Quy hoạch lại mạng lưới cơ sở dạy nghề - Bài 2: Cần những giải pháp đồng bộ, lâu dài

Trước thực trạng nhiều cơ sở đào tạo nghề hoạt động không hiệu quả, gây lãng phí nhân lực, cơ sở vật chất, các sở, ngành, địa phương đã có chủ trương sáp nhập, tái cơ cấu một số trường nghề nhằm thu gọn đầu mối, nâng cao hiệu quả hoạt động. Thực tế cho thấy, đã có những trường sau sáp nhập bước đầu hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, để các cơ sở đào tạo nghề đứng vững, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động, cần có giải pháp phù hợp, lâu dài...

[links()]

Thực hành nghề lái xe tại Trường Cao đẳng Giao thông - Cơ điện Quảng Ninh.

NHÌN TỪ NHỮNG ĐƠN VỊ TIÊN PHONG

Một trong những đơn vị tiên phong trong sáp nhập, tái cơ cấu đó là Trường Cao đẳng nghề Than - Khoáng sản Việt Nam. Tháng 10-2014, Bộ LĐ,TB&XH đã ban hành Quyết định về việc thành lập Trường Cao đẳng nghề Than - Khoáng sản Việt Nam trên cơ sở sáp nhập 3 trường: Cao đẳng Nghề mỏ Hồng Cẩm, Cao đẳng Nghề mỏ Hữu Nghị và Cao đẳng Nghề công nghiệp Việt Bắc. Chính thức đi vào hoạt động từ 1-1-2015, Trường đứng trước rất nhiều khó khăn, như: Địa bàn hoạt động rộng; phương thức điều hành ở các trường trước khi sáp nhập khác nhau; việc tuyển sinh học nghề khó khăn; việc làm của cán bộ, nhân viên chưa phù hợp, mất cân đối...

Để nhanh chóng đưa trường đi vào hoạt động, lãnh đạo nhà trường đã sắp xếp lại bộ máy theo hướng tinh giản, gọn nhẹ: Giảm 10 đầu mối phòng, ban; giảm 51 lao động. Đồng thời, ban hành một loạt quy chế, quy định liên quan đến từng lĩnh vực hoạt động của trường, nhằm lấy đó làm thống nhất cho việc quản lý, điều hành; đưa ra các nhiệm vụ trọng tâm; phân cấp, giao quyền chủ động và gắn trách nhiệm cho người đứng đầu... Thông qua hàng loạt chính sách cải tổ, sau 1,5 năm sáp nhập, hoạt động của nhà trường dần đi vào ổn định, hiệu quả dạy và học đã được nâng lên. Cụ thể, năm 2015, trường tuyển được 4.216 học sinh hệ A, đạt 76,6%; doanh thu 321,8 tỷ đồng, đạt 106,7% kế hoạch được giao. 6 tháng đầu năm 2016, trường tuyển được 2.528 học sinh, đạt 56,2% kế hoạch năm; doanh thu 140 tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ. Điều đáng nói là sau sáp nhập, nhà trường không chỉ bố trí đủ việc làm cho người lao động, mà thu nhập của người lao động cũng tăng lên, được lãnh đạo Tập đoàn CN Than - Khoáng sản Việt Nam đánh giá là đơn vị tái cơ cấu thành công nhất Tập đoàn.

Tháng 2-2016, Trường Cao đẳng Nghề Giao thông - Cơ điện Quảng Ninh cũng chính thức được sáp nhập với Trường Trung cấp nghề xây dựng và công nghiệp Quảng Ninh. Theo ông Nguyễn Huy Đạt, Trưởng Phòng Đào tạo nhà trường, cho biết: Trước khi sáp nhập, hiệu quả hoạt động của Trường Trung cấp nghề xây dựng và công nghiệp Quảng Ninh không cao: Số lượng học viên tuyển sinh và đào tạo thấp; cơ sở vật chất xuống cấp, không được đầu tư nâng cấp, sửa chữa; tâm lý cán bộ, giáo viên đi xuống do công việc ít, kéo theo thu nhập không cao... Sau sáp nhập, nhà trường đã tổ chức, sắp xếp lại biên chế, người lao động, từ đó giúp họ yên tâm công tác. Trường cũng tập trung tuyên truyền, thu hút học sinh; có cơ chế tuyển sinh riêng cho từng ngành, nghề, đồng thời đẩy mạnh nâng cao chất lượng đào tạo nghề. Đến nay, hoạt động của nhà trường đang dần đi vào quy củ, tư tưởng cán bộ, giáo viên ổn định. Trường hiện đang tích cực chuẩn bị cho mùa tuyển sinh sắp tới.

CẦN ĐẦU TƯ CÓ TRỌNG ĐIỂM, ĐÚNG ĐỊNH HƯỚNG

Đến nay, toàn tỉnh mới có 2 trường trên đã tiến hành sáp nhập từ các trường nghề. Thực tế, các trường này cũng như các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác trên địa bàn tỉnh đều đang trong quá trình nỗ lực để vượt qua khó khăn chung của công tác tuyển sinh đào tạo nghề hiện nay. Việc sáp nhập, tái cơ cấu lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nâng cao chất lượng đào tạo đang là một vấn đề nội tại cần sự nỗ lực lớn của bản thân các cơ sở đào tạo nghề, cũng như sự vào cuộc của nhà nước từ cấp trung ương tới địa phương.

