"Quảng Ninh thực sự là quê hương thứ hai đầy nỗi nhớ, niềm thương của tôi"

Sau khi nghỉ hưu, Anh hùng Lao động (AHLĐ) Nguyễn Quang Mâu đã xây dựng Tổ hợp “Gốm Đất Việt” tại TX Đông Triều. 12 năm bước vào sản xuất kinh doanh cho đến nay doanh nghiệp đã được Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, tỉnh Quảng Ninh và các tổ chức xã hội uy tín tặng 100 giải thưởng, phần thưởng; tổ chức quốc tế tặng 36 giải thưởng. Trong đó, cao quý nhất là Giải thưởng Hồ Chí Minh về KHCN. Gốm Đất Việt là niềm tự hào của đất sét nung Quảng Ninh, là tâm huyết của người AHLĐ thời kỳ đổi mới.

Chia sẻ với phóng viên Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh về cơ duyên gắn bó với Quảng Ninh, AHLĐ Nguyễn Quang Mâu, Giáo sư, Tiến sĩ danh dự, thành viên Liên đoàn các nhà sáng tạo thế giới, Chủ tịch HĐQT Gốm Đất Việt, bồi hồi xúc động: Tháng 12/1969, tôi rời quê lúa Thái Bình tới Quảng Ninh lập nghiệp, nay hơn 70 tuổi đời, xấp xỉ 54 năm công tác ở Quảng Ninh, liên tục từ Bình Liêu đến Đông Triều. Vì vậy, Quảng Ninh thực sự là quê hương thứ hai đầy nỗi nhớ, niềm thương của tôi.

- Những ngày đầu ông ra Quảng Ninh lúc đó như thế nào, thưa ông?

+ Tháng 7/1979, từ Giếng Đáy tới Hoành Mô, Bình Liêu đào hào, cắm chông, tôi đi mất gần một ngày đường. Tiếp đó, năm 1983 cũng từ Giếng Đáy tới xí nghiệp Cao Lanh, Tấn Mài, Đầm Hà đi tiếp nhận lao động về công trường 7 cũng đi gần cả ngày, cơm nắm mang theo, đường trơn, đất lở, ổ gà, ổ trâu, ổ voi đủ cả.

Chính vì yêu mến Quảng Ninh nên tôi đã có 12 năm công tác ở Công ty Xây dựng Uông Bí (sau đổi thành Công ty Xây dựng số 18), 30 năm công tác ở Nhà máy Gạch Hạ Long (sau đổi tên thành Công ty Gốm xây dựng Hạ Long - Công ty CP Viglacera Hạ Long). Trong thời gian công tác có hơn 20 năm vừa làm, vừa học bổ túc văn hóa rồi học đại học, cao học.

Từ một công nhân lao động phổ thông, làm qua nhiều việc khác nhau, tôi dần kinh qua Tổ trưởng sản xuất, Đốc công, Phó quản đốc, Quản đốc, Phó phòng, Trưởng phòng, Phó giám đốc nhà máy, Giám đốc nhà máy, Phó Giám đốc Công ty, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Viglacera Hạ Long, kiêm Chủ tịch HĐQT Công ty Viglacera Vân Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty Viglacera Đông Triều, Chủ tịch HĐQT Công ty Viglacera Clinker. Được cấp trên tin tưởng giao việc gì tôi cũng vượt qua được những khó khăn, có lúc bị xuống chức, bị hạ lương nhưng không bao giờ oán thán.

- Điều tâm đắc nhất mà ông cho rằng đó là yếu tố tạo nên những thành công là gì, thưa ông?

+ Đó là yếu tố con người. Tôi may mắn trải qua nhiều cung bậc, chức vị, nên tôi thấu hiểu người lao động, coi họ như người thân, biết họ cần gì, ước nguyện, mong muốn gì ở người lãnh đạo. Vì vậy, khi được giao nhiệm vụ đứng đầu Công ty Gốm xây dựng Hạ Long - Công ty CP Viglacera Hạ Long, một đơn vị sản xuất gạch ngói đất sét nung lớn nhất cả nước, với gần 4.000 lao động, tôi đã toàn tâm, dốc sức cùng tập thể lãnh đạo và cán bộ công nhân kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của các thế hệ đi trước đào tạo được gần 2.400 công nhân kỹ thuật, hơn 100 kỹ sư hóa silicat và vật liệu xây dựng, hơn 30 thạc sĩ quản trị kinh doanh, kết nạp được hàng trăm công nhân ưu tú vào Đảng.

