Dự án Khu lưu niệm vùng than Cẩm Phả có gì đặc biệt?

Hàng trăm tranh, ảnh, hiện vật về lịch sử phát triển của vùng than, được trưng bày trong không gian những căn nhà cổ có từ thời thuộc Pháp. Đó là những gì sẽ được tái hiện tại Khu lưu niệm vùng than Cẩm Phả - một dự án khá đặc biệt đang được triển khai với những hạng mục ấn tượng.

Dự án cải tạo, bảo tồn khu Thị ủy cũ thành Khu lưu niệm vùng than Cẩm Phả nằm trong khuôn viên Trung tâm Hợp tác đào tạo Hồng Cẩm -  Trường Cao đẳng Than – Khoáng sản Việt Nam tại phường Cẩm Tây (TP Cẩm Phả). Khu vực bảo tồn có diện tích khoảng 4.800m² bao gồm Nhà Thị ủy cũ, nhà Bệnh viện Cẩm Phả cũ, lầu vọng cảnh và hệ thống sân vườn, cây xanh cổ thụ. Chủ đầu tư dự án là Trường Cao đẳng Than – Khoáng sản Việt Nam với tổng mức đầu tư dự kiến 15 tỷ đồng, thực hiện từ năm 2019 đến năm 2021.

Phối cảnh Khu lưu niệm vùng than Cẩm Phả với 2 khối nhà Thị ủy cũ, nhà Bệnh viện, lầu vọng cảnh và hệ thống cây xanh, sân vườn.

Phần nội thất trưng bày Khu lưu niệm vùng than được tôn tạo và bảo tồn trên cơ sở 2 khối nhà Bệnh viện thời Pháp và Nhà Thị ủy được xây dựng từ thời thuộc Pháp.

Dưới thời thuộc Pháp, khu nhà Thị ủy cũ là nơi ở và làm việc của Vavasseur - viên quan đại lý người Pháp có chức vụ cao nhất ở Cẩm Phả, đồng thời cũng là trụ sở làm việc của các quan Pháp và dinh thự của chủ nhất. Sau khi vùng mỏ được giải phóng năm 1955 thì khu nhà này là trụ sở của Thị ủy Cẩm Phả trong một thời gian dài, hiện Trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam đang quản lý và sử dụng.

Theo đề án, 2 tầng của tòa Thị ủy cũ sẽ trưng bày các tư liệu tranh, ảnh, phù điêu, hiện vật có giá trị lịch sử và khoa học được chia theo niên biểu, chủ đề và tiểu đề. Tầng 1 là không gian trưng bày điểm nét lịch sử tên gọi tỉnh Quảng Ninh cùng những dấu mốc phát triển của tỉnh, thành tựu trên các lĩnh vực.

Tầng 2 trưng bày về vùng than Cẩm Phả những mốc son lịch sử, gắn với các địa danh như: núi Cốt mìn, trụ sở Báo Than, mỏ Đèo Nai, di tích Vũng Đục, hang núi Đá Chồng, cầu trục Poóc tích, trận địa pháo cao xạ, hầm chỉ huy của Xí nghiệp Tuyển than Cửa Ông trong kháng chiến chống Mỹ...

Phối cảnh trưng bày tầng 1 khối nhà Thị ủy cũ

Phối cảnh không gian tầng 2 khối nhà Thị ủy

Còn tầng 1 nhà Bệnh viện thời Pháp trưng bày tư liệu, hình ảnh, hiện vật về các chủ đề: "Vùng than Cẩm Phả thời thuộc Pháp, giai đoạn 1884-1955" và "Vùng than Cẩm Phả đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng và giải phóng (1930 - 1955)."

Tại đây có nhiều bức ảnh tư liệu, hiện vật quý như: Lễ ký Khế ước bán Vùng mỏ Hòn Gấc (Hòn Gai), giữa triều đình nhà Nguyễn với toàn quyền Thực dân Pháp ở Đông Dương, ngày 26/8/1884; bản đồ khu mỏ Hòn Gấc, triều đình nhà Nguyễn bán cho Thực dân Pháp, năm 1884; đời sống cực khổ của phu mỏ thời Pháp thuộc; cột mốc phân định ranh giới bằng xi măng phân định vùng nhượng địa của Công ty Pháp mỏ than Than Bắc Kỳ (SFCT)…

Phối cảnh trưng bày tầng 1 khối nhà Bệnh viện

Phối cảnh trưng bày tầng 2 khối nhà Bệnh viện

Đặc biệt tại đây còn có không gian trưng bày tái hiện Bệnh viện dưới thời thuộc Pháp cùng các hiện vật dụng cụ y tế, kíp mổ, quần áo của đội ngũ y tế ... Qua đó giúp khách tham quan có hình dung cụ thể và trực quan về công tác khám và chữa bệnh cho bệnh nhân trên vùng than Cẩm Phả xưa.

Phối cảnh tái hiện Bệnh viện dưới thời Pháp.

Khu vực tầng 2 nhà Bệnh viện là không gian trưng bày Vùng than Cẩm Phả sau tiếp quản, giải phóng qua các giai đoạn 1956 - 1975 - 1986 đến nay. Ngoài ra, tại điểm đón khách tham quan khi vào Khu lưu niệm vùng than Cẩm Phả sẽ có lời giới thiệu về vùng than Cẩm Phả và bản đồ các mỏ khai thác than tiêu biểu tại Cẩm Phả.

Mục đích của dự án nhằm giữ gìn bảo tồn và phát huy giá trị các công trình kiến trúc xây dựng trên 100 năm trước để làm nơi trưng bày tài liệu, hiện vật về truyền thống giai cấp công nhân Vùng mỏ. Những công trình này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, kiến trúc, điêu khắc mà đây cũng là chứng tích cho một giai đoạn lịch sử của giai cấp công nhân và nhân dân Vùng mỏ anh hùng trong những thập niên đầu thế kỷ XX.

Việc bảo tồn những công trình cổ này, từ đó, kết nối các điểm đến thành Khu lưu niệm Vùng than, vừa là nơi giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ, vừa tạo ra một sản phẩm du lịch độc đáo, mang dấu ấn riêng của vùng mỏ Cẩm Phả.

Xuân Hòa