Tìm hiểu về blockchain - công nghệ khai sinh ra tiền điện tử

Blockchain không phải là từ ngữ thời thượng trên thế giới, nhưng tôi tin nó là thế hệ tiếp theo của internet, và nó đầy hứa hẹn đối với mọi nền kinh tế.

Thời gian gần đây, thuật ngữ “nền kinh tế chia sẻ” được đưa ra bàn luận trên nhiều diễn đàn kinh doanh và thương mại điện tử. Nền kinh tế chia sẻ được bắt đầu manh nha khái niệm năm 1995, khởi điểm tại Mỹ với mô hình ban đầu có tính chất “chia sẻ ngang hàng” nhưng không rõ rệt.

Nó khởi đầu bằng dịch vụ website thông tin cho thuê quảng cáo, người tìm việc, việc tìm người… và giúp cho những cá nhân có thể kiếm được việc làm, kiếm được tiền quảng cáo. Mô hình kinh doanh này thực sự phát triển mạnh mẽ khi nền kinh tế Mỹ rơi vào khủng hoảng năm 2008, người dân buộc phải thay đổi cách tiêu dùng để thích ứng với bối cảnh khó khăn.

Việc “chia sẻ” những tài nguyên sẵn có bằng các ứng dụng công nghệ cùng những khoản lợi nhuận khổng lồ đem lại cho nhà cung ứng dịch vụ lẫn người cho thuê và sử dụng tài nguyên, Uber và Airbnb là những câu chuyện thành công hàng đầu của mô hình này, với giá trị tương ứng là 60 tỷ và 30 tỷ USD.

Và gần đây chúng ta cũng nghe rất nhiều về khái niệm “Blockchain”, công nghệ cơ bản của Hệ thống tiền tệ kỹ thuật số Bitcoin. Vậy vì sao Bitcoin lại được ra đời?

Cũng chính cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, thời điểm hệ thống tài chính Mỹ đánh mất niềm tin trong dân chúng thì Satoshi Nakamoto đã phát minh ra Bitcoin, trong đó Blockchain là một trong những công nghệ nền tảng của đồng tiền này đóng vai trò như là cuốn sổ cái phân tán để giải quyết bài toán về niềm tin đối với bên thứ 3.

Vậy blockchain là gì?

Cách dễ hiểu nhất khi nghĩ về Blockchain đó là tưởng tượng nó như một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin trong các khối thông tin được liên kết với nhau bằng mã hóa và mở rộng theo thời gian. Mỗi khối thông tin đều chứa thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết tới khối trước đó, kèm một mã thời gian và dữ liệu giao dịch. Nó giống như một cuốn sổ cái vậy.

Nhưng điều đặc biệt của Blockchain đó là cơ sở dữ liệu này được phân phối phi tập trung trên mạng internet. Điều đó có nghĩa là cơ sở dữ liệu này được trải khắp thế giới, được sở hữu bởi tất cả máy tính trong mạng lưới ngang hàng.

Không có một máy chủ tập trung nào host cơ sở dữ liệu này, không có một người nào có quyền kiểm soát cơ sở dữ liệu này. Một khi dữ liệu được ghi vào cuốn sổ cái này, không ai có thể xoá, hay thay đổi nó. Nó không thể bị hack. Blockchain giúp những người tham gia đạt được sự đồng thuận về thông tin mà không cần thông qua một bên thứ ba.

Bằng việc sử dụng Blockchain, bạn chuyển lòng tin mà bạn đã đặt vào các tổ chức tới một nền tảng được vận hành hoàn toàn bởi thuật toán - một nền tảng mở, công bằng, và trung lập. Một nền tảng mà “Sự thật" là một đặc tính nó sở hữu, giống như Internet có đặc tính “Truyền tải thông tin" vậy.

Blockchain không phải là từ ngữ thời thượng trên thế giới, nhưng tôi tin nó là thế hệ tiếp theo của internet, và nó đầy hứa hẹn đối với mọi nền kinh tế, mọi xã hội và đối với tất cả mọi người.

Hãy thử tưởng tượng nếu Blockchain tham gia vào nền kinh tế chia sẻ thì sẽ như thế nào? Như chúng ta đã biết phải mất tới hai thập kỷ để phổ biến máy tính và mạng Internet ra toàn cầu (và hãy nhớ rằng, chúng ta mới chỉ đi được một nửa chặng đường - chỉ có 51% dân số thế giới sử dụng Internet), vậy thì bước tiếp theo phải thực hiện là làm thế nào để sử dụng tốt hơn những tài nguyên nhàn rỗi này.

