HTX vẫn khó tiếp cận vốn vay phát triển sản xuất

Thiếu vốn đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh hiện đang là rào cản lớn đối với sự phát triển của nhiều HTX trên địa bàn tỉnh.

Ông Lê Xuân Liêm, Phó Giám đốc HTX Hoa, cây cảnh chất lượng cao Thành Phát (TX Đông Triều) rất cần vốn để đầu tư các mô hình sản xuất.

Theo số liệu của Liên minh HTX tỉnh, hiện toàn tỉnh có tổng số 462 HTX đang hoạt động ở các lĩnh vực khác nhau và đã hoàn thành cơ bản việc chuyển đổi sang Luật HTX năm 2012. Các HTX tinh gọn lại bộ máy, cơ cấu lại sản xuất kinh doanh, từng bước đi vào ổn định. Trong số này, khoảng 30% HTX hoạt động có hiệu quả, đạt doanh thu từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, khó khăn vướng mắc hiện nay là các HTX chưa thể tiếp cận nguồn vốn vay với lãi suất ưu đãi để đầu tư hạ tầng, khoa học kỹ thuật, cây, con giống phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng doanh thu.

Điển hình là HTX Hoa, cây cảnh chất lượng cao Thành Phát (xã Bình Khê, TX Đông Triều), chuyên trồng các sản phẩm hoa, cây cảnh, chăn nuôi. Cuối năm 2016, HTX đã xây dựng dự án vay 500 triệu đồng từ nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX tỉnh để mở rộng sản xuất kinh doanh. Sau khi hoàn thành các thủ tục vay, HTX lại không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (tài sản chung của HTX) để thế chấp nên không vay được, vì vậy, các thành viên của HTX phải chủ động tìm nguồn vốn ngoài để đầu tư.

Ông Lê Xuân Liêm, Phó Giám đốc HTX cho biết: Vì không tiếp cận được nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX, cá nhân tôi phải vay 700 triệu đồng, trong đó 400 triệu đồng vay từ Ngân hàng Nông nghiệp TX Đông Triều bằng tài sản thế chấp là giấy chứng nhận QSDĐ của gia đình với lãi suất 0,75%/tháng. Ngoài ra, tôi còn vay 300 triệu đồng từ nguồn tín dụng bên ngoài với lãi suất 1%/tháng. Mặc dù vay từ các nguồn này thủ tục nhanh gọn chỉ khoảng 2 ngày là được giải ngân nhưng đây chỉ giải quyết được cơn “khát vốn” trước mắt, còn về lâu dài sẽ gặp rủi ro cao với thời gian vay ngắn cùng lãi suất cao vượt quá khả năng chi trả của gia đình. Trong khi đó, nguồn vốn hỗ trợ HTX được vay tối đa 5 năm với lãi suất chỉ 0,65%/năm phù hợp với năng lực để HTX hoàn trả theo quy định. 

Còn HTX Dũng Thắng (phường Hà Phong,TP Hạ Long) đang sử dụng 6ha đất và bãi triều ven biển để phục vụ cho nuôi trồng thủy sản cũng rơi vào cảnh tương tự. Ông Nguyễn Văn Định, Giám đốc HTX, cho biết: Do HTX chỉ có diện tích đất thuê 30 năm của Nhà nước, không đủ điều kiện để thế chấp vay vốn hỗ trợ trong khi ngân hàng yêu cầu phải có giấy chứng nhận QSDĐ của HTX. Vì không còn vốn để đầu tư thêm hệ thống mái che, điều hòa nguồn nước nên HTX chỉ nuôi được một vụ vào mùa hè còn mùa đông dừng lại.

Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Bình Liêu làm thủ tục giải ngân nguồn vốn vay hỗ trợ cho thành viên HTX trên địa bàn xã Đồng Tâm (huyện Bình Liêu).

