Phòng chống mua bán phụ nữ: Cần sự chung tay của toàn xã hội

Quảng Ninh có đường biên giới kéo dài trên bộ, trên biển, có nhiều cửa khẩu và đường tiểu ngạch thông thương với Trung Quốc, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế, tuy nhiên cũng là kẽ hở phát sinh nhiều loại tội phạm. Trước thực trạng đó, thời gian qua, các cấp, ngành, đoàn thể, lực lượng chức năng của tỉnh đã nỗ lực, triển khai đồng bộ các giải pháp quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi các loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm mua bán phụ nữ qua biên giới.

Chi đội Công an Biên phòng Cảng Phòng Thành, Quảng Tây (Trung Quốc) bàn giao nạn nhân bị mua bán được giải cứu cho Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Móng Cái. Ảnh: BĐBP tỉnh cung cấp

Từ thực trạng mua bán phụ nữ qua biên giới

Trao đổi với chúng tôi, Đại tá Nguyễn Văn Hiển, Trưởng Phòng Phòng chống tội phạm và ma tuý, Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh, cho biết: Do đặc thù địa bàn Quảng Ninh có đường biên giới kéo dài với nhiều đường mòn, lối mở. Tỉnh cũng có nhiều cửa khẩu và đường tiểu ngạch thông thương với Trung Quốc, nhất là Cửa khẩu quốc tế Móng Cái, đặc điểm này khiến Quảng Ninh bấy lâu nay trở thành địa bàn trung chuyển “nóng” của nhiều vụ mua bán người. Từ năm 2010 đến nay, lực lượng biên phòng của tỉnh đã bắt giữ 22 vụ/35 đối tượng mua bán phụ nữ và trẻ em, giải cứu 62 người (42 phụ nữ, 20 trẻ em). Đặc biệt, trong số phụ nữ và trẻ em bị mua bán được các lực lượng giải cứu trong 5 năm trở lại đây, không có người Quảng Ninh mà hầu hết là công dân các tỉnh Nghệ An, Đồng Nai, Bến Tre, Long An... Qua phân tích điều tra các vụ án cho thấy, chủ yếu nạn nhân bị mua bán là phụ nữ, có độ tuổi từ 16 đến 25, chủ yếu không có nghề nghiệp ổn định, kinh tế khó khăn, kém hiểu biết, có lối sống buông thả, dễ dãi... Còn đối tượng mua bán người phần lớn là phụ nữ Việt Nam lấy chồng Trung Quốc hoặc cư trú trái phép tại Trung Quốc câu kết với đối tượng trong nội địa. Đối tượng trong nội địa tìm và lừa đảo, dụ dỗ, lôi kéo phụ nữ sang Trung Quốc dưới nhiều hình thức như: Giúp đỡ tìm việc làm, đi du lịch, mua sắm hoặc giả vờ yêu đương để lừa bán cho các đối tượng chủ mưu, cầm đầu tại Trung Quốc.

Công tác đấu tranh với các loại tội phạm này của lực lượng chức năng cũng ngày một khó khăn hơn khi nhiều hành vi của đối tượng còn che đậy dưới hình thức xuất cảnh đưa lao động sang Trung Quốc làm thuê, đi thăm thân, du lịch… Với những chiêu trò lừa đảo tinh vi của đối tượng mua bán người, hầu hết nạn nhân đều tự nguyện đi theo các đối tượng phạm tội, thậm chí có những phụ nữ khi được giải cứu mới biết mình là nạn nhân của tội phạm mua bán người. Cũng theo lực lượng chức năng, những hành vi mua bán người bị bắt giữ, xử lý thời gian qua mới chỉ là phần “nổi” của “tảng băng chìm”. Bởi hiện nay, diễn biến của loại tội phạm này cũng ngày càng phức tạp, khiến công tác đấu tranh gặp không ít khó khăn. Thực tế, có nhiều trường hợp phụ nữ là nạn nhân bị mua bán, sau thời gian dài sống cuộc sống khổ ải trong các ổ chứa mại dâm, các nhà hàng karaoke hay làm vợ người Trung Quốc…, nhờ có sự trình báo của người nhà hay chính sự kêu cứu của nạn nhân nên đã may mắn được lực lượng chức năng giải cứu. Thông qua sự phối hợp tích cực của lực lượng chức năng Trung Quốc, 5 năm qua có 92 phụ nữ, 11 trẻ em và 1 nam giới bị lừa bán được Công an Trung Quốc giải cứu, trao trả về Việt Nam. Có những phụ nữ sau được giải cứu đã kể lại quãng thời gian khổ ải khi bị lừa bán đến những vùng sâu, vùng xa nước bạn, nơi ngôn ngữ bất đồng lại không có phương tiện liên lạc. Ở nơi ấy, họ bị bóc lột, áp bức về thể xác, tinh thần và từng ngày khát khao được trở về quê hương. Và cũng không ai biết chắc rằng, còn có bao nhiêu phụ nữ là nạn nhân bị buôn bán cũng đang trong hoàn cảnh ấy…

