Phát huy thế mạnh du lịch biển đảo

Lật lại lịch sử du lịch của Quảng Ninh sẽ thấy, điểm bắt đầu và khởi sắc chính là từ Vịnh Hạ Long. Ngay cả bây giờ, khi Quảng Ninh đã là một trung tâm du lịch lớn trong cả nước thì đây vẫn là “thỏi nam châm” với sức hút du khách lớn không thể bỏ qua...

Dần đi vào chiều sâu

Các dịch vụ du lịch trên Vịnh Hạ Long đã phát triển mạnh mẽ trong những năm qua.

Ngay từ thời Pháp, Vịnh Hạ Long đã được khai thác du lịch. Và khi Vùng mỏ giải phóng, ngành du lịch Quảng Ninh từ giai đoạn sơ khai cũng khởi đầu từ Vịnh Hạ Long, cho đến khi danh thắng này 2 lần được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới về giá trị thẩm mỹ và giá trị địa chất, địa mạo. Chiếc áo khoác “di sản thế giới” tương xứng với giá trị của Vịnh Hạ Long đã “đánh thức nàng công chúa đang say ngủ”, để khoe vẻ đẹp thơ mộng riêng của mình với thế giới.

Giờ đây thì những tiềm năng, thế mạnh của di sản này đã được khai thác hiệu quả, thông qua hệ thống sản phẩm dịch vụ du lịch đa dạng do các doanh nghiệp đầu tư. Có thể kể đến các dịch vụ cao cấp, như bay trực thăng ngắm cảnh trên cao, thủy phi cơ, nghỉ đêm trên vịnh, hay các dịch vụ phổ biến khác như tham quan vịnh bằng tàu du lịch, bay khinh khí cầu, chèo kayak, chèo thuyền nan, rồi hát giao duyên trên Vịnh Hạ Long, mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững kết hợp với du lịch có trách nhiệm…

Theo thống kê, trong 20 năm qua, Vịnh Hạ Long đã đón gần 46 triệu lượt khách tham quan, trải nghiệm các sản phẩm du lịch trên vịnh, trong đó có hơn 26 triệu lượt khách nước ngoài, thu phí tham quan đạt trên 6.000 tỷ đồng.

Khu du lịch CoTo Vilage được cá nhân đầu tư theo mô hình du lịch sinh thái tại xã Đồng Tiến, Cô Tô.

Khu du lịch CoTo Vilage được cá nhân đầu tư theo mô hình du lịch sinh thái tại xã Đồng Tiến, Cô Tô.

Hơn thế, từ du lịch Vịnh Hạ Long đã tạo sức hút cho nhiều nhà đầu tư lớn, nhỏ đầu tư cảng tàu, các khu vui chơi giải trí, khách sạn, tàu du lịch, nhà hàng, các trung tâm mua sắm… góp phần tạo sự sầm uất cho thủ phủ Hạ Long, giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động.

Có thể khẳng định, du lịch biển đảo là thế mạnh lớn nhất của du lịch Quảng Ninh. Điều đó xuất phát từ chính đặc điểm tự nhiên với hơn một nửa diện tích (trên 6.100km2) của tỉnh là mặt nước biển với 2.770 hòn đảo, chiếm hơn 2/3 số đảo cả nước, trải dài trên 250km bờ biển. Quảng Ninh không chỉ sở hữu Di sản thế giới Vịnh Hạ Long mà đây còn là 1 trong 2 vịnh (cùng  với  vịnh  Nha Trang, Khánh  Hòa) tạo nên thương hiệu, giúp Việt Nam trở thành 1/12 quốc gia có vịnh đẹp nhất thế giới. Giáp ranh Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long có Vườn Quốc gia Bái Tử Long đã được công nhận là Vườn Di sản thứ 38 của ASEAN.

Vẻ đẹp nhũ đá trong hang động trên Vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên thế giới đã 2 lần được UNESCO công nhận về giá trị thẩm mỹ và giá trị địa chất, địa mạo.

