Phong trào văn nghệ truyền thống ở Tiên Yên

Trong những năm qua, huyện Tiên Yên đã rất chú trọng việc bảo tồn và phát huy phong trào văn nghệ, giữ gìn bản sắc dân tộc một cách có quy mô bài bản. Huyện đã thành lập và phát triển các CLB văn nghệ tiếng dân tộc một cách bền vững, có chiều sâu.

Hiện nay, huyện Tiên Yên đã có 10 CLB văn nghệ dân tộc thiểu số mang bản sắc văn hóa dân tộc (3 CLB hát Then tại các xã Hà Lâu, Điền Xá, Phong Dụ, 2 CLB hát Soóng cọ tại các xã Đại Thành, Đại Dực, 3 CLB hát đối dân tộc Dao tại các xã Đông Ngũ, Yên Than, Hải Lạng và 2 CLB của trường học là CLB Văn nghệ dân gian các dân tộc thiểu số tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên và CLB Hát Soóng cọ của Trường THCS Đại Thành, xã Đại Thành. Đây là nơi quy tụ các nghệ nhân, những người tâm huyết với văn hóa dân tộc tham gia. Các CLB này được huyện quan tâm đầu tư hỗ trợ về nhạc cụ, trang phục biểu diễn, đồng thời mời nghệ nhân mở lớp bồi dưỡng để nâng cao chất lượng hoạt động của các CLB.

CLB Hát Then xã Phong Dụ biểu diễn tại Lễ hội Đồng Đình năm 2019 tại Khu Văn hóa, Thể thao huyện Tiên Yên ở thôn Đồng Đình, xã Phong Dụ

Xã Phong Dụ, nơi có đông người Tày sinh sống nhiều nhất trong huyện. Đầu tháng 5 vừa qua, Phong Dụ đã hoàn thành công trình Khu Văn hóa Thể thao dân tộc Tày huyện Tiên Yên tại thôn Đồng Đình. Công trình được xây dựng trên diện tích 17.625m², bao gồm hạng mục bãi đỗ xe, nhà văn hóa công trình kiến trúc truyền thống nhà sàn 2 tầng, 5 gian và nhiều hạng mục khác, với tổng đầu tư dự toán hơn 9,3 tỷ đồng từ nguồn ngân sách huyện. Công trình được khởi công từ cuối năm 2018. Đây là khu vực hàng năm sau Tết Nguyên đán, Phong Dụ tổ chức Lễ hội Đồng Đình mà hồn cốt là Lễ hội Lồng Tồng của người Tày. Cũng đầu tháng 5, ngay sau khi Khu Văn hóa được khánh thành, xã Phong Dụ đã tổ chức kiện toàn lại CLB Hát Then và kết nạp thêm thành viên mới.

Ông Trần Văn Đa, Chủ tịch UBND xã Phong Dụ, cho biết: “CLB hát Then của xã chúng tôi hiện có 36 thành viên đều là những người yêu ca hát trong toàn xã. Từ khi xã có Khu Văn hóa thể thao, CLB Hát Then hoạt động nhiều hơn 1 lần/tuần (trước đây 1 lần/tháng). Thế nhưng khi có công việc cần đến đội hát Then như dịp lễ hội hay những ngày lễ lớn của đất nước, thì họ ngày nào cũng luyện tập”.

Các thành viên CLB Nghệ thuật Dân gian của Trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên thường xuyên luyện tập để biểu diễn tốt hơn.

Các trường học trên địa bàn huyện cũng vào cuộc tích cực, Trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên là nơi tập trung học sinh người dân tộc thiểu số của toàn huyện, đa phần là học sinh đến từ các xã vùng cao như Đại Dực, Đại Thành, Hà Lâu... Trường có CLB Nghệ thuật dân gian, luôn dao động từ 20-30 thành viên (vì hàng năm các em lớp lớn ra trường). Cô Phạm Trung Thương, giáo viên âm nhạc của nhà trường, cho hay: “Ngoài việc học nhạc theo chương trình, nhà trường đều hướng các em học nhạc cụ dân tộc và các bài hát của dân tộc mình như hát Then người Tày, hát Soóng Cọ người Sán Chỉ... Trong các buổi văn nghệ của nhà trường, chúng tôi đều khuyến khích các em hát các bài hát của dân tộc mình. Mấy năm gần đây nhà trường đã mời các nghệ nhân dân gian của huyện và của huyện bạn Bình Liêu đến dạy các em chơi đàn tính. Đội văn nghệ nhà trường đã đi biểu diễn ở các lễ hội văn hóa dân tộc của các xã sau Tết Nguyên đán hàng năm. Vào dịp hè, huyện còn tổ chức các lớp năng khiếu hè cho học sinh, trong đó mở từ 3-5 lớp hát Then, hát Soóng cọ, hát đối, đẩy gậy... cho học sinh, góp phần giữ gìn các di sản văn hóa phi vật thể các dân tộc thiểu số huyện nhà”.

Ở xã vùng cao Đại Thành có CLB Hát Soóng cọ Đại Thành với 30 thành viên, đều là những người yêu ca hát ở xã. CLB sinh hoạt hàng tuần. Ngoài việc hát phục vụ các lễ hội hàng năm của xã, CLB còn đi hát giao lưu với các xã trong và ngoài huyện khi được mời. Trên địa bàn xã Đại Thành có Trường THCS Đại Thành cũng thành lập được CLB Hát Soóng cọ, kinh phí hoạt động do xã Đại Thành hỗ trợ. Cô Kiều Thị Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Đại Thành, cho biết: “Năm nào, CLB Hát Soóng cọ nhà trường cũng có tiết mục đi dự thi giải Họa Mi Vàng của huyện Tiên Yên và cũng đã giành được một số giải thưởng lớn, nhỏ. Việc thành lập CLB Hát Soóng cọ cũng tạo điều kiện cho nhà trường phối hợp với các phụ huynh tốt hơn, vì hiện nay đa phần các em đều nói tiếng Kinh. Cha mẹ các em sẽ dạy các em nói tiếng Sán Chỉ để hát các bài hát Soóng cọ được chuẩn hơn”.

Trong năm qua, huyện Tiên Yên còn có nhiều hoạt động tôn vinh và động viên những nghệ nhân trên địa bàn, những người đã có đóng góp quan trọng trong việc lưu truyền tiếng nói, chữ viết, làn điệu, lời ca, tiếng hát của các dân tộc cho thế hệ trẻ để nối tiếp, lưu giữ các làn điệu mang bản sắc dân tộc, sống mãi với thời gian.

                                                                        Công Thành