Tăng cường đấu tranh, tuyên truyền, trợ giúp

Để chủ động đấu tranh với tội phạm mua bán người, thời gian qua các cấp, ngành trong tỉnh đã tăng cường thực hiện chương trình hành động phòng, chống tội phạm mua bán người giai đoạn 2011-2015 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Lực lượng chức năng của tỉnh cũng tăng cường phối hợp nắm tình hình, triển khai đồng bộ các giải pháp đấu tranh, phòng ngừa tội phạm mua bán người qua biên giới. Đặc biệt, công an, biên phòng tỉnh đã triển khai đồng bộ các biện pháp tuần tra, kiểm soát, nhất là ở những đường mòn, đường tiểu ngạch; thường xuyên cập nhật, thống kê các đối tượng nghi vấn cũng như trao đổi thông tin về nạn nhân cần giải cứu để đề nghị phía nước bạn phối hợp xác minh, truy bắt đối tượng, giải cứu nạn nhân... Cùng với đó, các lực lượng chức năng thường xuyên trao đổi thông tin với chính quyền địa phương, tiến hành quản lý chặt chẽ các đối tượng có tiền án, tiền sự hoặc đối tượng có biểu hiện nghi vấn về hành vi mua bán người, đồng thời rà soát lại các vụ mua bán người trước đây để tiếp tục tìm ra các đối tượng câu kết hình thành băng nhóm, đường dây mua bán người. Đặc biệt, Công an TP Móng Cái và Cục Công an thị xã Đông Hưng (Trung Quốc) thực hiện nghiêm túc thoả thuận hợp tác nghiệp vụ hình sự, từ đó tăng cường biện pháp đấu tranh, huy động sức mạnh của nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán người...

Công tác tuyên truyền về hành vi, thủ đoạn của tội phạm mua bán người, các chương trình hỗ trợ phụ nữ được các cấp, ngành, đoàn thể trong tỉnh, nhất là hội phụ nữ đặc biệt quan tâm. Trao đổi với cán bộ Hội LHPN, chúng tôi được biết: Đối với địa bàn Quảng Ninh, mặc dù phụ nữ là nạn nhân của tội phạm mua bán người không nhiều, nhưng Hội luôn coi trọng công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho phụ nữ về phòng chống tội phạm mua bán người. Các cấp Hội đã thành lập nhiều câu lạc bộ phụ nữ với pháp luật, trong đó lồng ghép để tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong hội viên, phụ nữ kiến thức pháp luật nói chung cũng như các thủ đoạn, cách thức đối phó với hành vi mua bán phụ nữ qua biên giới. Đồng thời, đẩy mạnh chương trình hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế thông qua việc hướng dẫn, hỗ trợ về vốn, giống, công cụ sản xuất để chị em chủ động xây dựng các mô hình phát triển kinh tế. Từ năm 2010 đến nay, Trung tâm Dạy nghề Hội LHPN tỉnh còn mở trên 50 lớp dạy nghề cho phụ nữ nông thôn, qua đó đã giúp chị em chủ động cuộc sống của mình… Cùng với đó, Trung tâm Hỗ trợ nạn nhân bị bạo hành của Hội LHPN tỉnh cũng trở thành địa chỉ tin cậy của chị em bị mua bán sau khi được giải cứu. Ở Trung tâm, chị em được hỗ trợ miễn phí chỗ ăn, nghỉ, được tham vấn tâm lý và hướng dẫn những kỹ năng sống cơ bản. Ngoài ra, còn được hỗ trợ khám chữa bệnh, điều trị, tư vấn pháp lý và được dạy một số nghề nếu có nhu cầu. Thực tế những nạn nhân khi đến Trung tâm đều bị tổn thương nghiêm trọng cả về thể xác lẫn tinh thần. Hầu hết trong số họ đều có tâm lý phức tạp, có người có dấu hiệu của trầm cảm, mất tự tin, có cái nhìn bi quan về tương lai. Nhưng với sự hỗ trợ của cán bộ, nhân viên nơi đây đã giúp họ đã ổn định tâm lý, sức khoẻ nhanh chóng ổn định cuộc sống trở về địa phương tái hoà nhập cộng đồng…

