Nhân rộng và đổi mới các mô hình tự quản trong nuôi trồng thủy sản

Những năm gần đây, tại một số địa phương trong tỉnh xuất hiện nhiều mô hình tổ tự quản, tổ quản lý cộng đồng nuôi trồng thủy sản (NTTS) với những cách làm khá sáng tạo, qua đó nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ và giá trị các vùng NTTS. Tuy nhiên, nhiều mô hình cũng cần đổi mới hoạt động để đáp ứng nhu cầu thực tế, bởi điều kiện hạ tầng tại hầu hết các vùng nuôi ngày càng thiếu và yếu, nguy cơ dịch bệnh trong NTTS cao.

Khu NTTS Hà An (TX Quảng Yên) đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.

Tổ quản lý cộng đồng NTTS Hà An (TX Quảng Yên) là mô hình đã đi vào hoạt động gần chục năm nay. Mục tiêu của tổ là tập hợp một số chủ nuôi có diện tích ao đầm liền kề nhau (thuộc khu 12) để cùng đảm bảo an ninh trật tự, chống mất cắp tài sản. Đến nay, tổ có 86 thành viên, bằng 100% số hộ nuôi trồng tại khu vực với tổng diện tích nuôi 156ha. Nhiệm vụ của tổ được mở rộng, không chỉ đảm bảo ANTT mà còn bảo vệ môi trường nuôi, phòng chống dịch bệnh, liên kết sản xuất...

Cụ thể, tổ có lịch làm vệ sinh môi trường, khơi thông các công trình cấp, thoát nước; cải tạo một số vị trí cần thiết thuộc các công trình hạ tầng dùng chung; lên lịch cấp nước, xả nước cho các đầm trong khu; thỏa thuận về thời điểm thu hoạch để tránh bị ép giá... Mọi hoạt động trong tổ dựa trên quy chế mà các thành viên tham gia ký cam kết và được chính quyền phường Hà An xác nhận...

Ông Nguyễn Văn Khang, Tổ trưởng Tổ quản lý cộng đồng NTTS Hà An, cho biết: Sở dĩ Hà An làm được điều này bởi các hộ nuôi đều sử dụng chung nguồn nước cấp và cùng thải ra hệ thống kênh nước thải của toàn khu vực, nên có quyền lợi và nghĩa vụ chung. Hơn nữa, các hộ tự ký cam kết nên có ý thức cùng bảo nhau nêu cao trách nhiệm, không vì lợi ích của riêng mình mà làm ảnh hưởng đến các hộ nuôi khác. Thông qua tổ này, hoạt động sản xuất của toàn bộ khu vực NTTS Hà An nhiều năm qua khá đồng bộ, thống nhất, giảm dịch bệnh, nâng cao hiệu quả kinh tế. Hiện năng suất trung bình của toàn khu đạt 20 tấn/ha/năm, nhiều hộ nuôi đạt đến 30 tấn/ha/năm; các diện tích bị thiệt hại vì dịch bệnh mỗi năm không lớn.

Hiện đường cấp thoát nước tại vùng NTTS Vạn Ninh (TP Móng Cái) vẫn dùng chung, dễ lây nhiễm bệnh dịch cho đối tượng nuôi.

Cùng với Hà An, nhiều địa phương khác cũng có những mô hình tổ tự quản, tổ quản lý cộng đồng NTTS khá hiệu quả như: Tổ tự quản ANTT cụm NTTS ven biển xã Hoàng Tân (TX Quảng Yên); Tổ tự quản ANTT trên biển xã Đầm Hà, Tổ giám sát giống thủy sản Đầm Hà (huyện Đầm Hà); Tổ quản lý cộng đồng NTTS xã Vạn Ninh (TP Móng Cái)... Các tổ này đều tập trung giải quyết được một số việc khó, nóng như tranh chấp bãi triều, phòng chống dịch bệnh...

Đơn cử như Tổ tự quản ANTT trên biển xã Đầm Hà có 42 thành viên, chiếm 90% tổng số hộ NTTS trong khu vực bãi triều của xã đã cùng nhau thống nhất ý kiến trong việc phân định ranh giới diện tích NTTS và diện tích dành để khai thác tự nhiên trên bãi triều, qua đó cơ bản xử lý được tình trạng tranh chấp bãi triều từng diễn ra những năm trước đây. Tổ quản lý cộng đồng NTTS xã Vạn Ninh thành lập trên cơ sở tập hợp đại diện các tổ, nhóm NTTS tại 5 thôn trên địa bàn và nhiệm vụ chủ yếu là phòng chống dịch bệnh. Vào vụ nuôi, các thành viên trong tổ thống nhất với nhau về việc mua giống, thời điểm thả giống, cấp thoát nước, đặt hàng về chủng loại thức ăn, chế phẩm sinh học dùng cho đối tượng nuôi... Đây là những điều kiện hết sức cần thiết để giảm nguy cơ nhiễm dịch bệnh, bởi hạ tầng vùng NTTS Vạn Ninh chưa hoàn thiện và từ lâu chưa được cải tạo, nâng cấp, nên nguy cơ nhiễm dịch bệnh rất cao.

Riêng Tổ giám sát giống thủy sản Đầm Hà hoạt động theo cơ chế nhà nước và nhân dân cùng làm. Thành viên hạt nhân của tổ ngoài các hộ NTTS còn có đại diện các phòng chức năng của huyện và chính quyền cấp xã. Nhiệm vụ của tổ là giám sát các hộ nuôi sử dụng con giống đảm bảo an toàn, có nguồn gốc, đã được kiểm dịch. Hằng năm, huyện Đầm Hà bỏ kinh phí từ 1-2 tỷ đồng để hỗ trợ 30% giá trị giống cho các hộ nuôi thực hiện đúng quy định (mỗi hộ được hỗ trợ không quá 3 lần). Từ hoạt động của tổ và cơ chế hỗ trợ của huyện Đầm Hà đã nâng cao ý thức của mỗi người NTTS trên địa bàn...

Lãnh đạo huyện Đầm Hà kiểm tra các cơ sở NTTS của người dân trên địa bàn. Ảnh: Vạn Triều (CTV)

Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, tuy nhiên các mô hình tổ tự quản, tổ quản lý cộng đồng NTTS vẫn có nhiều tồn tại, dẫn đến chưa đạt hết những mục tiêu đề ra. Cụ thể là việc tổ chức của các tổ chưa có tính gắn kết chặt chẽ, không có quỹ chung, chế tài xử lý vi phạm chỉ mang tính hình thức, nhiều mô hình hoạt động phụ thuộc vào sự “hà hơi, tiếp sức” của chính quyền... Vì vậy, các tổ cần đổi mới hoạt động để phù hợp với tình hình thực tế, trong đó phát huy hơn nữa sức mạnh đoàn kết, tinh thần trách nhiệm của mỗi thành viên trong tổ.

Việt Hoa