Một năm khó của cây trồng chủ lực

Theo danh mục cây trồng chủ lực của tỉnh bao gồm các loại: Lúa chất lượng cao, rau an toàn, na, vải, cam, chè và ba kích. Trong những năm gần đây các loại cây chủ lực này đều được tỉnh chỉ đạo các địa phương quan tâm mở rộng diện tích, áp dụng khoa học kỹ thuật trong quy trình trồng, chăm sóc và khai thác.

Nhờ đó đã dần hình thành được các vùng sản xuất tập trung, như: Vùng canh tác lúa chất lượng cao, rau an toàn tại các địa phương; vùng na (TX Đông Triều); vùng cam (huyện Vân Đồn); vùng chè (huyện Hải Hà); vùng ba kích (huyện Ba Chẽ)... Các vùng cây trồng tập trung được đầu tư công nghệ, áp dụng kỹ thuật canh tác hiện đại nên sản lượng được nâng cao, chất lượng sản phẩm ổn định, trở thành loại cây trồng mang lại thu nhập cao, làm giàu của người dân.

Nhân viên HTX Toàn Dân (huyện Ba Chẽ) trồng mới lại diện tích cây ba kích bị chết.

Tuy nhiên, trong năm 2016 do nhiều nguyên nhân, hầu hết các cây trồng chủ lực trên chưa phát huy hết lợi thế, đem lại hiệu quả kinh tế như mong muốn. Trong đó, có 5 loại cây: Na, vải, chè, cam và ba kích thì có thể coi là một năm thất thu. Cây na và cây vải hiện được trồng tập trung chủ yếu tại TX Đông Triều (880ha na, gần 1.100ha vải); thêm 315ha vải chín sớm Phương Nam (TP Uông Bí). Trong năm 2016, do tác động bất lợi của thời tiết lạnh giá kéo dài (tháng 2) khiến cây không ra hoa, người trồng vải Đông Triều phải chịu cảnh mất mùa lớn nhất trong hàng chục năm qua với tổng sản lượng thu hoạch giảm 90% so với những năm trước. Đối với cây na Đông Triều, không bị mất mùa do thời tiết như cây vải, nhưng qua quá trình khai thác dài năm (trung bình khoảng 20 năm), quy trình chăm sóc chưa phù hợp khiến cho nhiều vườn na có dấu hiệu thoái hoá, quả nhỏ, vị chua. Bên cạnh đó việc quản lý và phát huy thương hiệu na Đông Triều chưa hiệu quả, chưa tạo được uy tín trên thị trường khiến cho quả na Đông Triều ngày càng bị giảm giá, mất dần ưu thế cạnh tranh. Năm 2016, vùng na Đông Triều đạt sản lượng trên 6.000 tấn, giảm không nhiều so với năm 2015, nhưng giá bán có sự sụt giảm lớn ngay trong 1 vụ, đã ảnh hưởng nhiều đến thu nhập của người trồng: Đầu vụ, giá bán na tại vườn từ 35.000-40.000 đồng/kg; chính vụ giá chỉ còn từ 10.000-12.000 đồng/kg; cuối vụ, giá từ 15.000-17.000 đồng/kg...

Cây chè Hải Hà, năm 2016 khá đảm bảo về diện tích trồng (980ha) và năng suất (tổng sản lượng 10.000 tấn chè tươi); chất lượng được nâng hơn nhiều so với trước, tuy nhiên giá trị đạt thấp do gặp khó trong khâu xuất khẩu sản phẩm. Nguyên nhân chủ yếu do tư duy xuất thô, chưa chịu đầu tư công nghệ để chế biến sản phẩm tinh, chưa đa dạng các sản phẩm. Điều bất lợi nhất chính là việc “bỏ trứng một giỏ”, thị trường tiêu thụ chỉ tập trung vào Đài Loan (Trung Quốc), không có các thị trường cạnh tranh khác, nên chịu rủi ro cao khi thị trường này biến động. Dẫn đến thu nhập, đời sống của người trồng chè gặp không ít khó khăn, một số hộ đã có tư tưởng thay cây chè bằng cây trồng khác.

Năm 2016 có thể nói là năm thiệt hại nặng nề nhất của cây ba kích khi diện tích trồng ba kích của Ba Chẽ (theo thống kê là 190ha, chiếm 70% tổng diện tích ba kích toàn tỉnh) bị chết đến 60%, trong đó có những vườn ba kích chết đến 90%. Mặc dù thời điểm hiện nay cây ba kích chưa cho thu hoạch song loại cây này được kỳ vọng là siêu lợi nhuận (giá trị mang lại đến tỷ đồng/ha), làm “đổi đời” nông dân, nhất là nông dân ở các vùng sâu, xa. Trong định hướng của tỉnh, cây ba kích sẽ được mở rộng diện tích, riêng huyện Ba Chẽ quy hoạch đến năm 2020 đạt 1.500ha. Tuy nhiên trước thực trạng của năm 2016 cho thấy cần phải nghiên cứu thật nghiêm túc về loại cây trồng này, trong đó xem xét lại về các khâu giống, quy trình trồng, chăm sóc, để đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển của cây.

Riêng đối với cây cam Sen Vân Đồn, tuy diện tích hiện tại không cao (khoảng gần 200ha), nhưng giá bán và thị trường tiêu thụ của sản phẩm này hiện rất mở. Bởi vậy, năm 2016 ngành nông nghiệp tỉnh đặt mục tiêu mở rộng vùng cam, cụ thể đến năm 2020 đạt 1.000ha trên toàn tỉnh, trong đó lộ trình mỗi năm từ 150-200ha. Tuy nhiên, việc mở rộng diện tích vùng cam đang gặp khá nhiều khó khăn, do vùng thổ nhưỡng phù hợp với cây cam Sen không nhiều, giá trị đầu tư 1ha cam lớn, thời gian chờ thu hoạch lâu. Vân Đồn đang tích cực mở rộng diện tích vùng cam (gần 1.000ha), tuy nhiên trong khâu quy hoạch chưa thực sự sát điều kiện thực tế, mục tiêu đặt ra quá cao và chưa phù hợp với các yếu tố về nguồn lực để thực hiện. Bởi vậy đến hết năm 2016 dự kiến toàn tỉnh mới mở rộng được khoảng 70ha cam Sen, khá thấp so với mục tiêu đề ra.

Có thể thấy các vùng sản xuất tập trung các cây trồng chủ lực của tỉnh đã và đang mang lại sản lượng, giá trị lớn, là tiền đề quan trọng để ngành nông nghiệp tỉnh có bước tăng trưởng tiếp theo. Bởi vậy các ngành chức năng, địa phương và người trồng cần dành sự ưu tiên đầu tư cho các loại cây này, đảm bảo phát triển bền vững, nâng cao chất lượng, gìn giữ thương hiệu sản phẩm.

Việt Hoa