Thu phí tự động không dừng: Gỡ 'nút thắt' thói quen của người dân

Hệ thống thu phí không dừng ETC chưa đồng bộ, tìm chỗ dán thẻ E-tag khó khăn khiến nhiều chủ xe chưa mặn mà sử dụng thẻ này.

Thu phí tự động không dừng không chỉ giúp minh bạch trong việc thu phí, hạn chế gian lận mà còn giảm chi phí nhân lực, thời gian thu phí tại các trạm BOT. Dịch vụ thu phí tự động không dừng (ETC) hiện đang được nhiều nước phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Singapore…thực hiện.

Tại Hàn Quốc, lưu lượng xe ô tô trên các tuyến đường rất cao, nhưng không bao giờ có hiện tường ùn ứ tại các trạm thu phí như ở Việt Nam.

Tại Việt Nam, sau nhiều năm triển khai, mặc dù nhiều trạm trên QL1, QL14 và nhiều tuyến đường khác đã có làn thu phí không dừng nhưng tỷ lệ người dùng dịch vụ vẫn còn rất thấp.

Vào những ngày nghỉ lễ, Tết, những ngày nghỉ cuối tuần, nhìn đoàn xe ô tô nối đuôi nhau xếp hàng dài cả vài km đợi qua trạm thu phí Pháp Vân (Hà Nội); qua trạm thu phí Long Thành – Dầu Giây, trạm thu phí An Sương - An Lạc trên Xa lộ Hà Nội, cầu Phú Mỹ (TP HCM)… mới thấy rõ sự lãng phí và sự tốn kém thười gian chờ đợi của người dân. Câu hỏi đặt ra là vì sao một loại hình có nhiều ưu điểm, tiện lợi, minh bạch sau nhiều năm vẫn chưa thu hút được nhiều người sử dụng?

Còn đây là cảnh thường xuyên diễn ra tại trạm thu phí BOT Pháp Vân mỗi dịp lễ Tết, cuối tuần.

Khó khăn gì, vướng mắc ở đâu?

Thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, tính đến nay, cả nước mới có khoảng 865.000 phương tiện dán thẻ E-tag trên tổng số 3,5 triệu xe ô tô cả nước (trong đó, Công ty VETC dán hơn 600.000 thẻ, hệ thống các đơn vị đăng kiểm dán khoảng 200.000 thẻ).

Theo ông Nguyễn Viết Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư (Bộ GTVT), theo kế hoạch trước đây, Chính phủ chốt thời điểm 31/12/2019 phải hoàn thành dự án. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân chủ quan, khách quan, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng gia hạn đến 31/12/2020.

Vướng mắc nhất là các dự án của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) không tìm được nguồn vốn triển khai. Lý do vì dự án án của VEC vay vốn ODA, hiện Hiệp định vay vốn đã kết thúc. Lý do thứ hai là do VEC đã chuyển về Uỷ ban quản lý vốn nhà nước, việc triển khai cũng khó khăn hơn.

Về nguyên nhân của tình trạng chậm triển khai thu phí tự động không dừng, ông Tô Nam Toàn, Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ, môi trường và Hợp tác quốc tế (Tổng cục ĐBVN) cho rằng có nhiều khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân do hình thức thu phí tự động không dừng rất mới với Việt Nam.

Mỗi xe ô tô đến điểm dán thẻ tự động mất khoảng 30 phút để nhân viên kiểm tra và dán thẻ E-tag xong.

“Mới về cả công nghệ, mô hình quản lý và hình thức triển khai. Điều này dẫn đến khi đưa vào triển khai có một số vấn đề chưa phù hợp với thực tiễn, dẫn đến bất cập đòi hỏi phải tháo gỡ”, ông Nam cho biết.

Tương tự, trong văn bản của Sở GTVT TPHCM gửi Tổng Cục ĐBVN mới đây cho biết, từ khi đưa vào hoạt động hệ thống thu phí ETC (thu phí không dừng) tại các trạm thu phí An Sương - An Lạc và trạm thu phí cầu Phú Mỹ, hệ thống sử dụng thẻ đầu cuối có tốc độ nhận diện phương tiện nhanh, chính xác.

Tuy nhiên trong quá trình hoạt động, hệ thống thu phí ETC cũng phát sinh một số bất cập, hạn chế như lượng phương tiện sử dụng dịch vụ còn thấp, chưa phát huy hết hiệu quả trong việc nâng cao năng lực thông hành các phương tiện lưu thông qua trạm.

