Thành phố thông minh, góc nhìn từ nước Pháp

Với sự phát triển của công nghệ internet và trí tuệ nhân tạo, ngày nay, nhiều vật dụng, nhiều lĩnh vực hoạt động đã được gắn thêm cụm từ “smart” (thông minh), như điện thoại thông minh, căn hộ thông minh, bệnh viện thông minh, giao thông thông minh…Và vài năm trở lại đây, chúng ta lại nói tới khái niệm smart city, thành phố thông minh.

Tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt và triển khai đề án mô hình thành phố thông minh giai đoạn 2017-2020 và hiện đang tiến hành thiết lập các hệ thống thông tin đảm bảo an toàn, liên thông, tích hợp dữ liệu. Trên cả nước có khoảng trên 20 thành phố dự kiến triển khai xây dựng thành phố thông minh. Tuy đi sau nhiều thành phố khác như Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đà Lạt, Phú Quốc, nhưng Quảng Ninh lại là nơi đầu tiên trong cả nước phê duyệt và triển khai Đề án xây dựng thành phố thông minh. Đi tiên phong ở một lĩnh vực mới, trong nước chưa có mô hình thành công là một thách thức không nhỏ. Và trong giai đoạn ‘dò đường’ này, chúng ta không thể bỏ qua việc tham khảo những kinh nghiệm quốc tế.

Đồng bộ hoặc từng phần

Pháp là một trong 10 quốc gia phát triển hàng đầu của thế giới và khi thế giới nhắc đến smart city thì Pháp cũng không thể thờ ơ bởi công nghệ và công nghệ thông tin là một thế mạnh không thể phủ nhận của Pháp. Hệ thống big data  và open data đã được thiết lập và liên thông. Tuy nhiên, Pháp cũng có sự tính toán, đó là với các đô thị nhỏ thì có thể phát triển mô hình smart city đồng bộ, còn với đô thị lớn thì phải làm từng phần có thể là theo từng lĩnh vực hoặc theo từng khu vực. Ví dụ như ở thành phố Dijon, thủ phủ vùng Bourgogne-Franche-Comté ở miền đông nước Pháp. Dijon chỉ rộng hơn 40km2, với dân số hơn 152000 người và đang dần hoàn thiện việc trở thành thành phố thông minh đầu tiên của Pháp. Từ năm 2018, Dijon đã hoàn tất trung tâm tổng khống chế. Đây là trung tâm duy nhất kết nối thông tin và điều hành toàn bộ hoạt động của thành phố. Từ đây toàn bộ hệ thống giao thông, ánh sáng cộng cộng, an ninh trật tự…được kết nối tự động và điều khiển theo thời gian thực. Thông tin từ các ứng dụng thành phần do các startup địa phương phát triển được kết nối vào hệ thống chung của thành phố tại trung tâm này. Nhờ đó, người dân có thể tiếp nhận mọi thông tin và các dịch vụ như thời tiết, chất lượng không khí, chỉ dẫn giao thông… cũng như nhắn tin tới trung tâm qua ứng dụng cho các cơ quan chức năng về những vấn đề cần xử lý như có tai nạn xảy ra tại một địa điểm nào đó.

Trung tâm tổng khống chế kết nối thông tin và điều hành toàn bộ hoạt động của thành phố Dijon

Nhưng với Paris thì lại khác. Paris là thủ đô của Pháp, với diện tích lên tới 14.518 km2, nó quá rộng lớn để có thể cùng lúc thực hiện mô hình thành phố thông minh hoàn toàn. Chính vì thế, chính quyền Paris đã khởi động cho chương trình thành phố thông minh tổng thể bằng các mô hình khu đô thị thông minh, trong đó có khu Ecoquartier au bord de la Seine, cũng là một trong 5 khu đô thị sinh thái  cao nhất của Pháp. Rộng 3,5ha, khởi công xây dựng từ năm 2008 trên nền cũ của một nhà máy xử lý rác thải, khánh thành năm 2015, khu đô thị có 781 căn hộ, 2500 m2 dành cho thương mại và dịch vụ, 24000 m2 văn phòng, 1 nhà trẻ và 1 trường học liên cấp. Ecoquartier au bord de la Seine được coi là hình mẫu đầy tự hào của Paris và nước Pháp về mô hình một khu đô thị sinh thái và thông minh.

Mỗi căn hộ tại khu đô thị Ecoquartier au bord de la Seine đều được tính toán khi thiết kế để đều được nhận ít nhất hai tiếng ánh nắng mỗi ngày

Đô thị thông minh cũng phải là đô thị sinh thái

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các yếu tố xanh, thân thiện với môi trường thường được ưu tiên hàng đầu. Là khu đô thị mới nên Ecoquartier au bord de la Seine có ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành. Trong khu đô thị này chỉ có một bãi đỗ xe với 220 chỗ, ngoài ra siêu thị cạnh đó có 42 chỗ đỗ xe. Người ta đã sử dụng hệ thống cảm biến và phần mềm để xác định số xe trong bãi, liên kết các bãi xe trong khu vực để điều phối bãi đỗ, giao thông cũng như hỗ trợ lái xe.

Không chỉ thông minh về công nghệ mà sự thông minh của khu đô thị còn thể hiện từ khâu thiết kế kiến trúc và sử dụng vật liệu. Các kiến trúc sư đã dày công tính toán hướng nắng để mỗi căn hộ tại các tòa nhà đều được nhận tối thiểu hai tiếng ánh nắng mặt trời mỗi ngày. Điều này là vô cùng quý giá với người dân ở một nước châu âu như Pháp. Các nguyên vật liệu là loại thân thiện với môi trường và nếu sử dụng kính thì cũng phải là loại kính chống nhiệt theo mùa, rác thải được phân loại, và xử lý tự động. Năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng chính.

Rác thải được phân loại đầu nguồn và xử lý tự động

Như vậy, có thể thấy, công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo là cơ sở quan trọng để đặt nền móng cho bất cứ thành phố thông minh nào nhưng đó không phải là tất cả. Bởi công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo chỉ góp phần quản lý, nâng cao tiêu chuẩn cuộc sống đô thị, cải thiện chất lượng phục vụ của chính quyền thành phố và sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng, tài nguyên thiên nhiên.

Smart City là mô hình thành phố áp dụng công nghệ mới nhất để nâng cao chất lượng thành phố về mọi mặt. Quảng Ninh đang hoàn thiện hệ thống chính quyền điện tử, có hạ tầng công nghệ và công nghệ thông tin phát triển, kinh tế có nhiều triển vọng song để có thể xây dựng thành phố thông minh, chúng ta cần tuyên truyền, đào tạo để có những công dân hiện đại, sẵn sàng tham gia giám sát, phối hợp hỗ trợ quản lý thành phố.

Quỳnh Tâm