Thu gom, xử lý rác thải trên Vịnh Hạ Long: Phương án "một đầu mối"...

Để tăng cường công tác bảo vệ môi trường cho Di sản Vịnh Hạ Long, Ban Quản lý Vịnh đã và đang cùng với các sở, ngành liên quan hoàn thiện phương án thu gom rác thải sinh hoạt trên Vịnh và vận chuyển về bờ xử lý...

Nhân viên Ban Quản lý Vịnh Hạ Long vớt rác trên Vịnh.

Ngay từ khi Vịnh Hạ Long được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách liên quan đến việc bảo vệ môi trường. Riêng đối với công tác thu gom rác thải trên Vịnh, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2005/QĐ-UB ngày 6-8-1998 phân công rõ trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải trên Vịnh theo các vùng nước, bến bãi v.v.. cho từng đơn vị chức năng cụ thể. Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ quan, đơn vị liên quan vẫn chưa thực sự quan tâm nhiều đến nhiệm vụ này mà chủ yếu tập trung khai thác các giá trị của Di sản…

Riêng với Ban Quản lý Vịnh Hạ Long và các đơn vị quản lý cảng, bến bãi v.v.. thời gian qua việc thu gom và xử lý rác thải do thực hiện bằng phương pháp thủ công là chủ yếu nên hiệu quả chưa cao, chưa triệt để. Các điểm xử lý không có mái che nên công suất xử lý phụ thuộc vào thời tiết. Với phương pháp xử lý rác tại các điểm trên Vịnh hoàn toàn bằng thủ công và phụ thuộc vào thời tiết như hiện nay sẽ không triệt để, không đảm bảo về mặt mỹ quan, môi trường trên Vịnh. Chưa kể khói, bụi, khí độc thải ra tiềm ẩn nguy cơ cao gây ra cháy rừng và về lâu dài nó làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái rừng trên núi đá Vịnh Hạ Long. Thêm nữa, các điểm tập kết và xử lý rác nằm trong vùng lõi Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long còn làm mất mỹ quan đối với các hoạt động du lịch. Bên cạnh đó, mặc dù Quy chế quản lý việc thu gom rác từ các tàu, thuyền hoạt động trong khu vực Vịnh Hạ Long khá nghiêm ngặt, nhưng vẫn không tránh khỏi tình trạng chất thải được xả trực tiếp xuống Vịnh lén lút mà Ban Quản lý Vịnh Hạ Long và các ngành chức năng liên quan không thể kiểm soát hết được.

Theo con số thống kê chưa đầy đủ, hiện nay trong khu vực Di sản Vịnh Hạ Long có khoảng trên 1.000 tàu, thuyền lớn nhỏ thường xuyên hoạt động; phần lớn các tàu, thuyền này vẫn chủ yếu xả chất thải lỏng xuống biển, gây ô nhiễm môi trường nước vùng Vịnh…

Thực tế trên cho thấy việc phân chia trách nhiệm thu gom rác thải trên Vịnh theo khu vực, vùng nước là chưa phát huy được hiệu quả. Bởi khác với trên đất liền, rác thải trên biển luôn trôi nổi không cố định, nguồn phát tán đa dạng, việc phân chia vùng nước, phạm vi cũng như phân chia trách nhiệm, nhiều đầu mối để làm vệ sinh môi trường biển như hiện nay là không phù hợp, gây chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm. Để khắc phục tình trạng này, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã đề xuất phương án tổ chức thu gom rác thải trên Vịnh Hạ Long và vận chuyển về bờ xử lý sẽ được thực hiện theo mô hình thống nhất một đầu mối do Ban Quản lý Vịnh Hạ Long trực tiếp quản lý. Theo đó, phương án này sẽ thực hiện cho cả vùng lõi, vùng đệm của Vịnh Hạ Long và được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long sẽ tiếp tục và tăng cường công tác tổ chức thu gom rác thải trên Vịnh với phương tiện và nguồn nhân lực hiện có. Đồng thời thuê thêm các đơn vị chức năng để thực hiện việc thu gom rác thải tại các khu vực ven bờ và thực hiện việc vận chuyển rác trên Vịnh về bờ xử lý; giai đoạn 2: Dự kiến sẽ thành lập một đơn vị sự nghiệp vệ sinh môi trường biển chuyên trách trực thuộc Ban Quản lý Vịnh để chủ động thực hiện cung ứng dịch vụ công ích công cộng trên biển làm vệ sinh môi trường hoặc trên cơ sở trang thiết bị hiện có ở giai đoạn 1 sẽ tổ chức đấu thầu nhiệm vụ VSMT trên Vịnh Hạ Long...

Đây là một phương án khả thi, nếu được UBND tỉnh phê duyệt, phương án này sẽ được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả công tác vệ sinh môi trường Vịnh Hạ Long, giữ gìn các giá trị đa dạng của Di sản, đồng thời thu hút được sự tham gia của cộng đồng trong công tác quản lý di sản, bảo vệ môi trường sinh thái Vịnh Hạ Long, từng bước thực hiện xã hội hoá công tác vệ sinh môi trường trên Vịnh Hạ Long.

Thu Nguyên