Phát triển mô hình Nông nghiệp công nghệ cao: Giải pháp tạo đột phá

Thứ 2, 17/10/2016 | 04:41:00 [GMT +7] A A

Thời gian qua, bằng nhiều cơ chế, chính sách thiết thực, Quảng Ninh đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) vào sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên việc mở rộng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao theo đúng mục tiêu đề ra hiện nay vẫn là bài toán khó đối với cả doanh nghiệp và nông dân.

Nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao

Để đưa KHCN vào nông nghiệp, Quảng Ninh rất nỗ lực chuẩn bị các điều kiện cần thiết, như lựa chọn sản phẩm thế mạnh, quy hoạch vùng sản xuất tập trung (18 vùng), quy hoạch các khu nông nghiệp công nghệ cao... Tỉnh xây dựng các chính sách thu hút, ưu đãi rất thiết thực để thu hút doanh nghiệp, nông dân sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, như Quyết định 273/QĐ-UBND về chương trình xây dựng và phát triển thương hiệu, Quyết định 2901/QĐ-UBND về khuyến khích phát triển sản xuất hàng hoá nông nghiệp... Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) đã thực sự phát huy tính sáng tạo của nông dân trong việc nâng tầm các nông đặc sản của địa phương. Tỉnh khuyến khích các đề tài nghiên cứu về lĩnh vực nông nghiệp, từ đó ứng dụng vào thực tế sản xuất.

Khách hàng tìm hiểu sản phẩm trà linh chi Yên Tử được bày bán tại Trung tâm Giới thiệu sản phẩm OCOP Đông Triều.

Nhờ những hoạt động trên, 2 năm qua, nông nghiệp Quảng Ninh ghi nhận nhiều mô hình sản xuất công nghệ cao. Trong lĩnh vực trồng trọt có mô hình sản xuất giống bằng phương pháp nuôi cấy mô (giống hoa lan, ba kích...), có ưu điểm về số lượng lớn, chất lượng cao, thay cho các giải pháp truyền thống như giâm hom, chiết cành; mô hình sản xuất rau, hoa trong nhà màng, nhà lưới, sử dụng hệ thống phun sương, tưới nhỏ giọt để giữ ẩm, làm chủ công nghệ ép hoa nở đúng thời điểm (hoa mai, hoa lan...); chế biến tùng hương từ nhựa thông mã vĩ, áp dụng hệ thống báo cháy tự động trong bảo vệ rừng... Điều này rất quan trọng, nhất là trong điều kiện nhu cầu của thị trường về các sản phẩm ngày càng cao, phục vụ sản xuất quy mô lớn. Riêng đối với cây ba kích được xác định là một trong những loại cây trồng chủ lực của Quảng Ninh với định hướng phát triển đến năm 2020 lên đến nghìn ha, trong đó mỗi ha cần đến 20.000-30.000 cây giống. Trong lĩnh vực chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản có nhiều mô hình ứng dụng KHCN vào sản xuất nổi bật hơn cả. Tiêu biểu là việc thụ tinh cho gà Tiên Yên; kích đẻ nhân tạo cho tôm, cá song; sản xuất thức ăn phù hợp để ương nuôi giống thuỷ sản, sản xuất giống cá rô toàn đực; sử dụng máy dò ngang trong khai thác thuỷ sản (dò tìm các đàn cá trong bán kính 1,2km). Hiện ngành nông nghiệp tỉnh đang chuẩn bị tiến tới thực hiện mô hình tách tinh trùng toàn cái cho đàn lợn bố mẹ giống gốc Móng Cái. Các mô hình này đang là động lực quan trọng để nâng cao sản lượng, giá trị chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Chỉ tính riêng đối với việc thụ tinh cho gà Tiên Yên đã góp phần giải quyết bài toán giữ thương hiệu cũng như đáp ứng nhu cầu rất lớn cung cấp giống gốc gà Tiên Yên. Việc thành công trong kích đẻ nhân tạo và ương nuôi một số giống thuỷ sản cũng phần nào khắc phục điểm yếu của nuôi trồng thủy sản Quảng Ninh về thiếu con giống chất lượng (hiện toàn tỉnh mới chỉ cung ứng được 30% nhu cầu).

