Kiểm soát biến động giá cả thị trường

Trong khoảng thời gian chưa đầy một tháng, giá xăng dầu đã được các cơ quan chức năng điều chỉnh tăng giá liên tiếp ba lần, với mức tăng gần 1.400 đồng/lít, khiến giá cả các loại hàng hóa tăng theo. Điều bất cập ở chỗ, mặc dù một số sản phẩm không bị ảnh hưởng của giá xăng dầu nhưng vẫn bị các nhà sản xuất, phân phối vin cớ để “đẩy” giá bán lên cao. Do đó, nếu không có sự quản lý, giám sát chặt chẽ từ phía cơ quan Nhà nước, chắc chắn nhiều mặt hàng sẽ tăng giá một cách vô tội vạ, xâm hại nghiêm trọng đến quyền, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng.

Càng giáp Tết, các mặt hàng thực phẩm tươi sống như thịt, cá, rau, quả càng có xu hướng tăng giá. Trong ảnh: Quầy hàng bán rau, quả tại Siêu thị Co.op mart Hà Đông.

Cước vận tải, hàng thực phẩm rục rịch tăng giá

Ngày 4-1, ngay sau khi các cơ quan liên ngành có quyết định điều chỉnh giá bán xăng dầu lên 18.440 đồng/lít đối với xăng Ron95, nhiều hãng ta-xi bắt đầu rục rịch với phương án tăng giá cước vận tải. Đại diện một hãng ta-xi tại quận Hà Đông (Hà Nội) cho biết, trước diễn biến của giá xăng dầu tăng cao, công ty đã lên phương án điều chỉnh giá cước với mức tăng dao động vào khoảng 5 đến 10%. Tuy nhiên, đó mới là dự kiến, bởi trong thời buổi cạnh tranh giữa các hãng vận tải ngày càng khốc liệt, công ty phải cân nhắc và “nhìn trước, ngó sau” để điều chỉnh sát thực tế. Nếu không, vừa mất khách hàng, giảm uy tín, về sau muốn vực dậy thương hiệu cũng không được. Tại bến xe Mỹ Đình, nơi quy tụ của hàng chục nhà xe chuyên vận chuyển hành khách tuyến cố định đường dài cũng đang trông chờ tín hiệu thị trường để có thể đưa ra phương án điều chỉnh giá cước hợp lý. Phó Giám đốc bến xe Mỹ Đình Nguyễn Mạnh Tuấn cho biết, hiện bến xe chưa có nhà xe nào trình phương án tăng giá cước, có thể do thị trường cạnh tranh ngày càng quyết liệt, vì khi các nhà xe đều phải “trông nhau tăng cước”. Tuy nhiên, nếu không tăng, về lâu dài các doanh nghiệp (DN) sẽ bị thiệt hại khi nguồn thu không bù đủ các khoản chi phí. “Thông thường mọi năm, vào thời điểm này, các nhà xe đã trình phương án tăng giá vé phục vụ vận chuyển dịp Tết Nguyên đán, nhưng do trùng với thời điểm tăng giá xăng dầu cho nên nhiều khả năng các nhà xe phải cân nhắc, tính toán để đưa ra mức giá cước phù hợp trong vài ngày tới. Trên thực tế, giá cước điều chỉnh sẽ không cao, chỉ dao động khoảng 10 đến 15%, tối đa lên 20%, vì hiện tại các nhà xe ở bến chỉ đi những tuyến đường ngắn như Yên Bái, Phú Thọ, Lào Cai,… với chi phí một chiều không cao” - ông Tuấn khẳng định.

