"Tôi muốn làm một công trình mang tính sử thi về người anh hùng của Vùng mỏ"

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng là tác giả tượng đài trận địa pháo và Anh hùng LLVTND Đặng Bá Hát. Công trình đang được hoàn thiện tại đầu cầu Bãi Cháy (phía Hòn Gai), nơi người chiến sĩ tự vệ mỏ Đặng Bá Hát đã anh dũng hy sinh. Phóng viên Báo Quảng Ninh Cuối tuần vừa có cuộc trò chuyện với nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng về ý tưởng và quá trình thực hiện công trình này. 

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng. Ảnh: Nhân vật cung cấp

- Thưa ông, lần đầu tiên một nhà điêu khắc từ miền Nam ra Bắc làm tượng đài, điều này với ông có gì đặc biệt?

+ Thú thực, hơn 30 năm trước, tôi cũng đã được mời làm tượng đài chiến thắng trên đỉnh núi Bài Thơ. Đích thân tướng Sùng Lãm (lúc đó là Tư lệnh Đặc khu Quảng Ninh - PV) làm mẫu để tôi phác họa tượng đài. Tướng Sùng Lãm cũng sẵn sàng đáp ứng tất cả những yêu cầu của tôi. Tôi và nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê, một nhà điêu khắc có tiếng ở Quảng Ninh, đã phối hợp lên ý tưởng cụ thể. Nhưng lần đó vì nhiều lý do mà cụm tượng đài này đã không được làm nữa. Thế là tôi lỡ hẹn với Quảng Ninh.

Còn bây giờ, lần đầu tiên tôi là một người miền Nam ra Bắc làm tượng đài về nhân vật lịch sử anh hùng nên phải làm cho khác cái gu quen thuộc đi.

Chiến tranh đã lùi xa lâu rồi. Thời này là thời của dựng xây của phát triển du lịch. Bởi vậy, tôi phải làm tượng đài anh hùng Đặng Bá Hát với cái nhìn sử thi chứ không thể dựng bom đạn, chiến tranh vào đó được. Những cái gì là chứng tích chiến tranh sẽ có ở bảo tàng bên dưới. Riêng tượng đài thì chỉ có hình tượng nghệ thuật mà thôi. Mà nói cho đến cùng, cái làm nên chiến thắng, cái quyết định vẫn là lòng yêu nước chứ không phải ở súng đạn. Bởi vậy, tôi xây dựng hình tượng anh hùng Đặng Bá Hát dâng hiến trái tim cho Tổ quốc. Đặng Bá Hát chiến đấu bằng trái tim yêu nước. Từ tình yêu nước ấy mà tiến lên và chiến thắng. Chiến thắng rồi thì hân hoan chào mừng trong hòa bình. Những báng súng thì đã quá quen rồi tôi không mô tả nữa. Tôi tập trung vào biểu tượng trái tim và ánh sáng từ lòng yêu nước…

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng vẽ tranh. Ảnh: Phạm Học

- Vậy ông đã thể hiện ý tưởng vừa nói như thế nào?

+ Tôi dùng vỏ của những trái bom đã nổ để tạo hình thành những bông hoa gọi là “hoa chiến thắng”. Trên người các chiến sĩ tự vệ có những chiếc lá ngụy trang mang hình trái tim chứa đựng tinh thần yêu nước. Và những chiến sĩ tự vệ ở Hòn Gai năm xưa chiến đấu nhưng quanh họ không để súng ống gì cả. Họ chiến đấu bằng trái tim yêu nước. Chân dung nhân vật chính là anh hùng Đặng Bá Hát được làm bằng đá theo hướng vươn lên. Tôi muốn nói rằng dưới ánh sáng của tình yêu nước chúng ta hãy tiến lên để hiến dâng trái tim cho Tổ quốc.

Tôi muốn đổi lại cách nhìn, thay vì lối tuyên truyền cổ động quen thuộc, đối với thành phố du lịch Hạ Long phải làm cái mới, cái lạ theo cách nhìn mới để thu hút khách du lịch.

Vì vậy tôi thiết kế những trái tim hóa thành hoa chiến thắng, thành ca khúc khải hoàn. Mà không chỉ người thợ mỏ ca khúc khải hoàn, tôi còn xây dựng hình tượng đồng bào các dân tộc Quảng Ninh cùng chung niềm vui chiến thắng. Nhân vật chính là anh hùng Đặng Bá Hát hiến dâng trái tim của mình cho Tổ quốc; các nhân vật khác cũng vậy, họ hiến dâng trái tim mình. Tôi thiết kế những trái tim ấy bằng thủy tinh để luôn phát ra ánh sáng khi có mặt trời chiếu vào.

Quá trình thi công tượng đài. Ảnh: Nhân vật cung cấp

- Được biết, quá trình ông đi chọn chất liệu, thi công và vận chuyển diễn ra ở những địa điểm rất xa. Vậy ông và nhóm thực hiện đã phải đối diện với những khó khăn gì?

+ Tôi ví dụ như tảng đá cao 3m, dài 8m phải chọn và thi công ở Bà Rịa - Vũng Tàu nhiều ngày. Sau đó dùng đến 2 cần cẩu đưa lên xe tải lớn rồi chuyển đi, mỗi ngày chỉ đi được vài chục cây số; mất 12 ngày mới ra đến Hạ Long. Do đó chúng tôi phải chia ra, một số bộ phận thi công ở Vũng Tàu, một số công đoạn khác lại thi công ở Bình Dương, Đà Nẵng. Sau đó, chúng tôi mới đem ra Hạ Long lắp ráp. Chứ công trình lớn như thế không thể chở nguyên khối ra được. Ngoài đá ra, công trình còn có những chất liệu như inox, mảnh vỏ quả bom. Tôi dùng inox bởi đây là chất liệu mới, đẹp, mang tính chất đương đại. Rồi tôi lại phải đi lùng tìm mua những vỏ trái bom. Dự kiến cuối năm 2018, công trình sẽ được khánh thành.

Bản vẽ phối cảnh công trình.

- Thưa ông, Anh hùng LLVTND Đặng Bá Hát vốn là tự vệ mỏ. Vậy hình ảnh người thợ mỏ Đặng Bá Hát được ông thể hiện như thế nào?

+ Khí chất của người thợ mỏ toát ra từ chân dung, nét mặt, từ chiếc mũ thợ mỏ của anh hùng Đặng Bá Hát. Còn cụ thể về thân thế, cuộc đời người thợ mỏ trở thành anh hùng như thế nào thì mời du khách hãy xuống nhà lưu niệm, bảo tàng ngay phía dưới chân tượng đài. Ở đó trưng bày nhiều hiện vật về Đặng Bá Hát. Công trình bên dưới do đơn vị khác thi công. Tôi chỉ đảm nhiệm phần tượng đài nghệ thuật ở bên trên.

- Đến thời điểm này, ông còn điều gì băn khoăn về tượng đài?

+ Tất nhiên là tôi hài lòng. Thực hiện tượng đài này tôi đã làm hết mình. Rất tiếc tài năng của tôi chỉ có ngần đó chứ nếu tôi tài năng hơn thì cụm tượng đài này sẽ đẹp hơn.

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng trong quá trình thực hiện tượng đài. Ảnh: Nhân vật cung cấp

- Cám ơn ông về cuộc trò chuyện này!
 

Phạm Học (Thực hiện)