Hiện tỉnh đang hoàn thiện Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đây là quy hoạch được xây dựng trên cơ sở bám sát các quy hoạch phát triển KT-XH, quy hoạch phát triển nhân lực của tỉnh, các quy hoạch ngành, gắn với yếu tố phát triển không gian, vùng, lãnh thổ, sự phân bố các khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn tỉnh. Trên quan điểm là không chạy theo số lượng mà tập trung đầu tư nâng cao chất lượng đào tạo nghề, chuyển đào tạo nghề theo hướng “cung” (năng lực đào tạo sẵn có của cơ sở giáo dục nghề nghiệp) sang đào tạo nghề theo hướng “cầu” (nhu cầu của thị trường lao động và xã hội). Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh xã hội hoá công tác giáo dục nghề nghiệp nói chung, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp nói riêng, khuyến khích đầu tư hạ tầng theo hình thức đối tác công - tư.v.v..  Theo Dự thảo Quy hoạch mà UBND tỉnh chuẩn bị trình HĐND tỉnh tại kỳ họp thứ 2, nhiệm kỳ 2016-2021, đến năm 2020, toàn tỉnh có 23 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trong đó có 6 trường cao đẳng, 3 trường trung cấp, 14 trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Ngoài ra còn có 27 đơn vị, doanh nghiệp có tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Đến năm 2020, 3 trường có nghề trọng điểm đạt cấp độ quốc tế và quốc gia, đó là Trường Cao đẳng Việt - Hàn Quảng Ninh, Trường Cao đẳng Nghề Giao thông - Cơ điện Quảng Ninh và Trường Cao đẳng Nghề Than - Khoáng sản Việt Nam. Mạng lưới cơ sở đào tạo nghề được phân bổ tại 14/14 địa phương của tỉnh, trong đó tập trung nhiều nhất ở Hạ Long, Uông Bí, Đông Triều, Hoành Bồ, Cẩm Phả, Móng Cái.

Trên cơ sở phát triển mạng lưới cơ sở đào tạo nghề, trong giai đoạn tới, tỉnh cũng cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện tái cơ cấu các cơ sở đào tạo nghề theo hướng những cơ sở hoạt động kém hiệu quả cần phải kiên quyết giải thể hoặc sáp nhập hay trở thành phân hiệu của những trường khác. Song song với vấn đề này cần có sự đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho những trường nghề đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phù hợp với định hướng phát triển KT-XH của tỉnh, cũng như phù hợp với cơ chế thị trường và xu thế hội nhập. Bởi công tác đào tạo nghề đòi hỏi gắn lý thuyết với thực hành, kinh phí đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành là rất lớn. Ngay cả các trường cao đẳng, trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh hiện vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư thiết bị dạy nghề, nguyên, nhiên vật liệu phục vụ dạy thực hành chứ chưa nói đến các trung tâm dạy nghề cấp huyện. Do đó, việc đầu tư mảng đào tạo nghề cho các trung tâm GDNN&GDTX cấp huyện nên chăng cũng cần đầu tư có trọng điểm, trước hết tập trung cho một số cơ sở lớn, trung tâm của vùng, khu vực của tỉnh, tránh đầu tư dàn trải ở tất cả các địa phương.

Thực hiện Đề án 25 về “Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế”, các trung tâm dạy nghề, trung tâm kỹ thuật tổng hợp - hướng nghiệp công lập cấp huyện được sáp nhập với Trung tâm HN&GDTX để trở thành Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên cấp huyện. Sau 1 năm sáp nhập, nhiều trung tâm nay vẫn chưa phát huy tốt hiệu quả việc dạy nghề do hạn chế về cơ sở vật chất, đội ngũ. Theo ông Phạm Quang Công, Giám đốc Trung tâm HN&GDTX tỉnh thì 4 yếu tố quan trọng để thu hút người học ở các cơ sở đào tạo nghề, đó là chất lượng đào tạo, chi phí đào tạo, địa điểm và việc làm sau tốt nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế các cơ sở đào tạo nghề cấp huyện hiện nay gần như mới chỉ đáp ứng được yếu tố địa điểm thuận lợi cho người học (ở ngay địa phương) nhưng yếu tố quan trọng nhất là chất lượng đào tạo, việc làm sau tốt nghiệp còn hạn chế.

Bên cạnh đó, để phục vụ cho mục tiêu đến năm 2020, Quảng Ninh phấn đấu trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp, ngay từ bây giờ, các cơ sở đào tạo nghề cũng cần có kế hoạch đào tạo các mã ngành phù hợp định hướng. Tăng cường hợp tác với các trường đào tạo trong khu vực và quốc tế để đổi mới, trao đổi chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ, phương pháp giảng dạy và gắn kết với các doanh nghiệp để cung - cầu trong đào tạo nghề sớm gặp nhau.

Phương Thúy - Hoàng Quý