Nobel y sinh vinh danh nghiên cứu về điều hòa gene

Giải Nobel năm nay vinh danh hai nhà khoa học Mỹ vì đã khám phá ra nguyên lý cơ bản chi phối cách thức điều hòa hoạt động của gene.

Ngày 7-10, giải Nobel y sinh được trao cho hai nhà khoa học người Mỹ Victor Ambros và Gary Ruvkun vì đã khám phá ra microRNA và vai trò của nó trong quá trình điều hòa gene sau phiên mã.

Giải do Hội đồng Nobel của Viện Karolinska (Thụy Điển) lựa chọn với giải thưởng là 11 triệu crown Thụy Điển (1,1 triệu USD).

Trong cơ thể chúng ta, thông tin được lưu trữ trong nhiễm sắc thể được ví như một hướng dẫn sử dụng cho tất cả các tế bào. Mọi tế bào đều chứa cùng nhiễm sắc thể, vì vậy có chung một bộ gene. Tuy nhiên, các loại tế bào khác nhau, chẳng hạn như tế bào cơ và tế bào thần kinh lại có những đặc điểm rất riêng biệt.

Những khác biệt này xuất hiện như thế nào? Câu trả lời nằm ở quá trình điều hòa gene, cho phép mỗi tế bào chỉ chọn các hướng dẫn có liên quan. Điều này đảm bảo rằng trong mỗi loại tế bào có các gene phù hợp hoạt động.

Nhà khoa học Victor Ambros và Gary Ruvkun quan tâm đến cách mà các loại tế bào khác nhau phát triển. Họ đã khám phá ra microRNA, một loại phân tử RNA nhỏ mới đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều hòa gene.

"Khám phá mang tính đột phá của họ đã tiết lộ một nguyên lý hoàn toàn mới về quá trình điều hòa gene cần thiết cho các sinh vật đa bào, bao gồm cả con người", hội đồng trao giải cho biết. Hiện nay người ta biết rằng bộ gene người mã hóa cho hơn 1.000 microRNA. Khám phá này đã tiết lộ một hướng hoàn toàn mới về điều hòa gene.

Trước đó, các dự đoán cho rằng nghiên cứu về ung thư hoặc thuốc điều trị bệnh tim mạch có thể giành giải Nobel y sinh, mang lại tia hy vọng cho thế giới đang chìm trong khủng hoảng.

Năm ngoái, giải Nobel y sinh được trao cho các nhà nghiên cứu Katalin Kariko và Drew Weissman cho công trình nghiên cứu về công nghệ RNA thông tin mở đường cho vắc xin ngừa COVID-19 mang tính đột phá.

Ông Victor Ambros sinh năm 1953 tại Hanover, New Hampshire, Mỹ. Ông hiện là giáo sư khoa học tự nhiên tại Trường Y Đại học Massachusetts. Ông Gary Ruvkun sinh năm 1952 tại Berkeley, California, Mỹ. Ông hiện là giáo sư di truyền học tại Trường Y Harvard.

Được trao từ năm 1901, giải Nobel vinh danh những người, theo lời của nhà khoa học và người sáng lập giải thưởng Alfred Nobel, "mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại". Giải thưởng nêu bật những tiến bộ đáng khích lệ vào thời điểm thế giới đang chứng kiến những cuộc chiến tranh tàn khốc ở Trung Đông và Ukraine.

Ông Nobel đã chỉ định Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao giải thưởng về hóa học và vật lý, Viện hàn lâm Văn học Thụy Điển, Viện Karolinska Institute của Thụy Điển trao giải y sinh và Quốc hội Na Uy trao giải về hòa bình. Năm 1968, giải Nobel kinh tế được bổ sung và do Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao, theo cùng nguyên tắc như các giải thưởng khác.

Trong hơn 100 năm qua, những người từng đoạt giải Nobel đáng chú ý bao gồm các nhà khoa học Albert Einstein, Niels Bohr và Marie Curie, các tác giả Ernest Hemingway và Albert Camus, và các nhà lãnh đạo truyền cảm hứng như Martin Luther King Jr., Nelson Mandela.

Lễ trao giải sẽ được tổ chức vào ngày 10-12, trong đó giải Nobel hòa bình trao tại Na Uy, còn các giải khác trao tại Thụy Điển.