Tiếp tục khảo sát tại một số chợ đầu mối nông sản như Long Biên (quận Ba Đình), phía Nam (quận Hoàng Mai), Văn Quán (quận Hà Đông) cho thấy mức giá bán buôn các mặt hàng rau củ quả không có biến động nhiều so với trước. Tuy nhiên, tại các chợ cóc, chợ dân sinh trên một số quận như Đống Đa, Thanh Xuân, Hai Bà Trưng,… mức giá bán lẻ đều tăng từ 5 đến 10% tùy từng chủng loại mặt hàng. Riêng giá thịt lợn hơi đang giảm mạnh trên thị trường, chỉ từ 33 đến 35 nghìn đồng/kg (loại 1) nhưng giá bán lẻ trên thị trường tăng có giá từ 80 đến 100 nghìn đồng. Tương tự, giá bán lẻ thịt bò cũng tăng từ 10 đến 15 nghìn đồng/kg so với giá bán buôn ở chợ đầu mối. Chị Mai Mỹ Hạnh, trú tại phường Thanh Xuân Nam (quận Thanh Xuân) cho biết, mỗi đợt tăng giá xăng dầu, kéo theo hàng loạt hàng hóa khác tăng giá nhưng khi giá xăng dầu giảm, các loại hàng hóa đều chỉ giảm “nhỏ giọt”, thậm chí giữ nguyên để lần sau đỡ phải điều chỉnh. Đó là sự bất hợp lý của thị trường, vì thế rất cần các cơ quan chức năng vào cuộc, kiểm tra, giám sát để có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô-tô Việt Nam Thân Văn Thanh, các DN vận tải có thể điều chỉnh tăng giá cước nhưng sẽ không đồng loạt. Những DN nào đăng ký giá cước vào thời điểm giá xăng thấp thì sẽ tính toán lại để đăng ký mức giá cước mới; còn những DN đã đăng ký giá cước vào thời điểm phù hợp giá xăng hiện nay có lẽ sẽ chưa thể tăng giá. Riêng ta-xi, muốn tăng giá sẽ phải báo cáo giá gửi các cơ quan chức năng, khi được chấp thuận mới cài đặt lại đồng hồ tính cước với chi phí vài trăm triệu đồng/DN. Vì vậy, các DN ta-xi cần phải cân nhắc giữa được - mất và có thể tìm cách khác để giảm chi phí, bù vào giá xăng. Đối với các DN vận tải đường dài, cước phí cầu đường, phí bảo trì đường bộ chiếm tỷ trọng lớn hơn nhiều so với chi phí xăng dầu. Do đó, câu chuyện giá xăng dầu không còn là vấn đề thời sự đối với các DN này. Thực tế, các DN không muốn xăng tăng giá vì phải điều chỉnh giá cước khiến cạnh tranh sẽ càng khốc liệt hơn - ông Thanh nhấn mạnh.

Tăng cường quản lý, giám sát thị trường

Câu chuyện tăng, giảm giá xăng dầu theo kiểu “tăng cao, giảm nhỏ giọt” không còn xa lạ đối với người tiêu dùng thời gian qua. Mới đây, ngày 20-12-2016, các cơ quan liên ngành đã điều chỉnh tăng từ 800 đồng đến 920 đồng/lít xăng và là mức tăng cao nhất trong năm 2016 khiến một số mặt hàng dựa vào đó tăng giá. Trước thực trạng nêu trên, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, giá xăng của Việt Nam phụ thuộc vào giá xăng dầu của thế giới. Khi giá dầu thế giới tăng tới 65 USD/thùng, việc điều chỉnh giá xăng trong nước tăng là điều hoàn toàn bình thường. Giá xăng dầu là chi phí đầu vào của rất nhiều loại hàng hóa như kinh doanh vận tải, sản xuất hàng công nghiệp sử dụng máy móc, nhiên liệu cao,… Chính vì vậy, việc điều chỉnh giá bán hàng hóa, sản phẩm là hợp lý đối với quy luật thị trường, tuy nhiên, có tăng phải có giảm tương ứng. Chẳng hạn, mặt hàng nào tăng giá cao do tác động trực tiếp, mặt hàng nào tăng giá thấp do tác động gián tiếp và phải hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp mượn cớ tăng giá xăng dầu để tăng giá ồ ạt các mặt hàng khác. Muốn làm được việc đó, Nhà nước, mà cụ thể là các bộ, ngành, thông qua chức năng quản lý của mình, cần tăng cường giám sát, điều chỉnh và bình ổn giá chứ không thể để các DN, nhà sản xuất, phân phối vin cớ, tự ý tăng giá đồng loạt và tràn lan như trước đây.

Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội Vũ Vinh Phú khẳng định, nhiều năm qua, mặc dù các cơ quan quản lý Nhà nước đã thực hiện tốt nhiệm vụ bình ổn giá thị trường ngày Tết, hàng tại các siêu thị hầu hết giữ giá ổn định, nhưng chủ yếu là hàng công nghiệp tiêu dùng. Các mặt hàng như thịt, rau, củ, quả vẫn tăng giá thiếu kiểm soát, và càng gần Tết càng tăng mạnh. Theo dự báo, nhiều khả năng giá các mặt hàng thực phẩm sẽ tăng 20 đến 30% vì nguồn cung và giá các mặt hàng này chủ yếu do các tiểu thương quyết định, Nhà nước khó quản lý. Trong bối cảnh giá xăng tăng, điều không thể tránh khỏi là giá hàng hóa chắc chắn sẽ tăng theo, khi xăng dầu chiếm đến 20% cơ cấu giá thành sản phẩm. Tuy nhiên, mức tăng này sẽ được điều chỉnh theo đúng cung cầu của thị trường vì năm nay hàng hóa tương đối dồi dào, không có hiện tượng khan hàng. Bên cạnh đó, thu nhập người dân vẫn chưa cải thiện nhiều, dẫn đến nhu cầu mua sắm Tết dù có tăng nhưng cũng không đột biến.

Theo HOÀNG ANH và VIỆT HẢI/nhandan.com.vn