Kiểm soát tồn dư chất kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản

Dư lượng kháng sinh là một trong những nguyên nhân gây mất vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) vì làm ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Bởi vậy, thời gian qua, việc kiểm soát tồn dư chất kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn tỉnh được các ngành, địa phương quan tâm.

Đầm tôm nhà anh Bùi Duy Trình (xã Vạn Ninh, TP Móng Cái) đang được phơi đáy để chuẩn bị xử lý bằng chế phẩm sinh học, phục vụ cho mùa nuôi tôm tháng 2-2017.

Anh Bùi Duy Trình, thôn Đông (xã Vạn Ninh, TP Móng Cái) nuôi tôm từ năm 2011. Đây là hộ nuôi sớm và có diện tích nuôi lớn so với nhiều hộ trên địa bàn. Gia đình anh có 6,8ha đầm. Mỗi năm anh thả 3,8-4 triệu con tôm. Những năm đầu, anh nuôi theo hình thức bán thâm canh. Đến năm 2007, anh bắt đầu chuyển sang nuôi công nghiệp. Lúc đầu, anh cũng giống như nhiều hộ khác, hễ thấy tôm có dấu hiệu bệnh là xử lý bằng cách sử dụng thuốc kháng sinh liều cao. Anh bảo: “Lúc đó, tuy biết việc tồn dư kháng sinh trong thuỷ sản gây hại đến sức khoẻ con người, nhưng khi thấy tôm bệnh, xót của và cũng không biết phải xử lý bằng cách nào nên vẫn phải sử dụng kháng sinh”. Tuy nhiên, năm 2013, anh được Trung tâm Khuyến nông tỉnh mời theo học lớp hướng dẫn kỹ thuật nuôi tôm theo chương trình VietGAP (thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam, do Bộ NN&PTNT ban hành), anh đã chuyển sang xử lý tôm nuôi bằng chế phẩm sinh học. Từ khi sử dụng chế phẩm sinh học trong nuôi tôm, tôm của gia đình anh ít bị bệnh hơn. Anh cũng thường xuyên hướng dẫn các hộ nuôi tôm trong xã sử dụng chế phẩm sinh học trong nuôi trồng thuỷ sản.

Không chỉ hộ anh Trình mà hiện nay rất nhiều hộ dân, doanh nghiệp đã ý thức hơn trong việc bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng bằng cách sử dụng chế phẩm sinh học thay vì sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản. Hoặc nếu có sử dụng kháng sinh khi tôm bệnh thì cũng đảm bảo đúng quy trình, liều lượng.

Theo thống kê của Chi cục Thuỷ sản (Sở NN&PTNT), từ đầu năm 2016 đến nay, toàn tỉnh có hơn 20.690ha nuôi trồng thuỷ sản, trong đó có gần 9.700ha nuôi tôm, 1.800ha nuôi cá, gần 4.200ha nuôi nhuyễn thể... Sản lượng thu hoạch từ nuôi trồng thuỷ sản 11 tháng năm 2016 đạt 44.920 tấn. Các hộ nuôi trồng tập trung ở rất nhiều địa phương, như: Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà, Vân Đồn, Quảng Yên... Để kiểm soát tồn dư hoá chất kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản, những năm qua, Sở NN&PTNT đã chỉ đạo Chi cục Thuỷ sản và Phòng nông nghiệp các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn các hộ quy trình nuôi trồng thuỷ sản bằng các chế phẩm sinh học; không lạm dụng kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản và nâng cao ý thức về tác hại của việc tồn dư chất kháng sinh đối với sức khoẻ con người.

Ngay từ đầu năm Chi cục Thuỷ sản đã tiến hành kiểm tra, giám sát các cơ sở kinh doanh thức ăn phục vụ nuôi trồng thuỷ sản để ngăn chặn việc kinh doanh các loại thuốc nằm ngoài danh mục được phép của Bộ NN&PTNT. Ngoài tuyên truyền trực tiếp, Chi cục còn in băng rôn, sổ tay hướng dẫn nuôi trồng thuỷ sản ATTP và quy định về ATTP cho các hộ nuôi trồng và cả những hộ tiêu thụ sản phẩm; hướng dẫn các hộ thả giống đúng mùa vụ. Năm 2016, Chi cục đã tổ chức 15 lớp hướng dẫn tuyên truyền quy trình nuôi tôm trong vùng dịch cho các hộ; tổ chức được 5 lớp tập huấn phổ biến nội dung, kiến thức về ATTP trong lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản cho 125 lượt người. Chi cục còn tiến hành kiểm tra 3 cơ sở sản xuất kinh doanh giống thuỷ sản, 7 cơ sở kinh doanh thức ăn, chất xử lý cải tạo môi trường dùng trong nuôi trồng thuỷ sản và 12 cơ sở nuôi trồng thuỷ sản. Qua kiểm tra, đã có 6 cơ sở được xếp loại A. Theo Trưởng Phòng Quản lý nuôi trồng thuỷ sản, Chi cục Thuỷ sản Lưu Thế Phương, qua kiểm tra  giám sát ở các địa phương cho thấy, 3 năm trở lại đây hầu hết các hộ nuôi trồng thuỷ sản xử lý môi trường nuôi ngay từ trước khi thả giống và trong quá trình nuôi bằng chế phẩm sinh học. Quá trình kiểm tra cũng chưa phát hiện tồn dư hoá chất kháng sinh trong các loại thuỷ sản được nuôi trồng. Chỉ có một số trường hợp sử dụng chất kháng khuẩn bôi cho cá biển nuôi khi cá bị lở loét.

Tuy nhiên, qua kiểm tra của Chi cục Thuỷ sản cũng cho thấy, nhiều hộ nuôi trồng thuỷ sản còn mắc một số lỗi chủ yếu, như: Việc lưu trữ nhật ký sản xuất năm cũ để phục vụ công tác truy xuất chưa khoa học, còn để mất; việc ghi chép nhật ký còn sơ sài; nhiều hộ, doanh nghiệp nuôi trồng không mặn mà với việc làm giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP. Thực tế đến nay, toàn tỉnh mới có 2 cơ sở nuôi trồng thuỷ sản được cấp chứng nhận đủ điều kiện VSATTP. Việc kiểm tra của các địa phương tại các hộ nuôi trồng chủ yếu bằng cảm quan, chưa lấy mẫu để kiểm tra tồn dư lượng hoá chất kháng sinh. Bởi vậy việc kiểm soát dư lượng kháng sinh tồn dư trong nuôi trồng thuỷ sản vẫn cần được tiếp tục tăng cường.

Cầm Khuê