Quản lý cát, sỏi trên sông tại khu vực giáp ranh: Hiệu quả từ công tác phối hợp

Từ năm 2016, 3 địa phương là: Quảng Ninh, Hải Dương, TP Hải Phòng đã ký kết Quy chế phối hợp trong công tác quản lý, trao đổi thông tin để kiểm tra, kịp thời xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm trong khai thác, vận chuyển và sử dụng cát, sỏi trái phép khu vực lòng sông tại khu vực giáp ranh các địa phương.

[links()]

Theo phân tích của cơ quan chức năng, địa bàn giáp ranh giữa tỉnh Quảng Ninh với Hải Dương và TP Hải Phòng trải dài trên các tuyến sông từ Hạ Long đến Đông Triều. Trong đó, tập trung nhiều dự án có nhu cầu sử dụng cát xây dựng, cát san lấp rất lớn như: Cao tốc Hải Phòng - Hạ Long, dự án KCN Nam Tiền Phong - Đầm Nhà Mạc (TX Quảng Yên), Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải (Hải Phòng)... Đây là điều kiện thuận lợi trong việc chuyên chở, cung ứng vật liệu xây dựng cho các dự án; tuy nhiên, cũng đã tạo kẽ hở để các đối tượng lợi dụng hoạt động thăm dò, vận chuyển, kinh doanh, khai thác cát, sỏi trái phép.

Đáng chú ý, toàn tuyến tập trung nhiều điểm thường xuyên có hoạt động khai thác cát trái phép như tại sông Kinh Thầy, sông Mạo Khê (đoạn giáp ranh giữa xã Hồng Phong, TX Đông Triều với xã Hoành Sơn, huyện Kinh Môn, Hải Dương), sông Đá Bạc (đoạn giáp ranh giữa xã Yên Đức, TX Đông Triều với xã Hợp Thành, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng)...

Việc khai thác trái phép trên làm thất thoát tài nguyên, gây sạt lở bờ, bãi sông, đe dọa sự an toàn của các tuyến đê, vi phạm trật tự ATGT đường thủy nội địa, làm thất thu thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường, gây ô nhiễm môi trường, mất đất sản xuất, canh tác của người dân. Tại một số vị trí có hiện tượng cạp lấn bờ sông trái phép để làm bãi tập kết, bốc dỡ cát, đất sét, gây ảnh hưởng đến luồng chạy tàu và dòng chảy.

CBCS Đồn Biên phòng Quan Lạn kiểm tra người và phương tiện trên tàu khai thác cát trái phép tại khu vực xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn. Ảnh: Mạnh Hùng (BĐBP tỉnh)

Điều đáng nói là phương thức, thủ đoạn của các đối tượng vi phạm rất tinh vi, lợi dụng địa bàn giáp ranh giữa các địa phương trên các tuyến sông, sử dụng các loại tàu vỏ sắt, vỏ xi măng trọng tải từ  50-100 tấn, có dụng cụ nạo vét để tổ chức khai thác vào thời điểm đêm tối, khai thác chớp nhoáng, di chuyển liên tục. Khi phát hiện cơ quan chức năng đến kiểm tra, các đối tượng cho phương tiện chuyển hướng sang địa bàn giáp ranh, dùng mọi cách để đối phó, gây khó khăn trong công tác kiểm tra, xử lý.

Từ thực trạng trên, năm 2016, 3 địa phương: Quảng Ninh, Hải Dương và TP Hải Phòng đã ký kết Quy chế phối hợp trong công tác quản lý, trao đổi thông tin để kiểm tra, kịp thời xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về khai thác, vận chuyển, sử dụng cát sỏi trên sông, cửa biển và hoạt động nạo vét luồng đường thủy nội địa, vùng nước cảng, bến thủy nội địa kết hợp tận thu sản phẩm.

Sau 2 năm thực hiện quy chế phối hợp đã cho thấy những hiệu quả rất rõ nét. Riêng đối với tỉnh Quảng Ninh đã ban hành trên 30 văn bản chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương và các đơn vị liên quan triển khai các biện pháp nhằm quản lý, kiểm soát hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn. Tỉnh cũng rất kiên định với chủ trương không khuyến khích thăm dò, khai thác khoáng sản, để sớm chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, góp phần bảo vệ môi trường, cảnh quan; đồng thời, sớm chấm dứt hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh, nhất là khu vực phát triển du lịch chất lượng cao.

Bên cạnh đó, với quy chế phối hợp giữa các địa phương, việc xử lý vi phạm của cơ quan chức năng diễn ra nhanh chóng, thuận lợi hơn trước rất nhiều. Đơn cử như trước đây, sau khi phát hiện việc khai thác trái phép, lực lượng các bên phải thông tin cho nhau, cùng ra hiện trường để phối hợp kiểm tra, xử lý. Việc chờ đợi các bên mất khá nhiều thời gian. Hiện nay, trong khi tuần tra, lực lượng của địa phương nào phát hiện đối tượng vi phạm trước thì chủ động kiểm tra, tạm giữ phương tiện vi phạm. Sau khi xác định tọa độ, lực lượng chức năng các bên sẽ tiến hành bàn giao vi phạm để xử lý.

Thực hiện quy chế phối hợp, lực lượng chức năng của các tỉnh cũng đã thường xuyên trao đổi thông tin liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi; tăng cường phối hợp tuần tra, xử lý nghiêm những trường hợp hoạt động kinh doanh vận chuyển cát, sỏi trái phép. Trong 2 năm thực hiện quy chế phối hợp, chỉ tính riêng tại Quảng Ninh, các lực lượng đã phát hiện, xử lý 217 vụ, 9 tổ chức, 222 cá nhân, thu giữ 23.581m³ cát, sỏi các loại, trong đó đã khởi tố 1 vụ, 8 bị can có hành vi khai thác cát trái phép; xử phạt hành chính 193 vụ, 9 tổ chức, 210 cá nhân với số tiền phạt trên 2 tỷ đồng. Trong công tác đấu tranh xử lý vi phạm tại các địa bàn giáp ranh, Công an tỉnh Quảng Ninh đã bắt giữ 25 vụ, thu giữ 1.335m³ cát, số tiền xử phạt hành chính trên 300 triệu đồng.

Có thể thấy, việc thực hiện quy chế phối hợp trong công tác quản lý cát, sỏi trên sông thời gian qua đã đạt được những hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, theo đánh giá của 3 địa phương, bên cạnh những thuận lợi, việc thực hiện quy chế phối hợp vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, trong đó đặc biệt là công tác tuyên truyền còn mang tính hình thức, chưa phát huy rõ vai trò của quần chúng nhân dân trong giám sát, phát hiện những vi phạm; việc khai thác trái phép của các đối tượng ngày càng tinh vi, manh động hơn...

Do vậy, để công tác phối hợp thực sự hiệu quả, thời gian tới các địa phương cần triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền đến người dân; tăng cường hơn nữa việc phối hợp kiểm tra, giám sát, xử lý các vi phạm...

Hiểu Trân