Đó là một trong những vấn đề lớn nhất công nghệ blockchain đang giải quyết. Tại sao tất cả mọi người phải phụ thuộc vào một giải pháp tập trung, trong khi bạn có thể tận dụng lợi thế của những người dùng Internet với máy tính để khiến các nguồn lực hàng ngày trở nên hiệu quả hơn?

Chúng ta đều có những chiếc máy vi tính và người dùng có thừa bộ nhớ trong ổ cứng. Filecoin, một nền tảng blockchain giúp lưu trữ tốt hơn lượng thông tin khổng lồ trên Internet tại nhiều máy khác nhau, so với việc giữ các dữ liệu này ở bất kỳ một máy chủ tập trung nào. Vậy giá trị của Blockchain ở đây thể hiện điều gì?

Tối đa hóa giá trị: Những ý tưởng về kinh tế chia sẻ trong tương lai sẽ chỉ có thể thành hiện thực nếu giải quyết được một số vấn đề. Mỗi món đồ cần phải được ghi lại, xác thực, chỉ định giá trị hiện tại, và thậm chí được bảo hiểm. Blockchain có thể trở nên cực kỳ hữu ích ở đây.

Ví dụ, tôi đăng ký một ổ cứng trên blockchain. Tôi sẽ có thể truy cập thông tin về việc nó ở đâu, cũng như giá trị hiện tại và tình trạng của nó, và một người nào đó giờ đây có thể thuê bộ nhớ của bất kỳ ai trong hệ sinh thái này. Xa hơn nữa, khi chúng ta có thể tạo lập mối liên hệ giữa tài sản vật chất và token đại diện của đó, người mua và người bán có thể đầu tư mua một phần nhỏ của một sản phẩm.

Không giới hạn quyền sở hữu: Nếu loại hình kinh tế chia sẻ này xuất hiện, nó sẽ tạo ra một sự thay đổi lớn trong cách chúng ta nhìn nhận quyền sở hữu tài sản vật chất. Và khái niệm cơ sở lưu trữ là một mô hình tuyệt vời để mọi người thích nghi với suy nghĩ mới.

Liệu một nền kinh tế chia sẻ trong tương lai như vậy sẽ giúp chúng ta thoát khỏi mô hình xã hội dựa trên tiêu dùng và vật chất? Liệu có khi nào mọi người quen với việc chia sẻ đến mức họ thay đổi thái độ của mình về quyền sở hữu?

Khi bạn nhìn vào ứng dụng điển hình của blockchain, có thể thấy rõ rằng những cải cách công nghệ chúng ta đang hướng đến chính là phục vụ nền kinh tế chia sẻ. Chia sẻ không gian ổ cứng, chia sẻ sức mạnh máy tính, chia sẻ nguồn tài nguyên theo cách mang lại lợi ích cho mỗi cá nhân và cả tập thể, trên phương diện hiệu quả, minh bạch và an toàn.

Ngoài những đặc điểm trên, hãy thử xét Bee Token, phiên bản Blockchain của Airbnb để thấy được sự ưu việt hơn khi áp dụng công nghệ Blockchain vào mô hình kinh doanh này. Bee Token giải quyết được những nhược điểm của hệ thống quản lý tập trung Airbnb như sau:

• Phí giao dịch thấp: Mặc dù tổng phí trên các nền tảng truyền thống như Airbnb dao động từ 10-22%, Beenest có thể cung cấp dịch vụ tương tự với hoa hồng 0% và tổng phí giao dịch (bao gồm cả bảo hiểm) khoảng 2%.

• Ưu đãi phù hợp: Mặc dù không có cách nào cho người dùng của một công ty không công khai như Airbnb tham gia vào sự phát triển của nó, người sử dụng Beenest sẽ được hưởng lợi khi giá Token được đánh giá cao nếu cơ sở người dùng tăng lên.

• Phân quyền: Airbnb thường bị cáo buộc loại bỏ các bài đánh giá tiêu cực, đi cùng với các máy chủ hoặc xóa dữ liệu theo ý muốn. Dữ liệu dựa trên Blockchain của Beenest đảm bảo tính bất biến và ngăn ngừa sự sửa đổi của bất kỳ đánh giá nào. Thuật toán xếp hạng Beenest được gọi là hệ thống danh tiếng, đánh giá người dùng một cách minh bạch và phân quyền.

Ngay cả khi giải quyết xung đột được phân cấp, vì các trọng tài bên thứ ba (những người phải đặt cược Token) được lựa chọn trong trường hợp xung đột.