Cán bộ, công nhân tích cực đổi mới, sáng tạo, quan tâm phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật để tăng năng suất, chất lượng, sao cho hiệu quả sản xuất kinh doanh đạt cao nhất… Nhờ đó, Viglacera Hạ Long trở thành lá cờ đầu ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung Việt Nam, được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động năm 2008.

- Các cụ thường bảo, công thành thì thân thoái. Điều này có vẻ không đúng khi mà ông nghỉ hưu rồi nhưng vẫn còn làm việc?

+ Tôi yêu nghề đất nung. Đó là máu thịt của tôi, là đam mê cả cuộc đời tôi nên thoái làm sao được. Tháng 1/2012, tôi về hưu tới Tràng An (Đông Triều) với cương vị Chủ tịch HĐQT Tổ hợp Công ty CP Gốm Đất Việt cùng ông Nguyễn Duy Hưng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy làm cố vấn HĐQT Tổ hợp Gốm Đất Việt. Từ nhận thức thời đại 4.0 nên khát vọng của chúng tôi là xây dựng nhà máy xanh để có sản phẩm xanh, góp phần nhỏ bé phục vụ dân sinh, tô điểm cho quê hương thứ hai ngày một giàu đẹp, văn minh.

Hơn một thập kỷ qua, Gốm Đất Việt đã phấn đấu liên tục không ngừng nghỉ, với tinh thần lao động cần cù, không ngừng đổi mới, sáng tạo. Từ năm 2022, ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung nói chung chịu ảnh hưởng vô cùng nghiệt ngã nhưng Gốm Đất Việt vẫn duy trì sản xuất, ổn định việc làm, ổn định thu nhập cho người lao động vì có sự chuẩn bị hàng chục năm nay tập trung nghiên cứu đầu tư chiều sâu, đổi mới KHCN.

- Ông và các cộng sự mong ước điều gì khi dành toàn bộ tâm sức của mình cho Gốm Đất Việt?

+ Ước mơ, định hướng của chúng tôi đã thành hiện thực khi cho ra đời dòng sản phẩm xanh, thực sự tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Gốm Đất Việt trở thành nhà sản xuất gạch ngói đất sét nung cao cấp đạt chứng chỉ Doanh nghiệp Văn hóa, KHCN đầu tiên ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung cao cấp Việt Nam với 100% sản phẩm được công nhận là sản phẩm KHCN kiểm soát được nguyên liệu, phụ gia, năng lượng đầu vào. Máy móc thiết bị gia công, tạo hình, sấy nung hiện đại, sáng chế ra công nghệ nghiền khô siêu mịn đầu tiên trên thế giới - áp suất âm (không phát bụi ra môi trường).

Gốm Đất Việt tạo ra dòng sản phẩm mỏng có độ đặc chắc cao, hấp thụ nhiệt, tỏa nhiệt chậm, độ hút nước, tải trọng bão hòa thấp, là sản phẩm có khả năng phản quang, không trơn trợt, không nồm, không rêu mốc, cường lực kháng uốn cao, tải trọng nhẹ, cách âm, cách nhiệt tốt, chịu axit, chịu xâm nhập mặn, màu sắc đặc trưng đỏ đậm quýt trầu, gõ vào sản phẩm âm thanh phát ra như gõ vào tấm thép. Gốm Đất Việt được UNESCO Việt Nam cấp bằng bảo trợ vĩnh viễn là sản phẩm phục vụ dân sinh, văn hóa tín ngưỡng, Hội Di sản văn hóa Việt Nam cấp chứng nhận là Không gian Di sản Văn hóa.

