Nông nghiệp tiếp tục lập kỷ lục

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, năm 2023 nông nghiệp vẫn đạt mức tăng trưởng 3,83%, cao nhất trong 10 năm qua, tiếp tục giữ vững vị trí 'là trụ đỡ của nền kinh tế'.

Một năm "trúng lớn" của ngành nông nghiệp khi xuất khẩu trên 53 tỉ USD, với hàng ngàn nông dân thu tiền tỉ từ sầu riêng, cà phê, lúa gạo...

Hàng ngàn nông dân thu tiền tỉ

Khi nói đến sầu riêng ở tỉnh Bình Phước, gần như ai cũng nhắc đến ông Trương Văn Đảo (thôn Bàu Nghé, xã Phước Tín, thị xã Phước Long).

Với hơn 30ha sầu riêng (khoảng 20ha sầu riêng 5 - 6 năm tuổi, còn lại từ 1 - 4 năm tuổi), vụ năm nay ông Đảo thu hơn 300 tấn quả. Với giá bình quân 60.000 đồng/kg, ông thu về hơn 18 tỉ đồng, tăng 13 tỉ đồng so với niên vụ trước đó.

"Tôi đang tăng cường chăm sóc cây, thậm chí có thể mở rộng diện tích vì kỳ vọng năm tới giá sẽ ổn định ở mức cao. Năm 2024, nếu vườn cho khoảng 400 - 450 tấn trái, cộng thêm giá bán tới, thu nhập sẽ còn tăng mạnh", ông Đảo nhận định.

Sầu riêng, cùng với cà phê và lúa gạo là ba mặt hàng có mức tăng giá mạnh nhất với doanh số xuất khẩu tăng ấn tượng trong năm 2023, góp phần quan trọng cho tăng trưởng của ngành nông nghiệp, cũng như đưa hàng chục ngàn nông dân trở thành tỉ phú.

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 30-12, ông Đặng Phúc Nguyên - tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - cho biết với sản lượng sầu riêng năm nay trên 1 triệu tấn (tăng 15,9% so với năm 2022), kim ngạch xuất khẩu sầu riêng trong năm 2023 đạt mức kỷ lục gần 2,3 tỉ USD, gấp 5 lần năm 2022 và gấp 10 lần năm 2021.

Hiện nay sầu riêng tươi xuất khẩu đi 24 thị trường; sầu riêng đông lạnh cũng có tới 23 thị trường xuất khẩu, trong đó Trung Quốc là thị trường chủ đạo chiếm đến 90% tổng lượng sầu riêng tươi xuất khẩu. Năm 2024 sẽ hướng đến nhiều thị trường khác để tăng dư địa xuất khẩu.

"Dư địa của loại quả này ở thị trường Trung Quốc còn rất lớn nên giá trị xuất khẩu sầu riêng qua thị trường này sẽ còn ổn định ở mức tốt trong thời gian tới, trong đó giá sầu riêng tươi 2024 có thể bằng hoặc chỉ giảm nhẹ so với 2023", ông Nguyên nhận định.

Giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu trái cây cho rằng năm 2024, nếu thuận lợi và được xuất hàng đông lạnh đi Trung Quốc, giá trị sầu riêng có thể đạt 2,8 - 3 tỉ USD, trong đó hàng đông lạnh có thể đạt 500 - 600 triệu USD. Thậm chí trong những năm tới có thể đạt 4 - 4,5 tỉ USD, tiệm cận giá trị xuất khẩu lúa gạo.

Nếu như trái cây "vua" có mức kỷ lục gấp 5, gấp 10 các năm trước thì "hạt ngọc" Việt Nam trên thị trường xuất khẩu năm 2023 cũng đạt "mùa vàng" về giá cả lẫn kim ngạch.

Đầu năm 2023, mục tiêu đề ra của ngành lúa gạo là xuất khẩu khoảng 7 triệu tấn gạo nhưng đến hết tháng 11 đã đạt tới 7,8 triệu tấn. Trên thị trường thế giới, giá gạo xuất khẩu cũng liên tục tăng.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong tuần 3 của tháng 12, giá gạo Việt luôn neo ở mức 663 USD/tấn, là mức giá rất cao trong nhiều năm trở lại đây. Vì thế, hiệp hội này nhìn nhận năm 2023, xuất khẩu gạo có thể lên tới 8,2 triệu tấn với kim ngạch đạt gần 4,8 tỉ USD, mức cao nhất từ năm 1989 (năm Việt Nam bắt đầu xuất khẩu gạo) tới nay.

