Phát huy giá trị di sản văn hoá trong tiến trình hội nhập

Lịch sử phát triển của Quảng Ninh trải qua hàng ngàn năm đã để lại tới ngày nay một kho di sản văn hoá vô giá, gồm cả di sản văn hoá vật thể với gần 550 di tích các loại (58 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 31 di tích xếp hạng cấp tỉnh), và hàng trăm di sản văn hoá phi vật thể là những phong tục, lễ hội, tín ngưỡng, dân ca, hò vè dân gian lâu đời.

Lễ hội truyền thống Vân Đồn năm 2006 được tổ chức hiệu quả, thành công nhờ có sự quan tâm của cấp uỷ, chính quyền huyện Vân Đồn và xã Quan Lạn.         Ảnh: T.C

 

Đó là chưa kể hàng ngàn hiện vật quý được bảo quản, trưng bày trong các bảo tàng, nhà truyền thống của tỉnh và các địa phương, ngành, đơn vị hay lưu giữ trong các di tích đình, chùa. Ngoài di sản thế giới Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh có 4 di tích được xếp vào trong số các di tích trọng điểm của cả nước là: Khu di tích Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288, di tích Yên Tử, di tích Đền An Sinh và lăng mộ các vua Trần và Thương cảng cổ Vân Đồn. Tất cả những cái đó đủ nói lên Quảng Ninh là một vùng đất văn hiến, không thua kém so với các tỉnh, thành khác trong cả nước.

Những năm qua, được sự quan tâm của các bộ, ngành trung ương, của tỉnh và sự đóng góp cả sức người, sức của của nhân dân và du khách thập phương đã có hàng chục tỷ đồng đầu tư vào bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử-văn hoá trên địa bàn tỉnh như: Khu di tích lịch sử-danh thắng Yên Tử, chùa Non Đông và di tích cơ sở cách mạng ở Mạo Khê, chùa Quỳnh Lâm (Đông Triều), đình Lưu Khê, đền Trần Hưng Đạo- miếu Vua Bà (Yên Hưng), chùa Long Tiên (TP Hạ Long)... Cùng với đó, một số lễ hội, phong tục truyền thống là những nét văn hoá đặc sắc của các dân tộc đã được đầu tư phục hồi như: Dựng lại đình và khôi phục lễ hội đình Lục Nà ở xã Lục Hồn (Bình Liêu), tổ chức ngày hội văn hoá dân tộc Sán Chỉ, xã Đại Dực (Tiên Yên). Một số lễ hội đang được Sở Văn hoá Thông tin lập đề án phục hồi trong thời gian tới như: Lễ hội đền Đức Ông (TP Hạ Long), hội làng Mễ Sơn (Đông Triều)...

Đi đôi với đầu tư tôn tạo, công tác quản lý các di sản văn hoá, cũng như tổ chức các lễ hội trên địa bàn tỉnh ngày càng được tốt hơn, đáp ứng nhu cầu của nhân dân và du khách thập phương, đồng thời đã góp phần phát huy giá trị các di tích. Năm 2006, Quảng Ninh được Bộ Văn hoá-Thông tin đánh giá là một trong những địa phương quản lý và tổ chức tốt lễ hội văn minh, tiết kiệm, an toàn.

Từ những kết quả trên, không chỉ những giá trị của các di sản văn hoá được bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị mà còn tạo điều kiện quan trọng để du lịch phát triển. Lượng khách đến thăm các di tích lịch sử- văn hoá ngày càng tăng. Theo thống kê của cơ quan chức năng, mấy năm qua, mỗi năm Vịnh Hạ Long đón khoảng 1,5 triệu lượt khách; đối với các di tích, lễ hội thu hút khoảng trên dưới 1 triệulượt khách. Con số này qua những năm qua có xu hướng ngày càng tăng. Qua đó, các giá trị về lịch sử-văn hoá của vùng đất và con người Quảng Ninh ngày càng được quảng bá rộng hơn tới trong nước, khu vực và trên thế giới.

Đất nước ta đã và đang bước nhanh trên con đường hội nhập kinh tế với thế giới, mà dấu mốc tiêu biểu là việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Trong thời gian tới, xu hướng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam nói chung, tỉnh Quảng Ninh nói riêng sẽ tăng mạnh. Trước tình hình đó, vai trò của văn hoá hay cụ thể là việc phát huy giá trị các di sản văn hoá là cần thiết hơn bao giờ hết. Đồng chí Lê Toán, Giám đốc Sở Văn hoá-Thông tin cho biết: Trước ngưỡng cửa của hội nhập, chúng tôi xác định được rằng văn hoá phải đón bắt đi trước. Do vậy, chủ đề năm 2007 của chúng tôi là “Phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, truyền thống và hiện đại trong tiến trình hội nhập kinh tế và giao lưu văn hoá quốc tế”. Những nhiệm vụ trọng tâm năm 2007 sẽ là: Hoàn thành xong quy hoạch tổng thể di tích - danh thắng và quy hoạch tượng đài, tranh hoành tráng trên địa bàn tỉnh; quy hoạch làng nghề gốm sứ Đông Triều; bảo tồn Văn hoá Hạ Long giai đoạn cổ sử, xuất bản đĩa hình, sách về các giá trị văn hoá vật thể, phi vật thể của Quảng Ninh. Phát triển mạnh văn hoá hiện đại, làm nền tảng cho văn hoá truyền thống phát triển...

Không thể phủ nhận những kết quả đạt được trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hoá cả vật thể và phi vật thể trên địa bàn tỉnh những năm qua. Tuy nhiên, như trên đã nói trước những yêu cầu hội nhập kinh tế, đòi hỏi việc phát huy giá trị các di sản văn hoá trong tình hình mới có vai trò hết sức quan trọng. Để đạt được vấn đề đó, những việc cần sớm được thực hiện, thiếtnghĩ đó là tỉnh thành lập 1 ban quản lý 4 di tích trọng điểm, trực thuộc UBND tỉnh để “đủ tầm” phát huy giá trị các di tích trọng điểm (giống như di tích Đền Hùng, Phú Thọ). Trên cơ sở đó, sớm hoàn thiện quy hoạch đối với các di tích trọng điểm để có cơ sở đầu tư, tôn tạo, cũng như hoàn thiện quy hoạch tổng thể các di tích- thắng cảnh trên địa bàn. Trong 5 năm qua, tổng số tiền đầu tư cho công tác bảo tồn, tôn tạo các di sản văn hoá trên địa bàn toàn tỉnh (bao gồm vốn trung ương, tỉnh và xã hội hoá) ước khoảng 180 tỷ đồng. So với các tỉnh, thành khác là cao nhưng trên thực tế vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đặt ra. Do đó, tỉnh cần quan tâm hơn nữa trong việc đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di tích, chú trọng huy động nguồn vốn xã hội hoá. Cần gắn kết chặt chẽ mối quan hệ giữa phát huy giá trị các di sản văn hoá với phát triển du lịch, coi đây là cơ sở bền vững cho phát triển du lịch. Ngành Văn hoá-Thông tin đi đôi với vai trò tham mưu, đề xuất với UBND tỉnh các giải pháp quy hoạch bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản văn hoá cần xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, chuyên môn nghiệp vụ đủ năng lực, trình độ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới.