Cần quản lý chặt từ vận chuyển, giết mổ đến các biện pháp chuyên môn

Theo báo cáo của Chi cục Thú y Quảng Ninh, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh, dịch bệnh long móng lở mồm (LMLM) và cúm gia cầm đã xảy ra tại một số địa phương và có nhiều diễn biến phức tạp khó lường. Trong khi đó, công tác phòng chống dịch bệnh gặp nhiều khó khăn, nhất là công tác quản lý vận chuyển, mua bán, giết mổ gia súc, gia cầm còn quá nhiều bất cập, gây nhiều khó khăn cho công tác phòng chống dịch bệnh.

Dịch bệnh diễn biến phức tạp

Dịch LMLM trên đàn gia súc đã xuất hiện tại Hải Hà từ cuối tháng 12-2011 trên đàn lợn của 50 hộ dân thuộc 7 xã với tổng số lợn mắc bệnh 544 con. Tiếp đó, dịch bùng phát tại 7 địa phương khác (Bình Liêu, Tiên Yên, Đông Triều, Quảng Yên, Uông Bí, Hoành Bồ, Ba Chẽ) và kéo dài tới ngày 14-4-2012 với hơn 1.100 con lợn, trâu, bò mắc bệnh, chết và tiêu huỷ hàng trăm con gây khó khăn không nhỏ cho người chăn nuôi và ngành Thú y. Trong khi dịch bệnh LMLM bùng phát tại 8 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh thì dịch cúm gia cầm lại phát sinh và bùng phát tại TX Quảng Yên và TP Móng Cái với diễn biến nhanh và phức tạp. Ngày 14-2-2012, dịch xuất hiện trên đàn gia cầm (320 con) của gia đình ông Nguyễn Văn Dũng, thôn 5, Sông Khoai (Quảng Yên) làm chết 172 con gia cầm, tiêu huỷ 148 con. Dịch tiếp tục bùng phát tại 2 hộ chăn nuôi thôn Giếng Méo, phường Tiền An với 430 con gia cầm mắc bệnh. Tại Móng Cái, từ ngày 16-4, dịch cúm gia cầm phát sinh tại 3 hộ dân thôn 4, xã Hải Tiến với tổng số gia cầm ốm, chết và tiêu huỷ 755 con.

Hiện nay toàn bộ gia cầm trên địa bàn tỉnh chưa được tiêm phòng dịch cúm.

Ngay khi dịch bệnh xảy ra, Ban Chỉ đạo phòng chống dịch bệnh các địa phương và ngành chức năng đã thực hiện khẩn cấp các biện pháp bao vây và dập dịch. Thực hiện tiêu huỷ gia súc, gia cầm ốm chết vì dịch bệnh; quản lý chặt chẽ số gia súc bị LMLM, tích cực chữa trị; thực hiện tiêu trùng khử độc tại ổ dịch và vùng giáp ranh với ổ dịch cũng như khu vực có nguy cơ cao; lập các chốt kiểm soát dịch bệnh… Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, Quảng Ninh là địa phương luôn tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát dịch bệnh nếu không được quản lý, kiểm soát chặt chẽ, nhất là từ khâu tiêm phòng cho đàn gia súc, gia cầm đến quản lý vận chuyển, mua bán, giết mổ gia súc, gia cầm trên địa bàn.

