Đưa văn hóa dân tộc vào trường học ở các huyện miền Đông

Nhiều trường học ở các xã đông đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện miền Đông đã tìm cách đưa những nét văn hóa đặc sắc vào trong trường học. Điều này vừa góp phần nâng cao hoạt động văn hóa tinh thần lại tạo cho học sinh thêm yêu, thêm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc mình.

Thi trình diễn thời trang trong Chương trình "Giữ gìn bản sắc dân tộc Dao" năm  2018 tại Trường PTDT bán trú THCS Quảng Sơn, huyện Hải Hà.

Huyện Hải Hà có 2 xã Quảng Sơn, Quảng Đức là các xã biên giới và đông đồng bào dân tộc thiểu số. Các xã này có Trường Phổ thông Dân tộc (PTDT) Bán trú THCS Quảng Sơn (xã Quảng Sơn) và Trường PTDT Bán trú THCS Quảng Đức (xã Quảng Đức), đều mở các chương trình “Giữ gìn bản sắc dân tộc Dao” cho thầy cô giáo và các em học sinh trong nhà trường vào khoảng tháng 11 hàng năm. Các chương trình đã tái hiện lại các điệu nhảy trong lễ cấp sắc của đồng bào dân tộc Dao, cùng với các phần thi cho học sinh, như: Thi kiến thức tìm hiểu về các nét văn hóa dân tộc Dao, thi trình diễn thời trang, thi thêu thổ cẩm, thi gói bánh chưng dài của người Dao… Chương trình nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc Dao, động viên, khích lệ các nghệ nhân của các xã Quảng Sơn, Quảng Đức cùng các em học sinh nhà trường nâng cao ý thức giữ gìn vẻ đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Trường PTDT Nội trú Ba Chẽ nằm ở thị trấn Ba Chẽ lại mở “Phiên chợ vùng cao”, do Phòng GD&ĐT huyện tổ chức tại nhà trường, dành cho các học sinh trên địa bàn huyện vào dịp tháng 3 hàng năm. Phiên chợ có sự tham gia của học sinh là người dân tộc thiểu số của nhà trường và các trường khác trên địa bàn huyện, với hình thức tổ chức các gian hàng trưng bày các sản phẩm của địa phương, như: Củ ba kích, trà hoa vàng, sâm cau, nấm linh chi, mật ong, măng mai… Đây đều là các sản phẩm được phát triển tốt tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong các gian hàng còn trưng bày trang phục, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày của người Dao, người Tày, như: Quần áo, khăn đội đầu, thắt lưng, vòng đeo cổ... Khách đến phiên chợ còn được thưởng thức các món ẩm thực truyền thống mang đậm hương vị, như: Xôi ngũ sắc, bánh cốc mò, bánh lá ngải, bánh chưng dài... Hội chợ thực sự là niềm tự hào với các thầy cô và học sinh các thế hệ của nhà trường. Tại phòng truyền thống của nhà trường, trang phục của các dân tộc Ba Chẽ được trưng bày rất trân trọng trong tủ kính, giống như “bảo tàng” riêng của nhà trường, để học sinh nhà trường khi cần có thể tìm hiểu, nghiên cứu.

Chương trình Phiên vùng cao tại huyện Ba Chẽ tại Trường PTDT nội trú Ba Chẽ, huyện Ba Chẽ.

Còn ở huyện Bình Liêu, để giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, các trường học trên địa bàn đã đưa trang phục truyền thống các dân tộc vào trường học để học sinh mặc vào thứ 2 hàng tuần và dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm. Nhiều trường còn đưa dân ca, các trò chơi dân gian vào hoạt động giữa giờ cho các em trải nghiệm. Năm 2018, Trung tâm TT-VH huyện Bình Liêu đã phối hợp với Trường PTDT nội trú và Trường THCS thị trấn Bình Liêu tổ chức khai giảng lớp hát then, đàn tính cho hơn 50 em học sinh. Sau lớp học, các em được trang bị các kiến thức cơ bản về hát then, đàn tính, qua đó cũng lựa chọn ra các em có năng khiếu thực sự để tham gia vào đoàn nghệ thuật hát then - đàn tính của huyện.

Hiện nay, huyện Tiên Yên có 2 CLB văn nghệ dân tộc thiểu số ở các Trường PTDT nội trú THCS và THPT Tiên Yên (thị trấn Tiên Yên) và Trường THCS Đại Thành (xã Đại Thành). Trường PTDT nội trú THCS và THPT Tiên Yên có CLB Nghệ thuật dân gian, luôn dao động từ 20 - 30 thành viên (vì hàng năm các em lớp lớn ra trường). Ngoài việc học nhạc theo chương trình, nhà trường đều hướng các em học nhạc cụ dân tộc và các bài hát của dân tộc mình như hát Then của người Tày, hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ... CLB Hát Soóng cọ Trường THCS Đại Thành hoạt động từ nguồn hỗ trợ kinh phí của xã Đại Thành. Cô Kiều Thị Anh, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Năm nào, CLB Hát Soóng Cọ nhà trường cũng có tiết mục đi dự thi giải Họa Mi Vàng của huyện Tiên Yên và cũng đã giành được một số giải thưởng lớn, nhỏ. Việc thành lập CLB Hát Soóng Cọ cũng tạo điều kiện cho nhà trường phối hợp với các phụ huynh tốt hơn, vì hiện nay đa phần các em đều nói tiếng Kinh. Cha mẹ các em sẽ dạy các em nói tiếng Sán Chỉ để hát các bài hát Soóng Cọ được chuẩn xác hơn”.

Như vậy, từ việc đưa các thể loại văn hóa dân tộc vào trong các trường học đã giúp cho các huyện miền Đông bảo tồn tốt hơn bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn, tạo thành niềm đam mê cho nhiều học sinh. Từ đó giúp các em có nhiều niềm vui khi đến trường và thực sự “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” để học tập tốt hơn.

                                                                           Anh Vũ