Quảng Ninh còn nổi tiếng bởi những vùng biển, đảo với cảnh quan nên thơ, hùng vĩ, các bãi biển đẹp khác nữa, như: Trà Cổ (Móng Cái), Minh Châu, Ngọc Vừng, Quan Lạn, Sơn Hào (Vân Đồn), Hồng Vàn, Vàn Chảy (Cô Tô), Cái Chiên (Hải Hà)… 

Những lợi thế này đã được Quảng Ninh tập trung khai thác cho phát triển du lịch nhiều năm qua. Hiện nay, Quảng Ninh đã hình thành 4 trung tâm du lịch, trong đó có tới 3 trung tâm ít, nhiều đều có gắn với loại hình du lịch biển, gồm: Hạ Long, Vân Đồn - Cô Tô và Móng Cái - Trà Cổ. Du lịch biển đảo hiện cũng là một trong 4 dòng sản phẩm chủ lực mà tỉnh tập trung phát triển. Đến nay, Quảng Ninh có 1 khu du lịch quốc gia là khu du lịch Trà Cổ, TP Móng Cái và 2/3 khu du lịch cấp tỉnh (Cô Tô, Cái Chiên (Hải Hà)) gắn liền với lợi thế du lịch biển đảo.

Ở những nơi này, công tác quản lý, khai thác các tuyến, điểm du lịch được quan tâm, đã phát huy thương hiệu của từng sản phẩm du lịch. Cùng với Hạ Long, Móng Cái tập trung phát triển nhiều loại hình du lịch gắn với đặc thù một địa bàn vùng biên giới, trong đó có du lịch biển đảo, nghỉ dưỡng. Huyện Hải Hà tập trung vào 3 sản phẩm chính, trong đó có du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng tại khu vực biển đảo Cái Chiên.

Có sự đột phá nhất phải kể đến Cô Tô khi trong 5 năm trở lại đây, tỷ trọng ngành dịch vụ, du lịch của huyện đảo từ 26,2% đã vươn lên chiếm trên 60%, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương. Mục tiêu của Cô Tô hiện nay là xây dựng nơi đây trở thành một trung tâm du lịch biển đảo chất lượng cao.

Khai thác lợi thế biển đảo, du lịch Cô Tô đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương. Trong ảnh: Du khách vui chơi tại bãi biển Hồng Vàn, Cô Tô.

Quan tâm đầu tư đồng bộ về hạ tầng giao thông, giờ đây hạ tầng giao thông của tỉnh đã và đang được kết nối bằng cả đường hàng không, đường bộ cao tốc và đường thủy tới các trung tâm du lịch biển đảo này. Các dự án hạ tầng du lịch trọng điểm được đưa vào hoạt động đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, khai thác có hiệu quả các khu du lịch biển đảo của tỉnh, như: Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long…

Giải quyết những điểm nghẽn

Giàu tiềm năng, lợi thế lớn cũng như cơ hội khai thác thuận lợi đã giúp du lịch biển đảo của Quảng Ninh đạt được những bước tiến lớn. Ngược lại, nhìn ngay từ Vịnh Hạ Long, sự phát triển quá nhanh của du lịch nơi đây khiến nhiều chuyên gia đã lên tiếng khuyến cáo về nguy cơ khai thác quá mức tại khu vực vùng lõi di sản. Hơn thế nữa, việc khai thác du lịch vẫn tập trung chủ yếu vào những tài nguyên có sẵn tiềm ẩn nguy cơ “ăn xổi”, thiếu tính bền vững.

Tàu cao tốc Tuần Châu Express mới được doanh nghiệp đầu tư, đưa vào phục vụ du khách đến với Cô Tô từ cuối tháng 5/2020.

