Để doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển

Theo thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư, hiện trên địa bàn tỉnh có 11.222 doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm 98,63%. Chiếm số đông nhưng nhiều doanh nghiệp có quy mô sản xuất nhỏ, năng lực tài chính yếu kém, thiếu vốn lưu động cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo ông Nguyễn Văn Nghi, Chủ tịch Liên minh HTX-DNNQD Quảng Ninh, DNNVV yếu trước tiên là do năng lực của người chỉ huy, điều hành không đáp ứng được nhu cầu phát triển doanh nghiệp. Trong khi số DNNVV trên địa bàn tỉnh hoạt động tạo ra giá trị gia tăng cao còn chiếm tỷ trọng thấp. Tỷ lệ các doanh nghiệp đăng ký ngành nghề bán lẻ hàng hoá, sửa chữa ô tô, xe máy (chiếm tới 32%); ngành nghề công nghiệp phụ trợ và vật liệu xây dựng (chiếm 17%). Hầu hết các doanh nghiệp này có giá trị gia tăng thấp, sử dụng nhiều lao động, vốn hạn chế, trình độ quản lý thấp, công nghệ lạc hậu, khó cạnh tranh được với những doanh nghiệp vốn lớn, trình độ quản lý và công nghệ hiện đại của nước ngoài. Bên cạnh đó, tác phong công nghiệp của người lao động chưa cao, trình độ lao động còn hạn chế. Tính liên kết giữa các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh để tạo “chuỗi sản xuất”, “chuỗi giá trị” còn thấp, chưa hiệu quả. Công tác nghiên cứu thị trường của các doanh nghiệp còn hạn chế…

Một thực tế nữa là nhiều doanh nghiệp còn thiếu tính minh bạch trong các hồ sơ pháp lý, tài chính, hồ sơ đánh giá năng lực hoạt động… Việc tìm hiểu và chấp hành quy định pháp luật của nhiều doanh nghiệp chưa cao, còn tình trạng nợ đọng, trốn đóng, chiếm dụng tiền BHXH, BHYT; vi phạm pháp luật trong sản xuất kinh doanh. Đó là những nguyên nhân khiến DNNVV chưa “lớn” được. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp cũng chia sẻ, bản thân các doanh nghiệp đã nhỏ, đã yếu rồi, nhưng họ lại gặp nhiều khó khăn như: Phải cậy nhờ đến các mối quan hệ để tiếp cận thông tin; phải chi trả những chi phí không chính thức như thuế, phí, lệ phí nhiều và cao hơn so với mặt bằng chung của các nước trong khu vực. Điều này làm hạn chế đến việc tích luỹ, tạo nguồn lực đầu tư phát triển của doanh nghiệp. Mặt khác, DNNVV cũng khó tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ, thông tin về các chính sách ưu đãi của trung ương và địa phương. Bên cạnh đó, bản thân họ cũng có tư tưởng “ngại lớn” vì cho rằng, doanh nghiệp càng lớn thì thanh, kiểm tra, thủ tục hành chính càng nhiều…

Nghị quyết 35 và trước đó là Nghị quyết 19 của Chính phủ ra đời đã mang lại luồng gió mới cho doanh nghiệp. Nghị quyết 35 đã yêu cầu mở rộng ưu đãi thuế trong các lĩnh vực, giảm chi phí cho doanh nghiệp trong đó có thuế thu nhập doanh nghiệp, các chi phí liên quan đến vận chuyển bằng đường cao tốc được đầu tư theo hình thức BOT, tiền thuê đất với các doanh nghiệp và các cơ chế chính sách, đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp… Đó là điều mà các doanh nghiệp nhất là DNNVV rất kỳ vọng.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hữu Thuỷ, Chủ tịch Hội doanh nhân trẻ tỉnh, để hỗ trợ DNNVV không thể có một cơ chế tổng thể, đồng bộ cho tất cả các doanh nghiệp theo kiểu cào bằng mà nên có cơ chế thích hợp. Cụ thể, tỉnh nên phân loại doanh nghiệp thành 2 cấp độ, cấp độ 1 là những doanh nghiệp đang hoạt động từ bình thường đến tốt, có cơ hội phát triển, là những doanh nghiệp đang trong quá trình tích tụ để trở thành doanh nghiệp lớn. Cấp độ 2 là những doanh nghiệp dưới mức trung bình, yếu kém, đang có nguy cơ tụt hậu, phá sản. Trên cơ sở đó, tỉnh nên thành lập Ban Hỗ trợ doanh nghiệp do Sở Kế hoạch và Đầu tư hoặc Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư tỉnh đứng đầu cùng với các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp mạnh trong các lĩnh vực để tham gia hỗ trợ, tư vấn cho doanh nghiệp cấp độ 2. Nếu trong thời gian nhất định doanh nghiệp không có khả năng trụ được, Ban Hỗ trợ doanh nghiệp sẽ đề nghị nên tuyên bố phá sản hoặc giải thể, bắt đầu lại từ đầu. Với doanh nghiệp cấp độ 1, cần tạo cơ hội, điều kiện, cơ chế tốt nhất. Vì những doanh nghiệp này đã được cơ chế thị trường sàng lọc, trải qua cạnh tranh, vượt qua rào cản bình quân ban đầu để đứng vững trên đôi chân của mình và đang có cơ hội phát triển lớn mạnh.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đề xuất, cần thiết kế các chính sách hỗ trợ phù hợp với các giai đoạn phát triển của doanh nghiệp; cải cách thủ tục hành chính thuận lợi hơn, tăng ưu đãi thuế, tạo điều kiện cho các DNNVV tiếp cận được với các nguồn vốn hỗ trợ nhiều hơn, thuận lợi trong vay vốn và hưởng ưu đãi lãi suất ngân hàng, hỗ trợ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp về quỹ đất để xây dựng cơ sở vật chất ổn định hơn, chuyên nghiệp hơn… Quá trình xây dựng những chính sách cần mang tính hệ thống, có sự phối hợp hiệu quả giữa nhiều bộ, ngành, cả trung ương và địa phương; cần tăng cường tham vấn cộng đồng doanh nghiệp để kịp thời nắm bắt những mong muốn và nhu cầu chính đáng của DNNVV.

Thanh Hằng