Đìu hiu Khu Bảo tồn bản văn hoá người Dao Thanh Y

Năm 2009, huyện Hoành Bồ phối hợp với Sở VH-TT&DL khởi công công trình Khu Bảo tồn bản văn hoá người Dao Thanh Y, tại thôn Chín Gian, xã Bằng Cả, tổng diện tích trên 5ha, được chia ra làm nhiều giai đoạn. Hiện giai đoạn 1 đã xây dựng 1 nhà sinh hoạt văn hoá truyền thống theo lối kiến trúc nhà sàn và 2 nhà mô phỏng nhà ở của đồng bào Dao Thanh Y; các công trình phụ trợ gồm sân bóng đá, khu vui chơi...

Sau các ngày tổ chức lễ hội, Khu bảo tồn bản văn hoá người Dao Thanh Y luôn vắng vẻ như thế này.

Vừa qua chúng tôi có dịp đến thăm Khu Bảo tồn. Công trình được xây dựng trên một diện tích đất rộng, khá đẹp. Khu hiện là nơi tổ chức các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng của đông đảo bà con trong xã, như: Làm lễ cúng vào các dịp cấp sắc ngày 1 của các tháng 2, 4, 7 và 10 âm lịch; duy trì 3 tháng/lần việc làng (ăn tết quý); ngày 1-2 âm lịch hằng năm tổ chức Hội làng Bằng Cả; cùng một số hoạt động VHVN, TDTT khác diễn ra trong năm. Ông Vũ Xuân Vượng, Phó Chủ tịch UBND xã Bằng Cả, cho biết: Khu được xây dựng, người dân ở đây rất vui và hy vọng công trình sẽ trở thành điểm nhấn trong sinh hoạt cộng đồng. Công trình cũng giúp cho người dân, đặc biệt là thanh, thiếu niên có cơ hội tiếp xúc với một loại hình văn hóa đặc sắc của dân tộc mình. Người Dao Thanh Y có điều kiện, cơ sở vật chất để sinh hoạt, giao lưu với nhau”.

Một trong những mục tiêu của việc xây dựng Khu Bảo tồn là tạo thành một chuỗi du lịch sinh thái đến khám phá đời sống của người dân địa phương. Vì vậy, bên cạnh xây dựng những công trình chính, thì việc phát triển các loại hình dịch vụ được chú trọng với mục tiêu khi khách đến Khu Bảo tồn sẽ được tham gia cùng các gia đình sinh hoạt, sản xuất và làm các công việc như một gia đình người Dao truyền thống...

Tuy nhiên, hiện Khu Bảo tồn chỉ sử dụng chủ yếu vào những ngày lễ, Tết hoặc sự việc trọng đại của xã Bằng Cả, còn lại thì đóng cửa. Hôm chúng tôi đến, Khu Bảo tồn vắng lặng. Bên trong nhà sàn nơi được Phó Chủ tịch UBND xã giới thiệu là chỗ trưng bày những vật dụng sinh hoạt của người Dao Thanh Y, mới chỉ có những chiếc nỏ, quả còn... treo trên vách nhà. Theo Phó Chủ tịch UBND xã thì còn một số hiện vật nữa, nhưng trưởng thôn đang giữ, vì đây là vật dụng của họ, chỉ khi nào có yêu cầu thì mới mang ra trưng bày.

Ngay sau khi Khu Bảo tồn bản văn hoá người Dao Thanh Y được đưa vào hoạt động đã thành lập ban quản lý với biên chế 11 người, nhưng đến nay vẫn chưa có thù lao cho họ và hầu hết chỉ mang tính kiêm nhiệm, nên sự nhiệt tình có giới hạn. “Giao thông đi lại tương đối xa và thực tế là Khu Bảo tồn vẫn chưa được nhiều người biết đến. Các cán bộ kiêm nhiệm rất nhiều việc, không thể quán xuyến hết được. Để Khu Bảo tồn hoạt động được thì cần phải có một người chuyên trách, am hiểu về đời sống sinh hoạt của người Dao Thanh Y. Đồng thời, phải bố trí lại cách trưng bày hiện vật cho thật sinh động, chứ không thể như hiện nay, cứ có khách mới mang ra bày. Bên cạnh đó, cũng cần mở thêm các lớp thêu thùa, học múa, hát... để cho thanh, thiếu niên có dịp học hỏi, tiếp xúc với những nét sinh hoạt đặc sắc của người dân tộc Dao Thanh Y” - Phó Chủ tịch UBND xã cho biết.

Sau 8 năm kể từ ngày khánh thành, Khu Bảo tồn bản văn hoá người Dao Thanh Y vẫn loay hoay để trở thành điểm nhấn về phát triển du lịch của huyện và tỉnh. Mong rằng thời gian tới, các cơ quan chức năng có những giải pháp phù hợp để Khu Bảo tồn phát huy hiệu quả hoạt động, đúng mục đích đề ra.

Nguyễn Duy