Theo Nghị định 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, các đối tượng HTX, Liên hiệp HTX được vay tối đa 3 tỷ đồng có thể vay bằng tài sản thế chấp hoặc vay bằng tín chấp (không có tài sản thế chấp) do thỏa thuận giữa tổ chức tín dụng (đơn vị cho vay) với khách hàng (gồm HTX, Liên hiệp HTX). Tuy nhiên các HTX vay theo Nghị định này khó thực hiện được. Ông Nguyễn Văn Đoan, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Quảng Ninh cho biết:  Để vay theo hình thức tín chấp ở các ngân hàng thuộc hệ thống Ngân hàng Nhà nước, yêu cầu các HTX phải có báo cáo đánh giá tình hình tài chính cụ thể, minh bạch, đồng thời hằng năm kiểm toán có đánh giá HTX làm ăn hiệu quả, có lãi. Thực tế các HTX trên địa bàn tỉnh chưa thực hiện được yêu cầu trên nên các ngân hàng khó cho vay theo tín chấp.

Theo Quyết định số 1071/QĐ-UBND ngày 10/4/2017 của UBND tỉnh về nâng mức vay của nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX từ 500 triệu đồng lên 1 tỷ đồng/dự án; áp dụng cho cả vay ngắn hạn và dài hạn, tối đa không vượt quá 60 tháng với lãi suất 0,55%/tháng và 0,65%/năm.

Tính đến hết năm 2017, toàn tỉnh có 60 HTX được vay nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX tỉnh với tổng dư nợ hơn 30 tỷ đồng. Những HTX vay được vốn trên đều có giấy chứng nhận QSDĐ để thế chấp vào ngân hàng. Đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, các HTX vay nguồn vốn trên với thời gian dài, nguồn vốn vay này đã đảm bảo đáp ứng được yêu cầu sản xuất, không có nợ xấu, đến thời hạn các HTX đều hoàn trả cả lãi và gốc.

Theo ông Nguyễn Duy Phương, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX tỉnh đã nâng mức vay tối đa lên 1 tỷ đồng cơ bản đáp ứng yêu cầu sản xuất của HTX. Việc vay nguồn vốn này còn rất hạn chế vì rất ít các HTX đáp ứng được yêu cầu thế chấp tài sản theo quy định. Cùng với đó, nguồn vốn này chỉ có  20 tỷ đồng hiện đã giải ngân hết, có nhiều HTX hoàn thành thủ tục vay nhưng chưa giải ngân được vì không còn tiền. Hiện, Liên minh HTX tỉnh và Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh đã kiến nghị tỉnh cấp thêm 10 tỷ đồng cho nguồn vốn hỗ trợ phát triển HTX. Khi nguồn vốn được phê duyệt Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh sẽ tiến hành giải ngân cho những HTX đã hoàn thành các thủ tục dự án vay để phát triển sản xuất.

Để các HTX được tiếp cận và vay nguồn vốn hỗ trợ có lãi suất ưu đãi, theo ông Phương, vì HTX là một mô hình đặc thù nên các tổ chức tín dụng cần tạo thuận lợi và có cơ chế linh hoạt trong giải quyết thủ tục vay vốn như cho phép dùng tài sản làm thế chấp có nguồn gốc hình thành từ vốn vay hoặc vốn bằng tín chấp, vay vốn dự án sản xuất kinh doanh sẽ giải quyết được cơn khát vốn của HTX hiện nay. Ông Phương cũng cho rằng, điều này rất khó thực hiện vì thực tế các HTX hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa đủ năng lực và niềm tin để đáp ứng được yêu cầu vay, trong khi ngân hàng đều phải tính đến độ an toàn khi cho vay. Không còn cách nào khác các HTX phải đáp ứng thủ tục và điều kiện yêu cầu của các ngân hàng. Mặc dù có khá nhiều ưu đãi, chính sách để phát triển kinh tế tập thể, thế nhưng bài toán tiếp cận vốn đối với các HTX vẫn còn khá nan giải.

Dương Trường