Có thể thấy, trong số phụ nữ là nạn nhân của tội phạm mua bán người được lực lượng chức năng của tỉnh giải cứu trong 5 năm trở lại đây không có người Quảng Ninh, kết quả này đã phần nào khẳng định sự vào cuộc tích cực trong công tác phòng chống tội phạm của các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh. Tuy nhiên, với đặc thù địa bàn và thực trạng mua bán người qua biên giới hiện nay vẫn tiềm ẩn phức tạp. Vì vậy, đòi hỏi công tác đấu tranh, phòng chống loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm mua bán người tiếp tục tăng cường và đồng bộ hơn nữa.

Nguyễn Huế

* Trung tá Phạm Anh Đông, Phó Trưởng Công an TX Quảng Yên: “Tuyên truyền phù hợp với đặc thù từng đối tượng” Để tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm mua bán người, thời gian qua Công an TX Quảng Yên đã căn cứ vào đặc thù, tình hình thực tế ở địa phương, phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng, đoàn thể, tổ chức xã hội triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa và đấu tranh hiệu quả. Theo đó, căn cứ vào đặc thù, tập quán của người dân ở từng xã, phường, đơn vị tập trung phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng chống mua bán người với những nội dung, hình thức phù hợp. Công an thị xã cũng chỉ đạo các đội nghiệp vụ, công an phường, xã thường xuyên rà soát, nắm, quản lý chặt số đối tượng phụ nữ có nguy cơ cao dễ bị lợi dụng, lừa bán ra nước ngoài để làm vợ, hoạt động mại dâm…, từ đó có biện pháp giúp đỡ kịp thời. Đặc biệt, Công an thị xã cũng triển khai thực hiện hiệu quả phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, qua đó góp phần đẩy mạnh công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ những người lầm lỗi tại cộng đồng, nhất là những người phạm tội về mua bán người, người xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc lao động bất hợp pháp. * Anh Hoàng Mạnh Cường, cán bộ Huyện Đoàn Ba Chẽ: “Tạo môi trường sinh hoạt, rèn luyện lành mạnh cho ĐVTN” Để chủ động tham gia phòng chống tội phạm mua bán người, thời gian qua Huyện Đoàn Ba Chẽ đã chỉ đạo các cơ sở đoàn tập trung tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức cho học sinh, ĐVTN về pháp luật, đặc biệt là Luật Phòng, chống buôn bán người... Hoạt động tuyên truyền được lồng ghép linh hoạt cùng các nội dung sinh hoạt Đoàn để ĐVTN chủ động nhận biết, phát hiện, nêu cao tinh thần cảnh giác và tố giác tội phạm. Đồng thời, Huyện Đoàn cũng xây dựng nhiều chương trình sinh hoạt, rèn luyện lành mạnh, tạo môi trường cho ĐVTN tham gia giao lưu, học tập, có thêm kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm làm việc, phát triển các mô hình kinh tế hiệu quả, tạo thu nhập. Từ đó, xây dựng cuộc sống no ấm, ổn định, tránh sa đà vào các tệ nạn xã hội và trở thành nạn nhân của nạn mua bán người… Theo tôi, để góp phần tích cực trong công tác phòng chống tội phạm này, các đoàn thể, địa phương cần tăng cường xây dựng các mô hình thu hút, tập hợp ĐVTN. Qua đó, tạo điều kiện cho thanh niên được giao lưu, trao đổi kinh nghiệm sống, đặc biệt là được phổ biến các kiến thức pháp luật để từ đó biết cách bảo vệ bản thân trước nguy