Hơn 865.000 xe đã dán thẻ E-tag nhưng chưa có nhiều người sử dụng.

Sở GTVT cho rằng, việc phương tiện sử dụng thấp là do chưa có quy định bắt buộc tất cả các phương tiện phải dán thẻ đầu cuối, mở và nộp tiền vào tài khoản trả trước. Ngoài ra, hệ thống thu phí ETC cũng ghi nhận nhiều trường hợp phương tiện đã dán thẻ đầu cuối, mở tài khoản nhưng không nộp tiền vào tài khoản.

"Bên cạnh đó, việc liên thông giữa các trạm thu phí trên địa bàn TPHCM với các trạm thu phí thuộc địa bàn tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cũng như các tuyến đường cao tốc kết nối với thành phố, trạm thu phí cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất vẫn chưa đồng bộ. Do vậy chưa phát huy được hiệu quả của hệ thống thu phí ETC tại các trạm thu phí đã lắp đặt", Sở GTVT TPHCM nêu thêm.

Tháo gỡ vướng mắc, cách nào?

Theo anh Lê Văn Tú, tài xế taxi công nghệ cho biết, sở dĩ anh không muốn dán thẻ vì thu phí tự động ETC còn khá nhiều bất cập, nhất là mỗi trạm sử dụng 1 công nghệ khác nhau, nên khi đi qua các trạm thu phí anh vẫn sử dụng tiền mặt trả phí.

Đến thời điểm 31/12/2019, Bộ GTVT đã hoàn thành giai đoạn 1 và đã lắp đặt xong thiết bị thu phí tự động không dừng tại 40 trạm thu phí trên cả nước.

“Tôi chưa làm thẻ vì không liên thông được các trạm khác. Tôi mong muốn các cơ quan chức năng thực hiện mỗi xe chỉ dán 1 thẻ ETC thì đi được tất cả đường có thu phí, chứ không phải đi 10 đường thì phải làm thủ tục mở 10 tài khoản”, anh Tám nói.

Bên cạnh đó, nhiều chủ phương tiện ô tô cũng cho biết, dù đã đăng ký sử dụng thẻ không dừng nhưng mỗi lần qua trạm thu phí vẫn phải xếp hàng, trả tiền mặt do hệ thống chưa đồng bộ. Ngoài ra, không ít chủ xe phàn nàn vì đi tìm chỗ dán thẻ Etag rất khó khăn.

Ông Hồ Trọng Vinh, Phó tổng giám đốc Công ty VETC, cho rằng do thói quen sử dụng tiền mặt của người dân còn lớn, dẫn tới chủ phương tiện chưa quen với việc dán thẻ và thanh toán qua tài khoản.
Về giải pháp thúc đẩy thu phí không dừng, theo ông Vinh, cần phải đảm bảo việc lưu thông thông suốt của xe sử dụng ETC khi đi qua trạm thu phí mà không phải dừng chờ các phương tiện sử dụng thu phí một dừng.

Ông Vinh cho biết, trong kế hoạch của VETC với Bộ GTVT và Tổng cục ĐBVN đang cố gắng triển khai và đưa vào vận hành thu phí không dừng tuyến cao tốc Pháp Vân - Ninh Bình 25/5 tới đây và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng dự kiến đưa vào tháng 6 năm nay. Hy vọng rằng, trong tháng 6 tới đây, mọi vấn đề trên 2 tuyến này sẽ được giải quyết vì các xe hay ùn tắc thu phí đầu Pháp Vân - Cầu Giẽ.

Về giải pháp thúc đẩy thu phí không dừng, ông Vinh cho rằng, thói quen sử dụng tiền mặt chưa thể thay đổi ngay, phải từ từ. Đồng thời, phải có lộ trình khi triển khai các làn ETC, cần có quy định không cho xe không ETC vào, để khách hàng phải thấy quyền lợi sử dụng thẻ ETC không bao giờ ách tắc.

VETC sẽ liên kết với ngân hàng để ngân hàng tự động trừ một số tài khoản dư nào đó để phục vụ cho việc chủ tài khoản sử dụng thẻ ETC. Mục tiêu phải triển khai để tạo thuận lợi cho cả người sử dụng và cho ngân hàng.

Theo Phi Long (vov.vn)