Sử dụng hiệu quả quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách

Theo đánh giá của cơ quan chức năng, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước (NSNN) do tỉnh thành lập và quản lý đã và đang góp phần tập trung thêm nguồn lực tài chính của xã hội, giảm bớt gánh nặng cho NSNN trong giải quyết một số nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Ban Vận động Quỹ Vì người nghèo tỉnh tổ chức tiếp nhận ủng hộ từ Công ty CP Ô tô Trường Hải (THACO), tháng 1/2019. Ảnh: Nguyễn Hoa

Tỉnh Quảng Ninh đang quản lý 23 quỹ tài chính nhà nước ngoài NSNN. Trong đó có: 6 quỹ được quản lý tại 3 cấp (tỉnh, huyện, xã); 10 quỹ được quản lý tại cấp tỉnh; 1 quỹ được tỉnh quyết định thành lập và quản lý tại cấp huyện; 6 quỹ khác do các cơ quan, tổ chức chính trị, xã hội, đoàn thể thành lập và quản lý. Các quỹ trên được thành lập với quy mô, tính chất và phạm vi hoạt động khá đa dạng, phù hợp theo các quy định hiện hành và tình hình thực tế tại địa phương; tuân thủ các quy định của pháp luật. Cơ bản các quỹ đều có quy định riêng về chế độ quản lý tài chính, hoạt động độc lập tương đối với NSNN.

Việc tài trợ, hỗ trợ, cho vay vốn từ các quỹ được xét duyệt theo quy chế, quy định quản lý tài chính của từng quỹ và có hồ sơ chặt chẽ. Để đảm bảo nguồn quỹ sử dụng đúng mục đích, các quỹ đã thường xuyên tự tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng các nguồn kinh phí.

Thời gian qua nhiều quỹ tài chính nhà nước ngoài NSNN do tỉnh thành lập và quản lý đã huy động được nguồn kinh phí ngoài ngân sách, do sự ủng hộ của các tổ chức, cá nhân. Từ đó, đã hỗ trợ cùng với NSNN giải quyết nhiều nhiệm vụ khó khăn, phát sinh đột xuất, thực hiện mục tiêu hỗ trợ người nghèo, địa bàn khó khăn, hoặc nhiệm vụ các ngành, lĩnh vực, thực hiện các chính sách an sinh xã hội.

Điển hình như, giai đoạn 2013-2018, Quỹ Vì người nghèo đã vận động được trên 36,3 tỷ đồng; Quỹ Đền ơn đáp nghĩa vận động được trên 22,2 tỷ đồng; Quỹ hỗ trợ vốn cho công nhân lao động nghèo trên 7 tỷ đồng; Quỹ Bảo trợ trẻ em vận động được trên 4 tỷ đồng; Quỹ Từ thiện tại các cơ sở bảo trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh vận động trên 2 tỷ đồng; Quỹ việc làm cho người tàn tật vận động trên 2,8 tỷ đồng...

Đoàn ĐBQH tỉnh giám sát thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng quỹ tài chính ngoài NSNN tại Sở LĐ-TB&XH tỉnh, tháng 3/2019. Ảnh: Thu Trang

Tuy nhiên, qua khảo sát của cơ quan chức năng tại địa phương, hầu hết các quỹ tài chính ngoài NSNN trên địa bàn tỉnh hiện nay có nguồn vốn thấp, quy mô nhỏ, phạm vi hoạt động chưa lớn và không thực hiện được chức năng huy động vốn theo quy định. Hoạt động chủ yếu dựa vào vốn điều lệ, vốn ngân sách hỗ trợ nên hoạt động còn một số khó khăn.

Đơn cử như Quỹ Hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế có tổng nguồn vốn đến nay là 3,34 tỷ đồng. Nguồn vốn này được thành lập từ năm 2012 trên cơ sở từ nguồn vốn của các dự án tài trợ quốc tế đã hết chu kỳ dự án chuyển lại cho Hội LHPN tỉnh quản lý. Do vậy, nhiều năm nay đã không phát triển được nguồn thu (vốn tự bổ sung hàng năm từ lãi cho vay), quy mô quỹ nhỏ, đối tượng vay vốn hạn chế cả số người vay và mức vay vốn.

Hay đối với Quỹ Việc làm cho người tàn tật hiện có trên 2,8 tỷ đồng, mặc dù đã có Luật Người khuyết tật quy định Quỹ trợ giúp người khuyết tật song chưa có hướng dẫn cụ thể về thành lập và triển khai quỹ, nên chỉ hỗ trợ cho chi phí phẫu thuật chỉnh hình phục hồi chức năng lao động cho người khuyết tật, nâng cấp cơ sở làm việc tạo việc làm cho người lao động tàn tật (cơ sở tẩm quất, bấm huyệt), còn những nội dung hỗ trợ khác cho người khuyết tật chưa được triển khai.

Ngoài ra một số quỹ hiện đang có cùng chức năng, nhiệm vụ; chồng chéo về nguồn thu, nhiệm vụ chi; bất cập trong quản lý thu, chi do các quy định, chính sách khác nhau...

Bên cạnh đó, trong các quy định về cơ chế, chức năng, hoạt động của quỹ tài chính nhà nước ngoài NSNN quy định cấp nào quyết định thành lập Quỹ thì cấp đó có trách nhiệm kiểm tra, giám sát hoạt động của Quỹ. Trách nhiệm này thường giao cho Hội đồng quản lý Quỹ hoặc Ban Kiểm soát thực hiện. Tuy nhiên, những thành viên của Hội đồng quản lý Quỹ hoặc Ban Kiểm soát thường là hoạt động kiêm nhiệm, thời gian dành cho Quỹ hạn chế nên việc kiểm tra, kiểm soát hoạt động của Quỹ không thường xuyên và liên tục.

Đối với quá trình kiểm tra, giám sát hoạt động của quỹ, việc tham gia của cơ quan quản lý nhà nước còn hạn chế do chưa có quy định cụ thể về nội dung kiểm tra, kiểm soát, chưa có chế tài quy định cụ thể khi có sai phạm xảy ra. Thanh tra tỉnh chưa thực hiện cuộc thanh tra chuyên đề nào về lĩnh vực quản lý quỹ tài chính nhà nước ngoài NSNN.

Được biết, từ đầu năm tới nay, Đoàn ĐBQH tỉnh đã thực hiện nhiều cuộc giám sát thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng quỹ tài chính ngoài NSNN tại các đơn vị liên quan. Tại các buổi giám sát, Đoàn ĐBQH tỉnh đã nghe báo cáo, trao đổi, làm rõ về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính và khả năng huy động nguồn vốn, đầu tư, quản lý tài chính của các loại quỹ; cũng như những khó khăn, bất cập trong quá trình hoạt động, nhất là tính pháp lý về thẩm quyền, chế tài trong quy trình xử lý vi phạm đối với các tổ chức, cá nhân liên quan; tính công khai, minh bạch trong quản lý nhằm đảm bảo sự giám sát của cơ quan chức năng liên quan.

Đồng chí Đỗ Thị Lan, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh, nhấn mạnh: Qua đợt giám sát nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động các loại quỹ tài chính nhà nước ngoài NSNN trên địa bàn, từ đó chỉ ra nguyên nhân, đề xuất, kiến nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các loại quỹ. Các ý kiến tại các buổi giám sát sẽ được Đoàn ĐBQH tỉnh tổng hợp báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định và gửi tới các ngành chức năng liên quan xem xét giải quyết.

Hồng Nhung

[links()]