Công tác phòng chống dịch bệnh còn lỏng lẻo

Để chủ động phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm, UBND tỉnh đã có Quyết định 3714/QĐ-UBND ngày 28-11-2011 về việc phê duyệt kế hoạch tiêm phòng vắc xin phòng bệnh gia súc, gia cầm năm 2012 với chỉ tiêu, kế hoạch chi tiết, cụ thể về số lượng từng loại vắc xin tiêm phòng cho từng loại gia súc, gia cầm và đối với từng địa phương; quy định số lần tiêm, đợt tiêm và thời gian tiêm trong năm. Thực hiện kế hoạch tiêm phòng năm nay, các địa phương đã thực hiện tiêm phòng hơn 168.400 liều vắc xin các loại, trong đó vắc xin LMLM gia súc 49.152 liều; tụ huyết trùng trâu, bò 23.429 liều; các loại vắc xin cho lợn 70.608 liều; vắc xin cho đàn gia cầm 12.569 liều và hơn 12.700 liều vắc xin dại. Hiện Chi cục Thú y tỉnh đang chỉ đạo các địa phương đẩy nhanh tiến độ tiêm phòng và đến 30-5 sẽ kết thúc, hoàn thành kế hoạch tiêm phòng. Riêng đối với dịch cúm gia cầm, đến thời điểm này toàn tỉnh chưa thực hiện tiêm phòng theo kế hoạch năm 2012 cho một con gia cầm nào, với nguyên nhân hiện nay chưa có vắc xin cúm gia cầm cấp từ Trung ương. Theo công văn chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các tỉnh tuỳ vào tình hình dịch tễ sẽ lựa chọn vắc xin cúm gia cầm phù hợp và tỉnh phải bỏ kinh phí mua vắc xin. Đây cũng là khó khăn đối với việc tiêm phòng dịch cúm cho đàn gia cầm hiện nay. Cùng với những khó khăn trong công tác tiêm phòng thì hiện nay khâu kiểm soát vận chuyển, mua bán, giết mổ gia súc, gia cầm vào địa phương và trên địa bàn còn quá lỏng lẻo, bộc lộ nhiều bất cập. Theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên các trục quốc lộ chính chỉ có thể thành lập một vài chốt kiểm dịch, việc vận chuyển gia súc vào địa bàn Quảng Ninh chủ yếu từ quốc lộ 18 (Bắc Ninh - Hải Dương - Quảng Ninh) và quốc lộ 10 (Hải Phòng - Quảng Ninh) và từ Móng Cái về. Trong khi quốc lộ 10 đã có Trạm kiểm dịch tại cầu Đá Bạc, quốc lộ 18 có trạm kiểm dịch tại Sao Đỏ (Hải Dương) nên việc thành lập trạm kiểm dịch động vật tại Quảng Ninh chỉ được thành lập khi đã công bố dịch trên địa bàn toàn tỉnh, nên ngành Thú y không thể kiểm soát được nguồn gốc của gia súc, gia cầm vận chuyển vào địa phương.
Ông Trần Xuân Đông, Chi cục phó Chi cục Thú y tỉnh cho biết: Hiện nay, vấn đề buôn lậu gia cầm đang gây khó khăn lớn cho công tác phòng chống dịch. Theo đánh giá của ngành chức năng, 12% số gia cầm nhập lậu có vi rút gây bệnh cúm. Hiện tại, Quảng Ninh không có chốt kiểm dịch nội địa, các chốt kiểm dịch tại cầu Vàng (Đông Triều) và cầu Đá Bạc (Uông Bí) chỉ là những chốt kiểm dịch tạm thời và cơ quan Thú y chỉ có chức năng phối hợp tại các chốt kiểm dịch này, không thể dừng xe để kiểm tra. Theo nhận định của ngành chức năng, mặc dù đã tăng cường kiểm tra song hàng ngày vẫn có từ 15-20 xe ô tô vận chuyển gia súc, gia cầm vào địa phương. 40-50%, gia súc, gia cầm được vận chuyển vào địa bàn tỉnh không có giấy chứng nhận kiểm dịch, trong đó không loại trừ tình trạng người chăn nuôi bán chạy gia súc, gia cầm đã mắc bệnh. Hầu hết các địa phương trong tỉnh không có điểm quy hoạch các khu vực xuống gia súc, gia cầm cố định làm cho khâu kiểm soát thêm khó khăn. Một khó khăn rất lớn hiện nay đó là việc kiểm soát giết mổ gia súc, gia cầm trên địa bàn. Mặc dù UBND tỉnh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ngành Thú y đã có nhiều văn bản quy định, hướng dẫn về quy hoạch xây dựng, quản lý các điểm giết mổ gia súc, gia cầm tập trung nhưng việc triển khai của các địa phương còn quá chậm. Tại Quyết định số 1214 ngày 8-5-2006 của UBND tỉnh về việc phê duyệt quy hoạch các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung trên địa bàn tỉnh thì đến năm 2020, toàn tỉnh sẽ có 23 lò giết mổ gia súc, gia cầm tập trung… Nhưng đến nay, toàn tỉnh mới chỉ có 4 điểm giết mổ có đủ điều kiện, song hoạt động cầm chừng. Theo tính toán, bình quân mỗi ngày có khoảng 1.500 con gia súc và 2-3 tấn gia cầm được giết mổ, tiêu thụ tại các chợ trên địa bàn toàn tỉnh, nhưng các điểm giết mổ tập trung có kiểm soát của cơ quan thú y mới chỉ đáp ứng được từ 20-25%. Khâu kiểm soát, kiểm dịch tại các chợ vì thế không kiểm soát được tận gốc, nguy cơ phát tán mầm bệnh là rất cao mà chủ yếu thông qua vận chuyển, mua bán và giết mổ.

Thiết nghĩ, để công tác phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm đạt hiệu quả cao cần có sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, các địa phương từ khâu kiểm soát vận chuyển, mua bán, giết mổ đến các biện pháp chuyên môn về thú y. Quan trọng hơn vẫn là khâu kiểm soát, phòng bệnh.

Hữu Việt