Cảnh báo việc lạm dụng kháng sinh

Việc sử dụng kháng sinh là hết sức cần thiết để điều trị cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu sử dụng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng kháng sinh, điều trị kháng sinh khi không mắc bệnh nhiễm khuẩn... sẽ làm gia tăng tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh, tạo ra sự khan hiếm, thiếu hụt các thuốc kháng khuẩn mới, đặc biệt là kháng sinh để điều trị cho người bệnh nhiễm vi sinh vật đa kháng.

Các bác sĩ Bệnh viện Y dược cổ truyền Quảng Ninh ký cam kết “Sử dụng kháng sinh có trách nhiệm”. (Ảnh do Bệnh viện Y dược cổ truyền Quảng Ninh cung cấp).

Theo kết quả khảo sát của Bộ Y tế về việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc vùng nông thôn và thành thị các tỉnh phía Bắc cho thấy nhận thức về kháng sinh và kháng kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn thấp, đặc biệt ở vùng nông thôn. Trong tổng số 2.953 nhà thuốc được điều tra, có đến 499/2.083 hiệu thuốc ở thành thị và 257/870 hiệu thuốc ở nông thôn có bán đơn thuốc kê kháng sinh. Người dân mua kháng sinh để điều trị ho và sốt chiếm tỷ lệ cao nhất. Có đến 88% kháng sinh được bán mà không có đơn và tỷ lệ người dân yêu cầu được mua kháng sinh mà không có đơn cũng chiếm tỷ lệ rất cao.

Trên thực tế, người dân vẫn có thói quen tự chữa trị hoặc bắt chước đơn thuốc đã có từ trước. Khi có biểu hiện bất thường về sức khoẻ như: Ho, sốt, cảm cúm, tiêu chảy..., người dân thường tự đi mua thuốc về uống, loại này không có tác dụng lại chuyển sang loại khác; khi bệnh không thuyên giảm mới đến cơ sở y tế. Nhiều người có bệnh còn truy cập internet, tra cứu “đơn thuốc trên mạng” và áp dụng cho bệnh của mình. Việc sử dụng kháng sinh tuỳ tiện còn nhận được sự “tiếp tay” của chủ các quầy thuốc khi khách hàng chỉ cần mô tả bệnh là dễ dàng mua các loại thuốc bán theo đơn tại quầy mà không cần đơn kê của bác sĩ. Bên cạnh đó, cũng có tình trạng bác sĩ kê kháng sinh cho bệnh nhân khi không thật cần thiết hoặc kê các loại kháng sinh mới nhằm điều trị nhanh hơn. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Ân, nguyên Trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quảng Ninh, nếu sử dụng kháng sinh đúng chỉ định, đúng mục đích thì sẽ phát huy được tác dụng của thuốc, ngược lại, nó sẽ có những tác dụng không mong muốn, đặc biệt đối với trẻ em. Nghiêm trọng nhất là gây ra kháng thuốc, tức là vi khuẩn nhờn thuốc và sau đó không có tác dụng với loại kháng sinh nào, đây thực sự là bế tắc trong quá trình điều trị bệnh cho trẻ.

Trước tình trạng lạm dụng kháng sinh, tỉ lệ kháng kháng sinh có chiều hướng gia tăng, Bộ Y tế đã xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc giai đoạn 2013-2020. Đặc biệt, tháng 11-2015, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam đã phát động “Tuần lễ truyền thông về phòng chống kháng thuốc” trên toàn quốc. Tại Quảng Ninh, hoạt động truyền thông về phòng chống kháng thuốc được triển khai sâu rộng, thu hút sự chú ý và nâng cao nhận thức thực hiện các biện pháp phòng, chống kháng thuốc trong cộng đồng, trong các cơ sở y tế và quản lý chất lượng thuốc lưu thông trên thị trường. Đã có 6.800 cán bộ trong toàn ngành y tế và một số bệnh nhân ký cam kết sử dụng kháng sinh có trách nhiệm. Các cơ sở khám, chữa bệnh đã tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động phòng chống kháng thuốc tại đơn vị; tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn, phòng chống lây nhiễm; sử dụng thuốc an toàn, hợp lý; thực hiện đúng quy định về việc bán thuốc theo đơn; tổ chức ký cam kết với các nội dung: Bác sĩ kê đơn hợp lý, kê đơn thuốc đúng... Ngành Y tế tỉnh cũng tăng cường tuyên truyền và giám sát việc thực hiện các quy định về sử dụng kháng sinh an toàn, hợp lý; bán thuốc theo đơn tại các doanh nghiệp kinh doanh thuốc trên địa bàn.

Ông Phạm Xuân Phúc, Phó Phòng Nghiệp vụ dược, Sở Y tế, cho biết: “Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa” là khẩu hiệu mà Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các nước cùng chung tay phòng chống kháng thuốc, trong đó có Việt Nam. Để làm được điều này cần có sự tham gia chủ động, tích cực của mỗi người dân và toàn thể cộng đồng. Mỗi người dân chỉ mua và sử dụng thuốc kháng sinh khi được bác sĩ khám bệnh, kê đơn và sử dụng kháng sinh theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, việc sử dụng kháng sinh trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ, hải sản phải theo đúng hướng dẫn. Cán bộ y tế tuân thủ đúng các hướng dẫn chuyên môn và sử dụng kháng sinh trong điều trị hợp lý, an toàn...”.

Hoàng Nhi