Ngay từ ngày đầu thành lập, chúng tôi đã quy hoạch dành khoảng 40% diện tích mặt bằng làm hồ điều hòa, vườn cây xanh, đường nội bộ xanh, tiểu cảnh đồng quê Đất Việt xanh, khu thể thao, nhà tập thể cho CBCNLĐ ở xa, nhà mẫu giáo, khu vườn sinh vật cảnh, sân vui chơi các trò chơi dân gian cho các cháu là con CBCNLĐ làm việc tại Công ty…

Với khát vọng tự hào đất sét nung Việt Nam, vươn tầm ra thế giới, học tập làm theo Bác để “Sánh vai với cường quốc 5 châu” và với tinh thần tự tôn dân tộc, Tổ hợp “Gốm Đất Việt” luôn lấy khoa học kỹ thuật làm then chốt, chăm lo đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Và chính họ đã biến những không thể thành có thể, đó là cải tiến công nghệ sản xuất gạch ngói từ công nghệ nghiền ướt sang công nghệ nghiền khô, rồi tiếp đó từ nghiền khô sang nghiền khô siêu mịn, tận thu đất tầng phủ, đất cứng (đá phiến sét), phế thải. 

Đến nay, Tổ hợp Gốm Đất Việt đạt tiêu chí nhà máy luôn sáng, xanh, sạch, đẹp - nhà máy tiệm cận không khói bụi, không chất thải rắn, không nước thải công nghiệp, và là nhà máy sản xuất tuần hoàn đầu tiên ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung Việt Nam. Niềm mong mỏi, khát vọng nhà máy trong công viên và công viên trong nhà máy đã trở thành hiện thực.

- Điều gì là động lực để ông và cộng sự đạt được những thành công nói trên?

+ Thành tựu trên với chúng tôi là minh chứng cho tình yêu quê hương Quảng Ninh. Vì yêu quê hương, đất nước tạo nên chất lượng sản phẩm đất sét nung Gốm Đất Việt là số một Việt Nam. Có được thành tựu trên, ngoài sự nỗ lực phấn đấu liên tục, dẻo dai của tập thể CBCNLĐ, chúng tôi luôn gắn kết niềm tự hào vì là người Quảng Ninh, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và của tỉnh. Không phụ lòng mong mỏi đó, thời gian tới, chúng tôi quyết tâm hơn nữa, cần mẫn, sáng tạo hơn nữa để giữ vững lá cờ đầu ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung Việt Nam và là đơn vị luôn có sản phẩm xanh, nhà máy xanh, xứng đáng một tập thể gương mẫu của công nhân Vùng mỏ anh hùng.

- Nhìn lại sáu thập niên ông đã gắn bó với Quảng Ninh, ông thấy mảnh đất này đang chuyển mình như thế nào?

+ Giờ đây, Quảng Ninh đã có biết bao đổi thay ngoạn mục, làm nức lòng bà con nhân dân các dân tộc tỉnh nhà. Tôi vô cùng tự hào về vùng đất mà mình đã gắn bó. Quảng Ninh giờ có đường cao tốc qua sông Bạch Đằng nối Hải Phòng tới tận địa đầu Móng Cái, là tỉnh có tốc độ đô thị hoá nhanh và hiện có nhiều thành phố nhất cả nước. Tỉnh nhà cũng đi đầu về nhất thể hoá, tinh giản biên chế, xây dựng nông thôn mới, sản phẩm OCOP. Nhiều sản phẩm nông nghiệp đã trở thành hàng hoá giúp người nông dân thoát nghèo vươn lên làm giàu bền vững. Thật vô cùng phấn khởi!

- Lúc này, còn điều gì mà ông mơ ước, trăn trở không?

+ Tôi mong có thêm những gia đình, những mái trường sử dụng Gốm Đất Việt, sản phẩm của làng quê, đất nước Việt Nam để các gia đình, giáo viên và học sinh được hưởng sự ấm áp về mùa đông, mát mẻ về mùa hè, giảm bớt tiếng ồn khi giông bão...

- Cảm ơn AHLĐ Nguyễn Quang Mâu về cuộc trò chuyện!