Kiểm soát mức sinh nâng cao chất lượng dân số

Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, duy trì vững chắc mức sinh thay thế là một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần ổn định quy mô dân số, tạo động lực cho KT-XH phát triển và đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực.

Theo các chuyên gia y tế, việc mất cân bằng giới tính khi sinh xảy ra ngay ở lần sinh thứ nhất và đặc biệt cao ở lần sinh thứ 3 trở lên. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, có nhiều trường hợp các cặp vợ chồng đã tìm đến các dịch vụ y tế để lựa chọn giới tính cho thai nhi như: Lựa chọn tinh trùng, xét nghiệm máu, gen, siêu âm trứng... Vì thế, những năm qua, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức đã được ngành dân số tỉnh đẩy mạnh, từng bước khống chế tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh, ổn định tỷ lệ sinh ở các vùng miền. Cụ thể đó là giảm sinh ở những nơi có mức sinh cao, duy trì mức sinh thay thế ở những địa phương có mức ổn định, khuyến khích mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con ở những địa phương có mức sinh thấp và giảm tỷ số giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số.

Nhằm can thiệp và giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, sớm đưa tỷ số giới tính khi sinh trở về mức cân bằng tự nhiên, ngành dân số tỉnh đã tập trung quan tâm và đẩy mạnh tuyên truyền một cách đa dạng, phong phú và thông qua nhiều hình thức, nhiều mô hình, cách làm hay. Trong đó phải kể đến mô hình “Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh”, tập trung chủ yếu vào thay đổi nhận thức của người dân về giới tính trẻ khi sinh. Công tác truyền thông đã được các cán bộ dân số tổ chức một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện, phong tục tập quán của nhân dân các địa phương. 

Mặc dù sinh con một bề đều là 2 con gái, điều kiện kinh tế khá giả, nhưng gia đình chị Hoàng Thị Kim Mai (phường Hồng Hải, TP Hạ Long) không có ý định sinh thêm con thứ 3. Chị Mai chia sẻ: “Gia đình tôi không quan trọng con trai hay con gái, nên khi đã có 2 con gái chúng tôi cũng không có ý định sinh thêm con trai, mà tập trung chăm lo cho các con ăn học, nuôi dưỡng, chăm sóc tốt”.

Cũng nhờ hiệu quả của công tác tuyên truyền mà 90% người dân trên địa bàn tỉnh đã cơ bản nắm bắt được hậu quả của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, lựa chọn giới tính khi sinh; 90% số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ có hiểu biết đầy đủ về hậu quả mất cân bằng giới tính khi sinh đối với việc kết hôn của con cái họ trong tương lai; 100% nam, nữ thanh niên trước khi kết hôn đã tìm hiểu và được tư vấn về giới tính.

Tính đến năm 2020, quy mô dân số của Quảng Ninh đã đạt hơn 1,34 triệu người; tỷ lệ tăng dân số bình quân/năm giai đoạn 2011-2015 là 1,15%/năm, giai đoạn 2016-2020 là 1,12%. Cơ cấu dân số có sự chuyển dịch tích cực từ cơ cấu dân số phụ thuộc sang cơ cấu dân số vàng, dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh. Chất lượng dân số được cải thiện trên nhiều phương diện: Tuổi thọ bình quân năm 2020 là 73,6 tuổi, tương đương với toàn quốc; tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh; tỷ lệ trẻ em được sàng lọc sơ sinh đạt 61,8%; tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ đạt 94,1%... Cùng với đó, các chỉ số sức khỏe của người dân và các chỉ số về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em được cải thiện. 

Với mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 đưa tỷ số giới tính khi sinh của tỉnh dưới mức 109 trẻ em trai/100 trẻ em gái. Theo đó, công tác tuyên truyền, vận động sẽ tập trung vào những địa phương có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao. Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn phổ biến các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho các cán bộ y tế; thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định của pháp luật tại các bệnh viện, trung tâm y tế, các cơ sở cung cấp dịch vụ liên quan đến chẩn đoán giới tính thai nhi, đồng thời đưa vào chương trình giáo dục trong và ngoài trường học... từng bước giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số, đảm bảo an sinh xã hội...