Đặc biệt, gạo Việt ngày càng khẳng định được thương hiệu trên thị trường khi vừa qua gạo ST25 một lần nữa được vinh danh gạo ngon nhất thế giới năm 2023. Kết quả này cũng góp phần giúp ST25 chính thức được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu vào thị trường Liên minh châu Âu từ ngày 19-12.

Cùng ST25, 10 giống gạo của Việt Nam cũng được hưởng ưu đãi thuế khi xuất, là cơ hội gia tăng kim ngạch xuất khẩu gạo vào thị trường EU, tạo đà tăng trưởng cho làn sóng mới về gạo Việt năm 2024.

Lấp lánh về giá cả lẫn kim ngạch xuất khẩu trong năm 2023 cũng phải kể đến xuất khẩu cà phê. Một năm rộn ràng khi nhiều nhà nhập khẩu đổ xô đến Việt Nam để mua cà phê, giá bán liên tục lập đỉnh. Trong lịch sử xuất khẩu hơn 30 năm qua của Việt Nam và trong chính vụ thu hoạch, năm 2023 giá cà phê tăng cao chưa từng có. Cuối tháng 11, giá cà phê nhân chạm mốc lịch sử 70.000 đồng/kg,

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 11, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đã đạt khoảng 3,5 tỉ USD. Từ những sôi động của ngành cà phê năm 2023, dự báo giá cà phê ở Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cao, mức kim ngạch xuất khẩu từ 4,5 - 5 tỉ USD vào năm 2024 là trong tầm tay.

Hướng tới mục tiêu xuất khẩu 55 tỉ USD

Càng về cuối năm, nông dân Việt Nam liên tiếp đón nhận các tin vui khi bên cạnh các mặt hàng giữ được giá cao từ đầu năm, nhiều mặt hàng khác cũng tăng giá và ghi nhận doanh số xuất khẩu tăng trưởng.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu mít trái năm 2023 tăng trưởng 40%, xuất khẩu dừa tươi cũng tăng trưởng tốt.

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 30-12, ông Nguyễn Đình Tùng - tổng giám đốc Công ty Vina T&T (TP.HCM) - cho rằng thị trường rau củ quả xuất khẩu của Việt Nam nói chung trong năm 2024 vẫn sẽ ổn định, thậm chí có thể còn tăng trưởng mạnh. Trong đó, kim ngạch xuất qua thị trường Trung Quốc khả năng vẫn tốt nhờ sầu riêng và nhiều sản phẩm trái cây xuất qua quốc gia tỉ dân này sẽ còn tăng.

"Dưa hấu Việt Nam đã được Trung Quốc cho xuất chính ngạch, bưởi và dừa khả năng đầu năm 2024 cũng sẽ được xuất chính ngạch qua thị trường này. Trong khi đó, chanh dây, bưởi đang và sẽ xuất ổn định vào thị trường Mỹ. New Zealand với kim ngạch tăng dần, dừa cũng còn dư địa xuất khẩu lớn", ông Tùng lý giải.

Bộ NN&PTNT nhận định năm 2024 dự báo nền kinh tế tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như: giá vật tư nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản vẫn ở mức cao, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát; mưa lũ diễn biến bất thường, nắng nóng gay gắt hơn, nguy cơ hạn hán, thiếu nước nặng nề do tác động của El Nino...; đặc biệt là tác động từ xung đột, bất ổn của thế giới.

Mặc dù vậy, ngành nông nghiệp vẫn đặt mục tiêu phát triển với các chỉ tiêu năm 2024 tăng trưởng GDP toàn ngành 3 - 3,5%; trong đó tốc độ giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt tăng 2 - 2,2%, chăn nuôi 4 - 5%, thủy sản 3,7 - 4%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản khoảng 54 - 55 tỉ USD; tỉ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới 80%.