Như vậy, rõ ràng việc ứng dụng Blockchain trong nền kinh tế chia sẻ sẽ tạo được những tiềm năng to lớn trong việc mở rộng quy mô phát triển của nền kinh tế bởi chính Blockchain đã giải quyết được các hạn chế của việc quản lý tập trung, một trong những rủi ro trong sự phát triển của nền kinh tế chia sẻ, đồng thời tối đa hóa giá trị, chuyển đổi trách nhiệm và xóa bỏ quyền sở hữu nhờ sự minh bạch của các giao dịch thông minh.

Ngoài ra, công nghệ Blockchain sẽ mở ra một xu hướng ứng dụng tiềm năng cho nhiều lĩnh vực như tài chính ngân hàng, bán lẻ, vận chuyển hàng hóa, sản xuất, viễn thông... Việc áp dụng Blochchain vào cuộc sống sẽ đem lại lợi ích thật sự cho cộng đồng và toàn xã hội. Trên thực tế thì Blockchain hầu như có thể ứng dụng trong tất cả các lĩnh vực, dưới đây là một số ví dụ cơ bản về việc ứng dụng Blockchain để giải quyết bài toán về minh bạch thông tin.

Sản xuất – Cung ứng: Việc áp dụng đặc điểm không thể làm giả, không thể phá hủy của Blockchain vào ngành công nghiệp sản xuất sẽ giúp người tiêu dùng truy xuất được nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm đang được chào bán. Ví dụ: Nếu một doanh nghiệp sản xuất sữa áp dụng Blockchain vào quản lý chất lượng sản phẩm thì nhà quản lý người tiêu dùng có thể truy xuất được các thông tin rất minh bạch. Trong lĩnh vực bán lẻ, Walmart là một trong những doanh nghiệp tiên phong sử dụng blockchain. Hiện tại, thương hiệu bán lẻ này đã sử dụng blockchain từ năm 2016 để theo dõi nguồn thịt lợn nhập từ Trung Quốc đến Mỹ.

Y tế: Khi người bệnh đi khám hay xét nghiệm, mọi kết quả của họ sẽ được lưu trữ sử dụng công nghệ blockchain sẽ giúp người bệnh bảo mật toàn bộ thông tin và chỉ số xét nghiệm của mình. Trong trường hợp người bệnh có nhu cầu chuyển sang bệnh viện khác ở bất kỳ đâu trên thế giới, họ chỉ cần truy xuất thông tin và kết quả chỉ số xét nghiệm của mình trên chuỗi blockchain mà cho dù hai bệnh viện (nơi khám ban đầu và nơi chữa bệnh mới) không cùng ngôn ngữ hay sử dụng phần mềm khác nhau.

Giáo dục: Việc quản lý các chứng chỉ, bằng cấp của các trường đại học nói chung hay các cơ sở đào tạo nghề nói riêng nếu được áp dụng công nghệ Blockchain sẽ góp phần minh bạch hóa hồ sơ học viên cũng như giúp các nhà tuyển dụng dễ dàng truy xuất nguồn gốc cơ sở đào tạo hay quá trình học tập của các ứng viên từ thấp đến cao.

Tài chính – Ngân hàng: Blockchain được xem như là một cách để cắt giảm chi phí và thời gian thanh toán bù trừ giao dịch liên ngân hàng, cũng như tạo ra hệ thống an toàn hơn. Tại thời điểm này, nhiều tổ chức tài chính đang có cuộc chiến tranh giành nhau nhằm hình thành các liên minh mới để thương mại hóa công nghệ blockchain. Đáng kể nhất chính là liên minh R3 của 3 ngân hàng lớn nhất của nước Úc bao gồm Westpac, Commonwealth, NAB cùng với 40 ngân hàng và hàng loạt tổ chức tài chính khác trên toàn thế giới.

Thương mại điện tử: Những thách thức về sự tin tưởng của người tiêu dùng và chi phí cao cho mô hình phân phối của thương mại điện tử có thể được xử lý bằng các hợp đồng thông minh (smart contract) khi ứng dụng công nghệ Blockchain…

Với những tính chất không thể làm giả, không thể phá hủy của các chuỗi Blockchain, bất biến, bảo mật dữ liệu, minh bạch và phân tán, Blockchain xóa bỏ được các được nhược điểm to lớn của nền kinh tế tập trung trước đây, tạo niềm tin, gia tăng sự lựa chọn và xóa bỏ được những kẻ trục lợi. Như vậy, trong tương lai gần những ứng dụng kỹ thuật này rõ ràng sẽ làm biến đổi đáng kể sự phát triển của nền kinh tế chia sẻ nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói riêng./.

Theo Việt Thắng/VOV.VN