Đầu tư từ gốc

Trong điều kiện thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp ảnh hưởng xấu tới sản xuất nông nghiệp, việc nâng cao trình độ thâm canh cho bà con nông dân từ chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống kết hợp với kiên cố hoá hệ thống kênh mương, thuỷ lợi sẽ nâng cao hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp. Việc tăng được năng suất, sản lượng cây trồng, có được nhiều mô hình chăn nuôi hiệu quả, những cánh rừng năng suất cao đã chứng minh sự đóng góp rất quan trọng của đưa các giống mới vào phục vụ sản xuất trên địa bàn tỉnh những năm qua. Vì vậy đầu tư cho sản xuất giống chính là sự đầu tư từ gốc.

Năng suất cao từ giống tốt

Nhờ lai tạo với giống bò lai sin đã cải tạo đàn bò vàng địa phương.

Với việc đưa vào sản xuất các giống cây trồng, vật nuôi có chất lượng tốt đã giúp cho ngành Nông nghiệp và bà con nông dân trên toàn tỉnh có được những kết quả rất khả quan trong sản xuất. Trên lĩnh vực trồng trọt thông qua chương trình chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống đã tạo được bước đột phá về năng suất cây trồng trên diện rộng, tạo đà cho việc chuyển hoá từ nền sản xuất nông nghiệp thuần nông, lạc hậu, chủ yếu tự cung tự cấp, năng suất thấp tới việc tự cân đối đủ lương thực cho khu vực nông thôn. Năm 2010 tổng sản lượng lương thực toàn tỉnh đạt trên 224.000 tấn (tăng gấp hơn 2 lần so với năm 1964), góp phần đưa giá trị sản xuất/đơn vị canh tác tăng trên 40,7% so với thời kỳ 1996-2000. Từ việc khảo nghiệm thành công và nhân rộng các giống mới có năng suất cao, chất lượng tốt đã làm thay đổi hẳn nhận thức và tập quán canh tác lạc hậu của người nông dân, tiến tới nền sản xuất nông nghiệp hàng hoá. Nông dân được hỗ trợ kinh phí để sản xuất giống lúa xác nhận, được cung ứng giống ngay tại địa phương. Cùng với đưa các giống lúa thuần vào sản xuất thì các giống lúa lai như bồi tạp Thái Phong, thái không đạo, hoa ưu 86 đã được đưa vào gieo trồng đại trà góp phần làm tăng nhanh sản lượng lương thực, nhiều nơi năng suất gieo trồng đạt gần 75 tạ/ha.

Trong chăn nuôi với việc đưa các giống lợn đực ngoại năng suất cao, chất lượng thịt ngon lai tạo với giống lợn Móng Cái của tỉnh đã tạo ra giống lợn F1 (lợn lai kinh tế) nuôi lấy thịt cho năng suất cao. Đến nay số đầu lợn lai kinh tế đã chiếm 95% tổng đàn lợn nuôi lấy thịt của toàn tỉnh. Đưa các giống bò lai sin vào phát triển đàn bò của tỉnh đã cải tạo đáng kể và thay đổi hẳn đàn bò vàng địa phương, tạo ra cơ cấu vật nuôi phong phú và đa dạng hơn. Đối với lĩnh vực lâm nghiệp với sự thành công trong việc sản xuất giống cây có chất lượng cao bằng công nghệ mô hom đã tạo bước chuyển biến cơ bản về cơ cấu cây trồng trong lâm nghiệp. Các giống cây chủ lực như thông nhựa, thông mã vĩ, keo tai tượng, keo lai được đưa vào trồng trên diện rộng đã tạo bộ mặt mới cho ngành lâm nghiệp, chuyển từ lâm nghiệp truyền thống sang lâm nghiệp xã hội. Người dân khu vực vùng núi có thể yên tâm sống và làm giàu bằng nghề rừng.

Riêng đối với lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản, chính con giống tốt đã tạo cho ngành thuỷ sản có được sự phát triển vượt bậc về diện tích, năng suất, sản lượng. Các giống cá nước ngọt như rô phi, mè, trắm, chép được sản xuất thành công ngay tại địa phương đã góp phần tạo động lực lớn thúc đẩy tốc độ chuyển dịch nhanh, mạnh mẽ của các diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang nuôi trồng thuỷ sản. Việc ương nuôi nhân tạo thành công một số giống cá biển như cá song, cá giò, các giống nhuyễn thể đã góp phần tạo nên thành công của nghề nuôi biển, khai thác được tiềm năng bãi triều. Theo thống kê của Sở NN&PTNT tổng diện tích nuôi trồng thuỷ sản hàng năm của toàn tỉnh đạt gần 20.000 ha, tổng sản lượng đạt trên 100.000 tấn.

