Nỗ lực của ông Macron thuyết phục ông Trump về Ukraine

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 24/2 tới Washington gặp người đồng cấp Mỹ Donald Trump, với nhiệm vụ khẩn cấp là hàn gắn rạn nứt ngày càng lớn giữa Mỹ với Ukraine, hy vọng thiết lập lộ trình mới cho các cuộc đàm phán chấm dứt xung đột Ukraine.

Giữa lúc mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đối mặt nhiều căng thẳng gần đây, các lãnh đạo châu Âu ngày càng lo ngại trước những lời chỉ trích gay gắt của ông Trump đối với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cũng như xu hướng xích lại gần nhau của Mỹ và Nga.

Tổng thống Trump gần đây điện đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin, thúc đẩy tiến trình đàm phán chấm dứt xung đột. Phái đoàn cấp cao Nga, Mỹ ngày 18/2 gặp nhau ở Arab Saudi để bàn về xung đột Ukraine và mối quan hệ giữa hai nước. Song những cuộc gặp đó không có sự góp mặt của Ukraine hay các đồng minh châu Âu.

Hai cấp dưới của ông Trump gồm Phó tổng thống JD Vance và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tháng này cũng gây chấn động với những phát biểu trong chuyến thăm châu Âu đầu tiên sau khi nhậm chức. Họ chỉ trích các đồng minh châu Âu, nhấn mạnh kết nạp Ukraine vào NATO hay việc Kiev giành lại toàn bộ lãnh thổ là "thiếu thực tế".

Cùng ngày ông Macron tới Washington, Mỹ cùng với Nga, Triều Tiên và Iran cũng đã bỏ phiếu chống lại nghị quyết do Ukraine đệ trình lên Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án chiến dịch tấn công của Nga.

Tại Phòng Bầu dục, ông Macron đã cố cứu vãn mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, kéo ông Trump xích lại gần hơn với châu Âu và Ukraine. Tổng thống Pháp đã liên tục thêm những câu "cảm ơn" và "ngài Donald thân mến" khi nói chuyện. Ông cảm ơn ông Trump đã sắp xếp lại lịch trình để gặp mình.

"Tổng thống Pháp đã tự coi mình như người thì thầm bên ông Trump. Cách hành xử cẩn trọng của ông với Tổng thống Mỹ đã được thể hiện đầy đủ tại Nhà Trắng", Brian Bennet, nhà phân tích của Time, nhận xét.

Giới quan sát thêm rằng cuộc gặp ở Nhà Trắng cho thấy sự thân thiện, ít nhất là trước ống kính. Ông Macron tuyên bố họ đã đạt được những tiến bộ về việc Mỹ ủng hộ kế hoạch triển khai quân đội châu Âu đến Ukraine để gìn giữ hòa bình sau khi các bên đạt được thỏa thuận chấm dứt giao tranh. Trong khi đó, ông Trump cũng nói ngưỡng mộ cách ông Macron điều phối nỗ lực xây dựng lại nhà thờ Đức Bà Paris sau vụ hỏa hoạn năm 2019.

Ông Macron có mối quan hệ lâu dài và phức tạp với ông Trump. Trong nhiệm kỳ đầu, họ đã có nhiều cuộc gặp gỡ, những cái bắt tay nồng ấm và thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau, nhưng đôi khi quan hệ cũng căng thẳng vì những bình luận gay gắt từ phía ông Trump.

Trong nhiệm kỳ này, ngoài việc tìm cách duy trì quan hệ với Mỹ, ông Macron cũng cố gắng vạch kế hoạch cho tương lai Washington có thể không còn là đối tác tin cậy của châu Âu trong cuộc đối đầu với Moskva.

"Đã đến lúc chấm dứt đổ máu và khôi phục hòa bình. Tôi nghĩ chúng tôi sẽ cùng làm điều đó. Chúng tôi đã có một số cuộc trò chuyện tuyệt vời, trong đó có cả với Nga, kể từ khi tôi trở lại Nhà Trắng", ông Trump nói khi đứng cạnh ông Macron tại Phòng Đông.

Ông Macron trong khi đó dường như cũng ngầm gửi đi thông điệp về xung đột Ukraine, nói rằng "tôi nghĩ không ai trong căn phòng này muốn sống trong thế giới mà luật pháp và biên giới quốc tế có thể bị vi phạm từ ngày này sang ngày khác", ông nói.