Tập trung chuyển đổi số nông nghiệp, sản xuất hàng hóa lớn

Ngày 30-12, tại hội nghị đối thoại với nông dân Việt Nam năm 2023 ở Hà Nội với 62 điểm cầu trên cả nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận những mặt được và hạn chế của ngành nông nghiệp.

Thủ tướng đánh giá nông nghiệp nước ta trong những năm qua đã liên tục giữ vững được tốc độ tăng trưởng bằng và vượt các chỉ tiêu đề ra.

Đặc biệt, tăng trưởng GDP nông nghiệp năm 2023 ước đạt tới 3,83%, cao nhất trong nhiều năm trở lại đây; kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản luôn duy trì ở mức cao với 10 nhóm ngành hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt 1 tỉ USD trở lên, giá trị thặng dư thương mại năm 2023 ước đạt 11 tỉ USD; trong đó điểm sáng nhất là các mặt hàng lúa gạo, cà phê, rau quả, tôm, cá tra...

Năm 2023 đánh dấu mốc quan trọng: lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam xuất khẩu trên 8 triệu tấn gạo với tổng giá trị 4,8 tỉ USD.

Tuy nhiên, nhìn nhận vấn đề, Thủ tướng cũng lưu ý một số tồn tại, hạn chế của nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Chẳng hạn: phong trào nông dân và hoạt động Hội phát triển chưa đồng đều giữa các vùng miền, các địa phương; tăng trưởng nông nghiệp vẫn chủ yếu dựa trên tư duy sản xuất, thiếu chế biến sâu, gia tăng thâm hụt tài nguyên...

Thủ tướng đặt ra cho ngành nông nghiệp: phải chuyển đổi sang tư duy kinh tế, tích hợp đa giá trị, gắn với phát triển xanh và bền vững.

Kết thúc hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh cần nâng cao nhận thức của nông dân về phát triển nông nghiệp hàng hóa lớn, nông nghiệp thông minh, tích cực hội nhập quốc tế, thích ứng với biến đổi khí hậu, tận dụng mọi cơ hội, biến nguy thành cơ; quán triệt phương châm "muốn đi nhanh hãy đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau".

Tập trung triển khai đẩy mạnh chuyển đổi số nông nghiệp, xác định là yêu cầu thực tiễn khách quan của sự phát triển, là lĩnh vực ưu tiên thực hiện chuyển đổi số, làm thay đổi mạnh mẽ chuỗi sản xuất - chế biến - kinh doanh nông sản, hướng tới mục tiêu "mỗi người nông dân đều có khả năng truy cập, khai thác, sử dụng hiệu quả nền tảng dữ liệu số về nông nghiệp, nền tảng truy xuất nguồn gốc, giảm sự phụ thuộc vào các khâu trung gian từ sản xuất, phân phối đến người tiêu dùng".

Nhiều kỷ lục mới

Theo Bộ NN&PTNT, trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, thách thức, sản lượng lúa cả nước năm 2023 vẫn đạt 43,4 triệu tấn, tăng 1,7% so với năm 2022, sản lượng thịt hơi các loại đạt 7,6 triệu tấn, tăng 3,5%; sản lượng thủy sản 9,3 triệu tấn, tăng 2,9%.

Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 53,01 tỉ USD, xuất siêu đạt mức kỷ lục 12,07 tỉ USD, tăng 43,7%, chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước.

Về sáu mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch trên 3 tỉ USD gồm: hàng rau quả đạt 5,69 tỉ USD, tăng 69,2%; gạo 4,78 tỉ USD, tăng 38,4%; hạt điều 3,63 tỉ USD, tăng 17,6%; cà phê 4,18 tỉ USD, tăng 3,1%; tôm 3,38 tỉ USD, giảm 21,7%; gỗ và sản phẩm gỗ 13,37 tỉ USD, giảm 16,5%.

Theo nhận định của ngành nông nghiệp, hàng rau quả đạt được mức kỷ lục trên chủ yếu nhờ giá trị xuất khẩu sầu riêng năm 2023 đạt trên 2,2 tỉ USD, tăng gần 500% so với 2022.

Ngành hàng gạo Việt Nam có mức tăng trưởng tốt nhờ giá xuất khẩu gạo các tháng cuối năm ở mức cao kỷ lục.