Tất yếu đưa KHCN vào nông nghiệp

Theo ông Nguyễn Hữu Giang, Giám đốc Sở NN&PTNT, ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp, tạo ra các mô hình nông nghiệp công nghệ cao là nhu cầu tất yếu, đáp ứng xu thế phát triển nông nghiệp hiện đại. Việc này đối với nông nghiệp Quảng Ninh càng cần thiết hơn bởi nông nghiệp tỉnh giầu lợi thế, song cũng có những điểm yếu cơ bản, đó là diện tích đất manh mún, thiếu các cánh đồng mẫu lớn, khu chăn nuôi đủ rộng. Trong khi, sản lượng lương thực, thực phẩm sản xuất trên địa bàn hiện mới đáp ứng được 30-40% nhu cầu (duy có sản lượng thuỷ sản đáp ứng 100% nhu cầu).

Từ điểm yếu cơ bản ấy, nông nghiệp Quảng Ninh muốn phát triển bền vững phải đầu tư chiều sâu, dùng KHCN để nâng cao sản lượng và giá trị sản phẩm, tạo ra những nông sản có sức cạnh tranh mạnh trên thị trường. Thực tế, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao còn để đáp ứng đòi hỏi về đảm bảo ATTP ngày càng cao của thị trường. Muốn vậy buộc phải sản xuất theo chuỗi, sản xuất quy mô lớn để có thể ứng dụng thiết bị, công nghệ vào quá trình sản xuất. Công nghệ chế biến hiện nay sử dụng máy móc, thiết bị với cơ chế vận hành tự động hoá là chính, nên yêu cầu sản phẩm phải đồng đều, mà sản xuất thủ công thì không thể làm được.

Tuy tỉnh đã đạt được những kết quả đáng mừng trong việc ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp, nhưng mới chỉ là bước đầu. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao hiện có mới chỉ ở mức nhỏ lẻ, chưa đúng với mục tiêu nền sản xuất nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn, tập trung mà tỉnh, ngành đề ra. Theo ông Hoành Vĩnh Khuyến, Phó Giám đốc Sở KH&CN, Quảng Ninh hiện thu hút được nhiều doanh nghiệp lớn, có tiềm lực như BIM, Vingroup, Công ty CP Việt Úc đến đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Đây sẽ là hạt nhân quan trọng trong việc đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, tỉnh cần tiếp tục triển khai các chính sách ưu đãi đủ mạnh để thu hút đầu tư, khuyến khích các mô hình sản xuất nông nghiệp có hàm lượng KHCN cao.

Việt Hoa

Điều kiện cần và đủ

* Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Văn Đức: “Cần phải có cơ chế đủ mạnh”

Hiện các doanh nghiệp chưa mạnh dạn đầu tư vào nông nghiệp do phụ thuộc quá nhiều vào thiên nhiên, lượng vốn đầu tư lớn và thu hồi vốn chậm. Vì vậy, trên địa bàn tỉnh hiện mới chỉ có một vài doanh nghiệp lớn đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, như Tập đoàn BIM, Tập đoàn Vingroup. Để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, tỉnh cần có cơ chế đủ mạnh cho nông nghiệp công nghệ cao. Đồng thời, phải thực hiện tốt công tác quy hoạch, bố trí đất đai để phát triển vùng nông nghiệp công nghệ cao. Đây là cơ sở ban đầu để thu hút đầu tư lớn và khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Bên cạnh đó, việc phát triển phải có lộ trình, gắn với hình thức liên kết sản xuất theo chuỗi từ sản xuất tới chế biến và tiêu thụ; xây dựng cánh đồng lớn nhằm nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường, nhất là các sản phẩm có lợi thế so sánh và cạnh tranh cao của khu vực.