Trong khi nhiều người chỉ trích đề xuất "đổi khoáng sản lấy viện trợ" của ông Trump với Ukraine, Tổng thống Macron coi đó là cách để khiến Tổng thống Mỹ tiếp tục quan tâm và đầu tư vào nỗ lực bảo vệ Ukraine. Ông nói Tổng thống Zelensky sẽ tới Washington trong những tuần tới để thảo luận về thỏa thuận khoáng sản với Mỹ và nói rằng đó là "bước tiến quan trọng", thậm chí là "bước ngoặt" hướng tới sự tham gia của Mỹ vào thỏa thuận hòa bình.

Trong cuộc họp báo chung, ông Trump không đưa ra bất kỳ cam kết nào về Ukraine hay an ninh châu Âu. Thay vào đó, ông Macron đã tự thay mặt Mỹ phát biểu. Ông nhấn mạnh nếu có thỏa thuận hòa bình Ukraine mà Mỹ cùng các nước châu Âu đàm phán với Nga, bất kỳ hành động vi phạm nào cũng sẽ dẫn tới xung đột "với tất cả những bên tham gia vào tiến trình hòa bình".

Ông Macron dường như đã cố gắng ràng buộc ông Trump vào một tuyên bố công khai về hỗ trợ của Mỹ đối với các đảm bảo an ninh của châu Âu với Ukraine, theo giới quan sát.

"Chúng tôi muốn hòa bình nhanh chóng, nhưng cũng không muốn thỏa thuận không công bằng. Có những người châu Âu sẵn sàng cung cấp đảm bảo an ninh và bây giờ có thông điệp rõ ràng rằng Mỹ là đồng minh sẵn sàng đoàn kết với cách tiếp cận đó. Tôi cho rằng đó là bước ngoặt", ông nói.

Lãnh đạo Pháp cũng ca ngợi khả năng răn đe của Mỹ. Sự răn đe đó bắt đầu từ lời hứa 75 năm qua của Mỹ thông qua NATO để bảo vệ châu Âu trước các mối đe dọa từ Nga.

Ông Trump không xác nhận hay phủ nhận phát biểu của ông Macron. Tuy nhiên, ông nói rằng "tôi không nghĩ các vị cần nhiều ủng hộ cho lực lượng an ninh bên trong Ukraine. Tôi nghĩ đó không phải vấn đề. Một khi thỏa thuận được ký kết, Nga sẽ quay trở lại với công việc của riêng họ, Ukraine và châu Âu cũng vậy".

Tuy nhiên, Tổng thống Pháp cũng cảnh báo người đồng cấp Mỹ không nên quá tin tưởng ông Putin, cho hay ông đã có nhiều cuộc thảo luận với Tổng thống Nga trước khi xung đột Ukraine nổ ra.

"Ông Putin phủ nhận mọi thứ, nhưng chúng tôi lúc đó không nhận được đảm bảo an ninh nào. Đây là lý do năng lực răn đe mạnh mẽ là cách duy nhất có thể chắc chắn rằng chúng ta sẽ được tôn trọng", ông Macron nói.

Trước chuyến thăm, ông Macron đã tuyên bố có thể thuyết phục ông Trump rằng hợp tác với Nga không đem lại lợi ích.

"Tôi biết và tôn trọng ông ấy, tin rằng ông ấy cũng đối với tôi như vậy. Tôi sẽ nói với Tổng thống Trump là 'ngài không thể tỏ ra yếu đuối khi đối mặt với ông Putin. Đó không phải là ngài hay thương hiệu của ngài. Nó cũng không đem lại lợi ích cho ngài'", ông Macron nói trong cuộc hỏi đáp trực tiếp trên mạng xã hội tuần trước.

Ông Macron đã triệu tập hai cuộc họp khẩn cấp với các đối tác châu Âu tuần trước, nhằm thống nhất cách phản ứng trước những động thái từ Mỹ, tăng cường đòn bẩy cho Ukraine và củng cố năng lực phòng thủ châu Âu.

Trước chuyến công du Mỹ, ông cũng đã điện đàm với các lãnh đạo châu Âu, gồm cả Thủ tướng Anh Keir Starmer, người dự kiến gặp ông Trump tuần này và sẽ tiếp nối cuộc đàm phán của châu Âu với Mỹ về xung đột Ukraine.

Pháp và Anh đã dẫn đầu cuộc thảo luận về khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu tới Ukraine hậu xung đột trong nhiều tháng qua, nhưng các lãnh đạo khác của châu Âu chưa thể thống nhất một kế hoạch hoàn chỉnh.

"Ông Macron có đủ kinh nghiệm để có cách hành xử đúng đắn. Tuy nhiên, không có gì đảm bảo nó sẽ hiệu quả trong nỗ lực thuyết phục ông Trump", tiến sĩ Celia Belin, chuyên gia về Mỹ tại tổ chức Hội đồng Đối ngoại châu Âu, nói.