cơ bị buôn bán. * Chị Chu Thị Long, Chủ tịch Hội LHPN huyện Bình Liêu: “Chú trọng dạy nghề, hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế” Tôi thấy rằng những năm qua, các cấp, ngành trong tỉnh đã quan tâm mở các lớp dạy nghề cho lao động nông thôn, nhiều phụ nữ sau khi học nghề đã chủ động mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống. Với vai trò của mình, thời gian qua Hội LHPN huyện Bình Liêu cũng đã đẩy mạnh các chương trình, nhiệm vụ trọng tâm, trong đó chú trọng triển khai chương trình hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế thông qua tín chấp cho phụ nữ vay vốn, hướng dẫn chị em xây dựng mô hình kinh tế phù hợp với điều kiện thực tế ở địa phương... Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay ở vùng nông thôn, miền núi, nhiều phụ nữ trình độ hạn chế nên gặp khó khăn về việc làm, khó khăn này cũng là kẽ hở nhiều đối tượng lợi dụng môi giới việc làm để lừa bán phụ nữ qua biên giới. Để góp phần ngăn chặn hành vi mua bán phụ nữ, theo tôi các cấp, ngành tiếp tục quan tâm đến công tác dạy nghề cho phụ nữ, nhất là phụ nữ nông thôn, đặc biệt cần có sự kết nối với các cơ quan, doanh nghiệp để giới thiệu việc làm cho lao động. Hội phụ nữ ở cơ sở cũng cần chủ động hơn trong việc rà soát, đề xuất với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong đào tạo ngành nghề phù hợp cho phụ nữ ở từng địa bàn; đồng thời tăng cường hoạt động hỗ trợ phát triển kinh tế, giúp chị em nâng cao chất lượng cuộc sống. * Thượng tá Nguyễn Hữu Tuấn, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Quảng Đức: “Tăng cường đấu tranh, chủ động phòng ngừa tội phạm mua bán người” Những năm gần đây, Đảng, Nhà nước và tỉnh luôn dành quan tâm đầu tư về mọi mặt cho khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa của tỉnh, tuy nhiên so với mặt bằng chung đời sống người dân khu vực này vẫn còn nhiều khó khăn. Qua thực tế đấu tranh với tội phạm mua bán người thì thấy rằng, đối tượng bị mua bán thường là phụ nữ trẻ, ít hiểu biết, không có việc làm và nghề nghiệp ổn định. Lường trước được những thủ đoạn này, trong các chương trình, kế hoạch phòng, chống tội phạm, đơn vị đặc biệt quan tâm các giải pháp phát hiện, ngăn chặn hành vi mua bán người. Đơn vị cũng chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương tăng cường hướng dẫn, hỗ trợ nhân dân thực hiện các mô hình phát triển kinh tế; đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật, đồng thời nâng cao nhận thức cho người dân nhận biết những hành vi của tội phạm nói chung và tội phạm mua bán người nói riêng để từ đó biết cách phòng tránh… Nhiều năm nay, trên địa bàn đơn vị phụ trách không phát hiện trường hợp người dân địa phương bị lừa bán qua biên giới. Để ngăn chặn, đẩy lùi nạn mua bán người, các cấp, ngành, địa phương, đơn vị cần chủ động phòng ngừa, đồng thời và tăng cường phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp đấu tranh với tội phạm mua bán người. Cùng với đó, bản thân mỗi người dân phải nâng cao kiến thức pháp luật và chủ động phòng ngừa để không trở thành nạn nhân của tội phạm này. Tuấn Hương - Nguyễn Dung - Nguyễn Huế (Thực hiện)