Trong khi đó, nhiều vùng biển đảo khác du lịch vẫn còn nhiều khó khăn, chưa khai thác hết tiềm năng vốn có. Như Vân Đồn hiện giờ nhiều quy hoạch, dự án mới ở trong lộ trình. Cô Tô cũng còn khó khăn trong thu hút các nhà đầu tư có tiềm lực. Các dịch vụ còn phát triển manh mún, chất lượng các dịch vụ còn thấp. Công tác liên kết, hợp tác phát triển du lịch với địa phương khác trong vùng chưa thực sự hiệu quả.

Hay với Khu du lịch Trà Cổ đã hội tụ đầy đủ các điều kiện về hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ, tiện nghi, các điều kiện phục vụ lưu lượng lớn khách du lịch. Tuy nhiên, theo lãnh đạo địa phương cũng còn không ít khó khăn, thách thức để nâng tầm các sản phẩm du lịch, phát triển bền vững, đưa du lịch trở thành kinh tế mũi nhọn. Đảo Cái Chiên dù đã được công nhận là khu du lịch cấp tỉnh, nhưng mức độ phát triển du lịch còn hạn chế, còn nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng, đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch…

Du khách vui chơi tại bãi biển trên đảo Cái Chiên - một trong 3 khu du lịch cấp tỉnh hiện nay của Quảng Ninh. Ảnh: Thu Chung

Nhằm từng bước tháo gỡ những nút thắt, mở rộng đường cho sự phát triển của du lịch biển đảo trên địa bàn, thời gian qua, tỉnh đã chỉ đạo Sở Du lịch tiến hành khảo sát để triển khai Đề án tổng thể về quản lý và phát triển sản phẩm du lịch biển đảo Vịnh Hạ Long - Vịnh Bái Tử Long - Vân Đồn - Cô Tô đến năm 2030. Thẩm định Đề án du lịch sinh thái Vườn quốc gia Bái Tử Long; đưa vào hoạt động điểm du lịch Đại Yên Plaza, Vụng Cặp Táo trên Vịnh Hạ Long là điểm du lịch cấp tỉnh.

Các tuyến, điểm du lịch trên Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Vân Đồn, Cô Tô được quan tâm tiến hành khảo sát bổ sung và triển khai các bước đầu tư về cở sở hạ tầng nhằm đa dạng các loại hình, sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng, nổi trội thu hút khách du lịch.

Bên cạnh đó, việc mở rộng quan hệ hợp tác, thúc đẩy phát triển thị trường và công tác quảng bá, xúc tiến, xây dựng thương hiệu du lịch Hạ Long - Quảng Ninh gắn liền với di sản Vịnh Hạ Long được triển khai theo hướng xây dựng những sản phẩm du lịch, dịch vụ đẳng cấp quốc tế…

Phan Hằng

Đồng chí Đặng Huy Hậu, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh:

“Cần tiếp tục xây dựng thương hiệu du lịch của Quảng Ninh”

Để phát triển xứng tầm, Quảng Ninh cần tiếp tục xây dựng thương hiệu du lịch của mình. Các đơn vị làm du lịch ở Quảng Ninh cần xây dựng thương hiệu tốt hơn nữa. Nguồn nhân lực cần hết sức quan tâm. Làm sao để trong thời gian tới đây du lịch phải chuyên nghiệp hơn, bài bản hơn, bền bỉ hơn, doanh thu du lịch tăng nhưng phải tăng bền vững chứ không tăng theo kiểu “ăn xổi”, đó là điều hết sức quan trọng.

Bên cạnh đó là chính sách thu hút các nhà đầu tư đến Quảng Ninh, đặc biệt là các tập đoàn lớn đầu tư về hạ tầng, nguồn nhân lực cho ngành du lịch. Một điều không thể thiếu nữa là làm sao để người dân Quảng Ninh thay đổi nhanh hơn nữa về phong cách, cách sống, về ứng xử với du khách làm sao đạt đẳng cấp của một trung tâm du lịch quốc tế chứ không chỉ là một địa phương. Vì vậy, dân trí người làm du lịch cần nâng cao hơn.

