Hệ sinh thái rừng kín thường xanh lớn nhất vùng Đông Bắc

Bài & Ảnh: Thu Chung - Phạm Tăng • Trình bày: Tất Đạt • 15:30 - 15/12/2020

Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng được có diện tích tự nhiên hơn 15.559ha nằm trên địa bàn 5 xã: Đồng Lâm, Đồng Sơn, Kỳ Thượng, Vũ Oai và Hòa Bình (Hạ Long). Nơi đây không chỉ có tính đa dạng sinh học cao, nhiều động, thực vật quý hiếm mà còn là khu vực điển hình của hệ sinh thái rừng kín thường xanh núi thấp lớn nhất vùng Đông Bắc.

Có nhiều hướng đi vào KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng nhưng chúng tôi quyết định khởi hành hướng Bắc lên xã Kỳ Thượng. Theo giới thiệu lực lượng kiểm lâm, đây là cung đường đẹp nhất và dễ đi nhất hiện nay.

Vượt qua chừng 30km từ trung tâm phường Hoành Bồ theo hướng xã Kỳ Thượng với những khúc cua, đoạn đèo dốc, chúng tôi tạm dừng chân giữa đỉnh đèo Dài - nơi giáp danh giữa 2 xã Đồng Lâm và Kỳ Thượng. Đây là con đèo cao và dài nhất tính từ trung tâm phường Hoành Bồ đến xã Kỳ Thượng.

Đứng trên đỉnh đèo Dài, cảnh sắc thiên nhiên mở ra thật tuyệt vời, vừa hùng vĩ vừa huyền ảo, diệu kỳ. Rừng ở đây quanh năm phủ một màu xanh, thi thoảng đan xen những đốm vàng của các loài cây đặc trưng mùa thu.

Ông Bùi Hữu Rin, Trưởng phòng Khoa học kỹ thuật KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng, giới thiệu: KBT được chia thành 4 phân khu, tạo ra những “lá chắn thép” bảo vệ nghiêm ngặt vùng lõi rộng hơn 12.800ha. Địa hình KBT nằm trong vùng núi đất, có nhiều đỉnh núi cao như đỉnh Thiên Sơn (1090m), Đồng Trà (889m), Am Váp (1051m) đèo Mo (974m).

Những dãy núi cao là nguồn sinh thủy cho các con suối, phía Bắc nước suối chảy về sông Ba Chẽ, phía Nam nước tập trung chảy về sông Man rồi đổ ra vịnh Hạ Long. Hiện nay, rừng đầu nguồn KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng cung cấp nguồn sinh thủy cho nhiều hồ, đập nhất trên địa bàn tỉnh.

KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng mang trên mình những giá trị đặc biệt trong bảo vệ môi trường sinh thái, phục vụ giáo dục, nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái, cung cấp lâm sản, nguồn dược liệu quý... và là nơi lưu giữ, bảo tồn các nguồn gen quý, mẫu chuẩn hệ sinh thái có giá trị trong nước cũng như trên thế giới.

Theo kết quả điều tra đa dạng sinh học tại KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng, có đến 546 loài, thuộc 332 chi của 97 họ các cây thân gỗ khác nhau. Nhóm thực vật thân thảo cũng rất phong phú với tổng số 617 loài, thuộc 380 chi của 119 họ.

Ở đây còn là môi trường sống của 64 loài thực vật quý hiếm thuộc 52 chi, 38 họ, trong đó có 43 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam; 31 loài được ghi trong Danh lục đỏ của IUCN. Bên cạnh đó, trong KBT có nhiều loài cây thuốc quý hiếm, với 428 loài mọc tự nhiên, thuộc 330 chi, 125 họ khác nhau.

Tại đây cũng ghi nhận sự có mặt của 56 loài thú, trong đó có 16 loài nằm trong sách đỏ của IUCN; 135 loài chim; 31 loại bò sát; 22 loài ếch nhái cùng một số loài hổ, vượn đen và voọc má trắng...

Với hệ động thực vật phong phú, đa dạng, nơi đây là vùng đất kỳ thú, hằng năm thu hút hàng chục đoàn đến nghiên cứu các đề tài khoa học. Hiện nay, tại Phòng Khoa học kỹ thuật KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng đã sưu tầm được gần 80 mẫu vật (chủ yếu thực vật) phục vụ việc bảo tồ nguồn gen và nghiên cứu khoa học.

Hướng tới phát triển du lịch sinh thái và trải nghiệm, Tập đoàn Vingroup đang triển khai dự án phát triển du lịch sinh thái. Theo đó, Tập đoàn sẽ làm khu du lịch sinh thái Vinpearl Safari hơn 1.135ha tại xã Vũ Oai, trong đó phần lớn là rừng đặc dụng thuộc KBT thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng.

Hiện nay, tiến độ dự án này đang trình Thủ tướng Chính phủ thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường. Việc triển khai dự án sẽ giúp tạo ra một sản phẩm du lịch khác biệt, phát huy tiềm năng về cảnh quan rừng, kết hợp với du lịch biển của TP Hạ Long.