Giáo dục pháp luật trong nhà trường: Làm sao để hiệu quả?

Đề án “Nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường giai đoạn 2010-2012” đã triển khai được 3 năm. Tuy nhiên, thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh vẫn liên tiếp xảy ra những vụ học sinh đánh nhau, gây hậu quả, thương tích nghiêm trọng. Điều này khiến không ít người phải đặt câu hỏi, chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường hiện nay như thế nào? Có phải chỉ là hình thức?

Lồng ghép tuyên truyền phổ biến pháp luật trong giờ học Giáo dục công dân. (Ảnh chụp tại lớp 10B5, Trường THPT Hòn Gai, TP Hạ Long).

Nhìn từ các vụ bạo lực học đường

Chưa hết bàng hoàng sau vụ 5 học sinh bị truy sát phải cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh vì bị thương nặng, xảy ra vào cuối tháng 11-2012 (gồm 4 học sinh Trường THPT Hòn Gai và 1 học sinh Trường THPT Chuyên Hạ Long - TP Hạ Long), thì gần đây, ngày 22-2-2013, dư luận lại tiếp tục xôn xao khi 2 học sinh Trường THPT Hạ Long và Trường THCS Cao Xanh (TP Hạ Long) chém nhau trọng thương. Qua tìm hiểu, được biết, hầu hết những cuộc “giải quyết mâu thuẫn” như thế này đều xuất phát từ những lý do rất… vụn vặt. Đơn cử như với trường hợp 2 học sinh Trường THPT Hạ Long và Trường THCS Cao Xanh, theo Công an TP Hạ Long, xuất phát từ mẫu thuẫn trên mạng xã hội Facebook giữa các học sinh.

Trước những sự việc như vậy, nhiều bậc phụ huynh đã rất lo lắng. Chị Phạm Thị Phượng, phường Cao Thắng (TP Hạ Long), có con học lớp 12, Trường Tiểu học, THCS, THPT Văn Lang, TP Hạ Long nói: “Là bậc cha mẹ ai cũng thấy bất an khi tình trạng bạo lực học đường liên tục gia tăng. Chúng tôi luôn sẵn sàng phối hợp với nhà trường theo dõi tình hình học tập, ý thức của con em mình. Theo tôi thì việc giáo dục pháp luật trong nhà trường nếu chỉ nặng về hình thức, khiên cưỡng sẽ không phát huy hiệu quả”. Còn thầy giáo Hoàng Thế Vinh, Hiệu trưởng Trường THPT Hòn Gai, TP Hạ Long - ngôi trường có 4 học sinh bị truy sát vào cuối năm 2011, nói: “Nhà trường rất tiếc khi để xảy ra tình trạng này. Tuy nhiên, ngay sau khi phát hiện có hiện tượng học sinh trong nhà trường đánh nhau, bên cạnh việc kịp thời phê bình, nhắc nhở những học sinh vi phạm, Ban giám hiệu nhà trường còn thông báo cho tất cả học sinh trong trường biết và tránh vi phạm”. Và để ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường gia tăng, ngay sau đó, Trường THPT Hòn Gai đã thành lập Ban Giáo dục đạo đức và kỹ năng sống cho học sinh. Ban này có chức năng phân công thầy cô theo dõi, ghi chép diễn biến bất thường của học sinh để tham mưu với lãnh đạo nhà trường giải quyết kịp thời những hiện tượng tiêu cực; phối hợp với các lực lượng công an trên địa bàn tăng cường đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.

Cần hơn sự quan tâm từ phụ huynh

Nhắc tới việc liên tiếp xảy ra những trường hợp giải quyết mâu thuẫn trong học sinh bằng bạo lực như trên để thấy được rằng việc giáo dục pháp luật trong nhà trường hiện nay là vô cùng quan trọng. Bởi lẽ, từ sự thiếu hiểu biết về pháp luật, không ít học sinh trong đó có những học sinh có học lực khá, giỏi; hạnh kiểm tốt đã có những hành động thiếu suy nghĩ, gây ra những hậu quả đáng tiếc. Do những vụ bạo lực học đường trên chủ yếu diễn ra bên ngoài nhà trường nên ban giám hiệu cũng khó có thể kiểm soát. Mặc dù vậy, ngay sau khi phát hiện những vụ việc này, Sở GD-ĐT và các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh đã tăng cường công tác quản lý, giáo dục học sinh, có biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa, xử lý kịp thời các hiện tượng mâu thuẫn trong học sinh, không để phát sinh thành các vụ việc đánh nhau. Hay như tại TP Hạ Long, UBND TP Hạ Long và Phòng GD-ĐT thành phố cũng đã họp rút kinh nghiệm về công tác quản lý học sinh trên địa bàn, nghiêm túc kiểm điểm đối với tập thể và các cá nhân liên quan.

Trên thực tế, việc phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường hiện nay chủ yếu chỉ được triển khai thông qua các giờ học chính khoá ở các môn như: Giáo dục công dân; Đạo đức và các hoạt động ngoại khoá theo các chủ đề như: ATGT, “Ngày Pháp luật”, các hội thi “Tuyên truyền phòng, chống HIV-AIDS”, xây dựng “Tủ sách pháp luật”… Bên cạnh đó thì bộ phận pháp chế của Sở GD-ĐT cũng thường xuyên cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật mới liên quan đến lĩnh vực GD-ĐT để phổ biến tới các đối tượng người học và người dạy trong toàn ngành. Tuy nhiên, theo chính nhận định từ báo cáo của Sở GD-ĐT thì sự chuyển biến về nhận thức của công chức, viên chức, giáo viên, học sinh trong nhà trường đối với công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật chưa thực sự mạnh mẽ. Hơn nữa, kinh phí triển khai các hoạt động trên chủ yếu vẫn lấy từ nguồn chi thường xuyên của từng đơn vị. Ở các đơn vị cơ sở hầu như không có kinh phí chi cho tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật nên hoạt động này còn mang tính hình thức, chưa có sự đầu tư nên hiệu quả mang lại chưa cao.

Có thể thấy rằng, việc phổ biến, giáo dục pháp luật rất quan trọng giúp học sinh xây dựng và hình thành nhân cách ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Nhiều ý kiến cho rằng, việc tạo môi trường lành mạnh, thân thiện với những học sinh có nhiều biểu hiện tiêu cực trong nhà trường như: cho các em tham gia vào các câu lạc bộ, buổi sinh hoạt, cuộc thi tìm hiểu về pháp luật… cũng là một trong những hình thức góp phần đổi mới và đa dạng hoá hình thức giáo dục pháp luật trong nhà trường. Tuy nhiên, để công tác này trở nên hiệu quả thì cần hơn hết sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình học sinh; trong đó các bậc phụ huynh cần quan tâm hơn nữa tới con em mình, từ đó, giúp các em tránh được những sai phạm.

Lan Anh