triển khai nhiều dự án trọng điểm như: Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn kết nối giao thông đồng bộ đến KKT Vân Đồn, dự án khu công viên phức hợp có caisno và nhiều dự án hàng nghìn tỷ đang được đầu tư tại đây… Có thể thấy, mặc dù mới bàn thảo mà địa phương đã mạnh dạn đầu tư, nếu chúng ta đưa ra chính sách một cách cụ thể, thông thoáng hơn, tôi nghĩ các nhà đầu tư nước ngoài sẽ mạnh dạn đầu tư.

Để các đặc khu này hoạt động, mang lại hiệu quả thì hiện còn nhiều ý kiến khác nhau. Theo tôi, thứ nhất nên có cơ chế đặc thù, nghĩa là từ trình tự thủ tục, nghiên cứu trả lời, điều hành thủ tục hành chính đều phải nhanh gọn. Thứ hai, là các thủ tục cũng như ưu đãi phải được tính toán, rút kinh nghiệm từ các khu kinh tế đã hình thành mà không thành công trước đây. Những khu kinh tế đặc biệt này không chỉ cạnh tranh trong nước mà cả với các nước trong khu vực. Thứ ba, khi xây dựng Luật cần lồng vào đó các nội dung được tính toán. Khi làm ăn mà có tranh chấp thì phải có trọng tài giải quyết.

Vấn đề nữa là Luật phải tính đến yếu tố hồi tố cho nhà đầu tư để đảm bảo lợi nhuận cho nhà đầu tư... Nếu Luật tiếp tục góc nhìn bó hẹp, chính sách không ổn thì chắc chắn nhà đầu tư không mặn mà. Chính sách càng cụ thể, chi tiết bao nhiêu thì họ mạnh dạn đầu tư bấy nhiêu và khả năng thu hút các nhà đầu tư sẽ cao hơn.

PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: “Nên trao quyền lập quy cho chính quyền đặc khu”

Nguyên tắc cơ bản của đặc khu là giống nhau, vì thế hoàn toàn có thể xây dựng một luật để áp dụng chung. Tuy nhiên, mỗi đặc khu có đặc thù riêng về tọa độ, địa lý, quan hệ đối tác…, nếu chỉ áp một cái chung, cứng nhắc sẽ gây bất cập. Bản chất của đặc khu kinh tế chính là sự tự do hóa. Tức là, đặc khu kinh tế phải có những quyền mà các nơi khác, vùng khác không có. Nhưng đi liền với quyền phải là trách nhiệm.

Theo như đề án của Quảng Ninh, cần trao quyền mạnh mẽ cho trưởng đặc khu, hướng theo mô hình quản trị doanh nghiệp, tức là một cá nhân phải chịu trách nhiệm đến tận cùng để khắc phục những bất cập trong hệ thống hiện nay. Bên cạnh đó, phải xây dựng được thể chế hiện đại, bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và đề cao được trách nhiệm người đứng đầu, tương thích với các mô hình đang hoạt động hiệu quả của các đặc khu trên thế giới cùng với chính sách về kinh tế vượt trội, cạnh tranh toàn cầu để bảo đảm thu hút được nguồn lực của các nhà đầu tư hàng đầu thế giới. Nếu không trao quyền đủ mạnh cho trưởng đặc khu, sẽ không có đột phá và những ưu đãi đối với đặc khu chỉ đặc biệt trên giấy tờ.

Báo cáo đánh giá tác động của Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cũng cho biết, sau giai đoạn 2020, các đơn vị sẽ đóng góp lớn cho ngân sách, tăng trưởng GDP... Cụ thể, tại Vân Đồn (Quảng Ninh), ước tính Nhà nước thu được khoảng 1,9 tỷ USD từ thuế và phí và 2,1 tỷ USD từ các nguồn thu từ đất, các doanh nghiệp tạo giá trị gia tăng khoảng 9,7 tỷ USD.

Theo tôi, việc xây dựng khung cơ chế, chính sách với các ưu đãi vượt trội cho đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt sẽ đóng góp cụ thể vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao giá trị gia tăng các ngành dịch vụ, du lịch, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, không nên nhìn nhận giá trị gia tăng mà các đặc khu mang lại dưới dạng định lượng. Bởi, nếu xét về tiềm năng thì những con số trên chưa sát chuẩn. Chúng ta cũng phải xác định trong những năm đầu, có thể đặc khu kinh tế chưa chắc đã tạo ra được những giá trị gia tăng về mặt kinh tế như mong muốn. Nhưng những năm sau đó, sẽ có nơi vượt trội hẳn những tính toán ban đầu.

                                                                   Thu Trang (Tổng hợp)