Nghệ sĩ, nhà báo Công Vượng và những bức ảnh để đời

Nhà báo lão thành Công Vượng, nguyên phóng viên Báo Quảng Ninh còn được biết đến với vai trò là một nghệ sĩ nhiếp ảnh gạo cội, một hội viên kỳ cựu của Hội VHNT Quảng Ninh. Trong cuộc đời tác nghiệp và sáng tác ảnh nghệ thuật của mình, ông đã có được những bức ảnh để đời, đi vào lịch sử nhiếp ảnh Quảng Ninh.

Bức ảnh Bác Hồ nâng niu hòn than của nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng.

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Công Vượng sinh năm 1934, gắn bó với chiếc máy ảnh từ rất sớm từ khi còn là phóng viên Báo Vùng mỏ, sau này là Báo Quảng Ninh. Nhà báo, nghệ sĩ  nhiếp ảnh Đỗ Kha nhớ lại: Khi tôi còn là thợ mỏ vào những năm cuối thập niên 50 của thế kỷ trước, đã thấy anh lên các công trường Bàng Danh A, Lộ Phong (mỏ Hà Tu, nay là khai trường của Công ty CP Than Hà Tu) để chụp ảnh viết báo. Ông đã chụp những bức ảnh quý giá về thời kỳ khai thác thủ công cuốc than, đẩy xe goòng dùng xẻng xúc than hất lên ô tô, cảnh những chiếc máy xúc đầu tiên ở khu mỏ. Từ những năm tháng thực tế trên công trường, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng đã có nhiều sáng tác về thợ mỏ, công việc sản xuất than, tự vệ mỏ.

Tuy nhiên, những bức ảnh làm nên tên tuổi nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng lại không phải là ảnh chụp mỏ. Cuộc đời chụp ảnh của nhà báo nghệ sĩ Công Vượng có 2 sự kiện đáng nhớ nhất và ông còn giữ được những thước phim đó là ảnh chụp Bác Hồ nâng niu hòn than Tết Ất Tỵ 1965 và ảnh chụp An-vơ-rét phi công Mỹ bị bắt sống ở Vùng mỏ. Nhà báo, nghệ sĩ Công Vượng kể: "Tôi nhớ chiều 5/8/1964, cả thị xã Hòn Gai (nay là TP Hạ Long) vang động tiếng gào rú của máy bay, tiếng súng cao xạ, đại liên, trung liên v.v. từ bốn phía bắn lên. Ban biên tập Báo triệu tập cuộc hội ý chớp nhoáng và phân công nhiệm vụ cho các cán bộ, phóng viên theo dõi tình hình chiến sự".

Khi cuộc chiến đấu chấm dứt được khoảng mươi phút thì Đài Phát thanh thị xã Hòn Gai đưa tin máy bay Mỹ đã bị bắn rơi, giặc lái nhảy dù rơi ngoài Vịnh. Tôi lập tức cầm máy ảnh cùng sổ công tác lao đi lấy tư liệu. Tuy nhiên, rất tiếc là khi ra tới nơi thì viên phi công đã bị bắt và được đưa đi rồi. Cho tới khoảng hơn 20 giờ cùng ngày, trong lúc đang bắt đầu ăn cơm tối thì tôi nhận được tin Toà soạn báo tin tên giặc lái nhảy dù hiện đang bị giam giữ tại Bãi Cháy. Thế là tôi buông bát, cầm nhanh máy ảnh lên đường.

Bức ảnh chụp viên phi công Mỹ của nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng.

Nghệ sĩ, nhà báo Công Vượng qua phà đến đơn vị hải quân, thấy anh em chiến sĩ đang khẩn trương giải quyết hậu quả, chuẩn bị cho trận chiến đấu mới. Trong căn phòng rộng hơn 10m2, trung úy phi công An-vơ-rét đang ngồi trên một ghế đẩu giữa phòng trả lời thẩm vấn. 

Nghệ sĩ, nhà báo Công Vượng đưa máy ảnh lên chụp, An-vơ-rét phản ứng rất nhanh, cố ý để không cho ghi hình. "Tôi hạ máy xuống, nhìn thẳng vào y, tỏ thái độ rất nghiêm khắc. Thấy vậy, An-vơ-rét cúi đầu xuống để tránh ánh mắt của tôi. Tôi liền giơ máy bấm liên tục 3 kiểu chưa đầy 1 phút... Về tới, tôi vào ngay buồng tối để tráng phim, rửa ảnh. Xem đi xem lại 3 kiểu ảnh, và chọn kiểu viên phi công cúi đầu, đôi mắt nửa như ngạc nhiên, lấm lét, nửa như sợ hãi, khuất phục. Bức ảnh đã được đăng trên báo Quảng Ninh và báo Nhân Dân ngay sau ngày diễn ra Chiến thắng trận đầu 5/8/1964 và đã gây ấn tượng mạnh trên công luận".

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng giới thiệu với công chúng bức ảnh viên phi công Mỹ cúi đầu. Ảnh: Phạm Học.

Tết Ất Tỵ năm 1965, nhà báo Công Vượng được cơ quan Báo Quảng Ninh phân công chụp ảnh Bác Hồ  khi Người về thăm nói chuyện với nhân dân Vùng mỏ. Đồng chí Nguyễn Thọ Chân thay mặt tỉnh và ngành Than dâng lên Bác hòn than thứ 5 triệu. Nghệ sĩ Công Vượng trước đó đã chụp ảnh nhiều về than nên nắm bắt khoảnh khắc này rất tự nhiên. Khi ông thấy Bác Hồ nâng hòn than lên và căn dặn hãy sản xuất nhiều than cho Tổ quốc, lập tức ông nâng máy lên.

Bức ảnh lớn đăng ngay trang nhất số báo hôm sau khiến nhiều độc giả xúc động. Ảnh chụp Bác Hồ từ bên trái nâng hòn than bên kia là Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thọ Chân. Hòn than tay Bác có giá trị biểu tượng đó là vàng đen thứ sản phẩm quý giá mà cả nước đang trông đợi vào sự tăng năng suất cải tiến kỹ thuật để ngày càng làm nhiều than cho Tổ quốc, góp phần xây dựng Chủ nghĩa Xã hội. Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Công Vượng còn nhiều bức ảnh đáng chú ý khác nhưng chỉ với 2 bức ảnh vừa kể cũng đủ để khẳng định tên tuổi của ông trong làng báo, làng văn nghệ Quảng Ninh.

Huỳnh Đăng

[links()]