* Phó Giám đốc Sở KH&CN Bùi Quang Minh: “Doanh nghiệp sẽ đóng vai trò chủ lực”

Để phát triển bền vững và tái cơ cấu ngành nông nghiệp thì áp dụng công nghệ cao là con đường tất yếu. Trong đó, doanh nghiệp sẽ đóng vai trò chủ lực và chủ động để thay đổi bức tranh sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Tuy nhiên, ngoài những khó khăn về đất đai, nguồn nhân lực, vốn, thì hiện nay các doanh nghiệp còn gặp lúng túng trong việc lựa chọn công nghệ. Thực tế, không ít doanh nghiệp trong nước đã thất bại khi áp đặt nguyên mẫu công nghệ nước ngoài vào mà không có sự điều chỉnh theo điều kiện đặc thù của các địa phương. Trước thực trạng này, Bộ KH&CN đang hình thành một mạng lưới các tổ chức dịch vụ KHCN. Những đơn vị này có vai trò thực hiện nhiệm vụ tư vấn về ứng dụng công nghệ, chuyển giao công nghệ, xác định thế mạnh của từng vùng... Các đơn vị này có quan hệ mật thiết và ký kết hợp tác với Sở KH&CN các địa phương. Vì vậy, chúng tôi rất mong các doanh nghiệp muốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao tại Quảng Ninh có thể tìm đến mạng lưới này thông qua Sở KH&CN.

* Phó Chủ tịch UBND TP Uông Bí Đặng Đình Sách: “Chuẩn bị điều kiện cần và đủ để sản xuất nông nghiệp công nghệ cao”

Với diện tích đất canh tác nhỏ, chỉ bằng 2/10 diện tích đất tự nhiên, nông nghiệp không phải là thế mạnh của Uông Bí. Thế nhưng Uông Bí không phải là không thể phát triển, không thể nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp. Giải pháp của Uông Bí chính là tập trung ứng dụng KHCN trong sản xuất nông nghiệp, nhất là những nông sản thế mạnh của địa phương. Do đó, chúng tôi đã và đang tập trung những điều kiện cần và đủ để triển khai mục tiêu này. Với nhiều cố gắng, hiện thành phố đã quy hoạch và phát triển 7 sản phẩm đặc trưng; hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm. Năm 2016 thành phố đã nâng mức đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp lên 12,6 tỷ đồng, gấp 5 lần so với năm 2015, hàng chục lần so với những năm trước. Ít ai nghĩ rằng vùng đất công nghiệp, dịch vụ như Uông Bí hiện có đến 4 thương hiệu nông sản nổi tiếng là vải chín sớm Phương Nam, thanh long ruột đỏ, mai vàng Yên Tử và cây thông nhựa.

* Giám đốc Công ty CP Thuỷ sản Tân An (TX Quảng Yên) Ngô Hùng Dũng: “Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng”

Tỉnh cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng, “trải thảm đỏ” kêu gọi nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư phát triển nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Qua đó, có thể chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân học và làm theo. Để hiện thực hoá điều này, tỉnh phải dành nguồn lực lớn đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật; cải cách thủ tục hành chính và có các chính sách phù hợp để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nhất là đầu tư xây dựng vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Cùng với đó khuyến khích nông dân mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất phù hợp với điều kiện và khả năng, trong đó ưu tiên mở rộng các mô hình trang trại, gia trại; tiếp tục triển khai quy hoạch, nhân rộng các vùng sản xuất nông nghiệp an toàn.

* Ông Đoàn Xuân Tuyên, thôn Cái Bầu, xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn): “Bắt đầu từ sự thay đổi tư duy sản xuất cho người dân”

Muốn phát triển nông nghiệp công nghệ cao phải bắt đầu từ sự thay đổi tư duy sản xuất cho người dân. Bởi từ lâu, với tư duy sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm, ít ứng dụng KHCN vào sản xuất là nguyên nhân dẫn đến năng suất, chất lượng nông sản thấp. Như gia đình tôi tham gia vào mô hình trồng cam với diện tích 4ha, những năm đầu do thiếu kinh nghiệm và ít ứng dụng KHCN vào trồng, chăm sóc cây cam, nên năng suất và hiệu quả kinh tế rất thấp. Thời gian gần đây, nhờ đẩy mạnh đầu tư ứng dụng KHKT, như hệ thống tưới cam tự động, giống, phân bón, đặc biệt chuẩn bị trồng cam theo hướng VietGAP..., nên cây cam phát triển nhanh, cho năng suất, sản lượng cao hơn hẳn. Như vậy, muốn có nông nghiệp công nghệ cao cần phải tạo sự liên kết đột phá chặt chẽ giữa Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân.

Hoàng Nga - Phạm Tăng - Việt Hoa (Thực hiện)