Nông thôn mới - đừng quên "cái cũ"...

Theo báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 01 của Tỉnh uỷ về “Xây dựng nông thôn mới đến năm 2020”, tính đến thời điểm hiện tại, Quảng Ninh đã có 79 xã cơ bản đạt tiêu chí nông thôn mới (NTM); trong đó có 17 xã đạt chuẩn. Như vậy tính ra số xã đạt chuẩn NTM ở Quảng Ninh cao hơn mức bình quân cả nước (đạt 13,6% so với 9,36%); không những thế, bình quân số tiêu chí đạt trên 1 xã ở Quảng Ninh cũng cao hơn so với mức bình quân cả nước (đạt 15,17 tiêu chí so với 10 tiêu chí)…

Nói vậy để thấy trong 5 năm qua, tiến trình xây dựng NTM của tỉnh đã thu được những thành tựu rất đáng ghi nhận; nó làm thay đổi hẳn diện mạo nông thôn của Quảng Ninh một cách nhanh chóng và rõ rệt. Đây là điều không thể phủ nhận! Tuy nhiên, trong tiến trình đó, bên cạnh những mặt tích cực như nói ở trên, vẫn thấy có những điều cấn cái… Mà trước hết, đó là việc làm thế nào để một mặt vẫn đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng v.v.. nhưng mặt khác vẫn giữ và phát huy được vốn di sản văn hoá truyền thống làng quê đã tồn tại hàng ngàn năm nay. Chúng ta đều biết, để xác định một xã đạt hay chưa đạt chuẩn NTM là dựa trên 19 tiêu chí cơ bản. Thế nhưng, điểm qua 19 tiêu chí sẽ thấy đó là  những tiêu chí mang tính định lượng chung, nó không thể bao quát hết được những đặc điểm riêng, mang tính đặc thù ở mỗi làng, xã cụ thể. Vì thế, việc giữ lại những nét riêng trong vốn di sản văn hoá (cả văn hoá vật thể và phi vật thể) của từng nơi trong bức tranh tổng thể của cả vùng là rất khó. (Hay chí ít thì nó cũng không được quan tâm đúng mức vì không nằm trong những tiêu chí, chỉ tiêu để phấn đấu…). Liệu rồi trong quá trình hối hả hoàn thành kế hoạch xây dựng NTM theo hướng “giàu hơn, khang trang hơn”, với những con đường bê tông, những ngôi nhà cao tầng đồ sộ v.v.. các làng xã có còn giữ được hình ảnh những rặng tre xanh, những mái ngói rêu phong, những con đường đầy bóng mát v.v.. vốn là nét “duyên quê” truyền thống? Hay tất cả đều trở thành những “bản sao” giống nhau một cách đơn điệu? Ấy là chưa kể tới sự mai một những di sản văn hoá phi vật thể như các lễ hội làng xã chẳng hạn… Đây là những vốn quý đã được bồi đắp từ nhiều thế hệ mới có. Nó rất cần được gìn giữ và phát huy trong tiến trình xây dựng NTM mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc.

Việc thực hiện Nghị quyết 01 của BCH Đảng bộ tỉnh mới chỉ đi được nửa chặng đường. Nửa chặng đường tiếp theo chính là giai đoạn quan trọng nhất, bởi đây là lúc “bức tranh nông thôn mới” thực sự hoàn chỉnh. Vậy nên thiết nghĩ, trong quá trình chỉ đạo từ tỉnh đến cơ sở, bên cạnh việc quán triệt các nội dung tiêu chí, chỉ tiêu đã có, cần có thêm những nội dung liên quan đến công tác bảo tồn văn hoá truyền thống, những yếu tố mang nét đặc thù của mỗi nơi, mỗi làng xã v.v.. Hay nói cách khác, xây dựng NTM nhưng cũng đừng quên “cái cũ” vốn là nét đẹp của làng mình, xã mình…

Trung Luận