Và những khó khăn cần được tháo gỡ

Việc nâng cao chất lượng giống trong sản xuất nông nghiệp hiện nay đang gặp nhiều khó khăn. Đối với giống cây lương thực do đã sử dụng nhiều năm nên một số giống lúa đã kịch trần về năng suất nhưng lại chưa có sự đầu tư nghiên cứu lai tạo các giống lúa mới. Trong khi giá giống trên thị trường luôn luôn biến động, tình hình thiên tai diễn biến phức tạp đang tác động xấu tới các ngành trồng trọt thì sự quan tâm đầu tư cho lĩnh vực sản xuất giống chưa được nhiều. Tình trạng ăn đong giống của bà con nông dân vào mỗi vụ sản xuất vẫn đang xảy ra và không có nguồn dự trữ để chủ động khắc phục hậu quả của thiên tai. Dù là tỉnh rất có tiềm năng về nuôi trồng thuỷ sản nhưng hiện nay nguồn con giống cung cấp cho nhu cầu nuôi của bà con không đảm bảo cả về số lượng và chất lượng. Các trại sản xuất giống tư nhân phát triển mạnh nhưng lại thiếu quy hoạch, không gắn với các vùng nuôi. Trên địa bàn tỉnh đã hình thành nên nhiều trại sản xuất giống thuỷ sản nhưng hầu hết các trại này không có sự đầu tư công nghệ sản xuất giống sạch bệnh, chưa xây dựng được quy trình công nghệ cho từng đối tượng nuôi thích nghi với các vùng sinh thái khác nhau. Với ưu thế có các bãi giống tự nhiên tập trung quanh các đảo và gần bờ như Cô Tô nơi tập trung bãi cá nổi có trữ lượng lớn, khu vực Hòn Mỹ, Hòn Miều (Hải Hà) nơi tập trung lượng lớn các giống tôm nhưng nguồn lợi ở các bãi giống tự nhiên này đang dần bị cạn kiệt do chính sách quản lý và bảo tồn nguồn giống chưa được triển khai thực hiện tốt.

Nhìn chung trong lĩnh vực sản xuất giống trên toàn tỉnh hiện nay đang thiếu quy hoạch. Các trại giống xây dựng phân tán, tự phát và chưa được quan tâm, đầu tư đúng mức; các trại đang gặp khó khăn về vốn, cơ sở hạ tầng đã xuống cấp và đã lạc hậu về công nghệ, trang thiết bị, một số chủ trại sản xuất kinh doanh thua lỗ phải cho đơn vị khác thuê lại. Một số cơ sở sản xuất, kinh doanh giống chưa công bố tiêu chuẩn chất lượng, sản phẩm không nhãn hiệu bao bì; không đăng ký đảm bảo vệ sinh môi trường; chất lượng giống sản xuất ra chưa đảm bảo; việc kiểm tra, tập huấn, hướng dẫn điều kiện kinh doanh giống chưa được quan tâm đúng mức nên ý thức chấp hành của người dân chưa cao. Cùng với đó nguồn nhân lực phục vụ việc quản lý cho lĩnh vực này vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, trang thiết bị máy móc thiếu, trong khi đó trên một số lĩnh vực lượng giống nhập về quá lớn, từ nhiều nguồn khác nhau, địa bàn rộng và phức tạp, thiếu sự quan tâm phối hợp của các địa phương. Chỉ tính riêng trên lĩnh vực giống thuỷ sản, mỗi năm các cơ quan chức năng cũng chỉ kiểm dịch được 30-40% nguồn giống thả nuôi.

Như vậy để nâng cao chất lượng con giống, cần triển khai quy hoạch vùng sản xuất giống tập trung, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động sản xuất giống, tăng cường quản lý về điều kiện sản xuất, kinh doanh giống. Đồng thời, hướng dẫn chính quyền cơ sở thực hiện kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất đóng trên địa bàn. Tăng cường công tác tập huấn, đào tạo cán bộ kỹ thuật cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh giống. Chuyển giao, phổ biến quy trình sản xuất giống sạch, từng bước nâng cao chất lượng sản xuất giống tại chỗ. Xây dựng mới một số trại sản xuất giống chất lượng cao nhằm tạo ra con giống đảm bảo chất lượng, tốc độ tăng trưởng nhanh, sạch bệnh. Đầu tư cho khâu giống chính là sự đầu tư từ gốc đảm bảo cho sự phát triển bền vững của sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng, thu nhập cho người nông dân.

Ngọc Lan