Sản phẩm du lịch cũng là vấn đề cần đầu tư nhiều hơn mới có thể đáp ứng nhu cầu du khách. Ngoài các sản phẩm truyền thống hiện nay thì cần có những sản phẩm mới. Trong đó, Quảng Ninh hiện nay đang làm đề án về phát triển du lịch cộng đồng, rồi phát triển kinh tế ban đêm, để Quảng Ninh không chỉ thuần túy thu hút du khách đến ban ngày mà còn cả ban đêm ngày càng nhiều hơn.

Tóm lại, du lịch phải là ngành đột phá trong thời gian tới đây, thực sự là ngành kinh tế phát triển mạnh hơn, cho doanh thu cao hơn, tỷ trọng về dịch vụ du lịch sẽ lớn hơn trong cơ cấu kinh tế. Đó là những vấn đề mà Quảng Ninh kỳ vọng và sẽ có những quyết sách lớn trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch: “Chúng ta cần một tầm nhìn cho câu chuyện tương lai của Vịnh Hạ Long”

Vịnh Hạ Long là di sản có một phạm vi rất rộng lớn, nếu chúng ta có quy hoạch và một tầm nhìn tốt thì không gian, dư địa phát triển còn rất lớn. Vịnh Hạ Long theo tôi đến giờ chưa phải là quá tải, tuy nhiên, chúng ta cũng phải có một tầm nhìn cho câu chuyện của tương lai.

Để Hạ Long không bị quá tải, theo tôi có 3 điều rất quan trọng cần chú ý. Đó là mở rộng không gian phát triển cho Vịnh Hạ Long, không phải là trong phạm vi khu bảo vệ tuyệt đối của di sản mà phải mở rộng không gian ra các vùng đệm và xung quanh, và liên kết với các điểm đến khác nữa của Quảng Ninh. Thứ hai là chúng ta phải chuyển dần sang phát triển theo chiều sâu, gắn số lượng với chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

Điều thứ 3 cực kỳ quan trọng là công tác quản lý nhà nước luôn phải được chú trọng và nâng cao. Qua đó để kiểm soát được chất lượng dịch vụ, kiểm soát được an ninh, an toàn đối với điểm đến, để mỗi khi du khách đến Hạ Long luôn thấy an toàn, yên tâm. Và chính điều ấy sẽ tạo ra sự lan tỏa mạnh mẽ đối với du lịch Hạ Long nói riêng, du lịch Quảng Ninh nói chung.

Bà Đỗ Thị Thanh Phúc, du khách đến từ Thanh Hóa: “Chúng tôi đã có những trải nghiệm rất tuyệt vời ở Cô Tô…”

Đoàn của chúng tôi ra với Cô Tô lần này đều là các cựu học sinh THPT Đông Sơn (Thanh Hóa), khóa 1968-1971. Trong đó có một nửa là các thành viên từ Thanh Hóa ra, còn một nửa là công tác tại Hà Nội.

Chúng tôi đến du lịch Cô Tô trong 3 ngày, trong 3 ngày đó đã đi thăm rất nhiều nơi, như: Khu di tích Bác Hồ trên đảo, đi tắm biển, tới thăm chùa Cô Tô… và có những trải nghiệm rất tuyệt vời. Cảnh quan, đường đi lối lại trên đảo rất thích, nhiều nơi chưa có bàn tay con người còn rất hoang sơ. Đồ ăn nơi đây cũng rất ngon. Buổi tối, chúng tôi còn giao lưu văn nghệ sôi nổi ở bãi biển mãi đến muộn mới về…

Khởi hành từ Thanh Hóa, chúng tôi ra với Cô Tô vào đúng ngày gió to nên khá say sóng, nhưng cũng không quá ngại đâu. Ai nấy đều phấn khởi, thích đi, thích trải nghiệm nơi hòn đảo xinh đẹp này mà vốn chúng tôi lên kế hoạch đã lâu nhưng lần này mới đi được. Chúng tôi đã đi nhiều nơi nhưng lần này mới đến Cô Tô và tôi cảm nhận mọi thứ thật mỹ mãn.

Ngọc Mai (Thực hiện)